جاهلیت در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←منابع) |
||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
#'''[[فرزندان]]:''' بهرغم انتساب آنان به پدرانشان، [[فرزندان]] صغیر [[ارث]] نمیبردند و بزرگان [[فامیل]] [[ارث]] آنان و مادرانشان را از راههای مختلف مانند [[قیمومیت]]، [[ازدواج]] و... تصاحب و تملک میکردند. از معضلات [[اجتماعی]] دوره [[جاهلی]] [[یتیمان]] و بیسرپناهی و [[فقر]] آنان بود که بر اثر [[جنگها]]، [[غارتها]] و راهزنیها، این گروه تعداد بسیاری را تشکیل میدادند. از بدبختیهای [[فرزندان]]، [[فقر]] و [[تنگدستی]] و [[قحطی]] مسلط بر [[زندگی]] بیابان نشینان بود که باعث [[قتل]] آنان به [[دست]] [[پدران]] و مادرانشان میشد: {{متن قرآن|لَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ مِنْ إِمْلَاقٍ}}<ref>«فرزندانتان را از ناداری نکشید» سوره انعام، آیه ۱۵۱.</ref> و دخترها نیز مورد [[بغض]] [[پدران]] بودند و زندهبهگور میشدند{{متن قرآن|وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِمَا ضَرَبَ لِلرَّحْمَنِ مَثَلًا ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ}}<ref> «و چون یکی از ایشان را به آنچه برای (خداوند) بخشنده مثل میزند نوید بخشند، (و گویند دختردار شدهای) چهرهاش سیاه میگردد و اندوهگین میشود» سوره زخرف، آیه ۱۷.</ref>. | #'''[[فرزندان]]:''' بهرغم انتساب آنان به پدرانشان، [[فرزندان]] صغیر [[ارث]] نمیبردند و بزرگان [[فامیل]] [[ارث]] آنان و مادرانشان را از راههای مختلف مانند [[قیمومیت]]، [[ازدواج]] و... تصاحب و تملک میکردند. از معضلات [[اجتماعی]] دوره [[جاهلی]] [[یتیمان]] و بیسرپناهی و [[فقر]] آنان بود که بر اثر [[جنگها]]، [[غارتها]] و راهزنیها، این گروه تعداد بسیاری را تشکیل میدادند. از بدبختیهای [[فرزندان]]، [[فقر]] و [[تنگدستی]] و [[قحطی]] مسلط بر [[زندگی]] بیابان نشینان بود که باعث [[قتل]] آنان به [[دست]] [[پدران]] و مادرانشان میشد: {{متن قرآن|لَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ مِنْ إِمْلَاقٍ}}<ref>«فرزندانتان را از ناداری نکشید» سوره انعام، آیه ۱۵۱.</ref> و دخترها نیز مورد [[بغض]] [[پدران]] بودند و زندهبهگور میشدند{{متن قرآن|وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِمَا ضَرَبَ لِلرَّحْمَنِ مَثَلًا ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ}}<ref> «و چون یکی از ایشان را به آنچه برای (خداوند) بخشنده مثل میزند نوید بخشند، (و گویند دختردار شدهای) چهرهاش سیاه میگردد و اندوهگین میشود» سوره زخرف، آیه ۱۷.</ref>. | ||
#'''[[حکومت]]:''' در اطراف شبه جزیره، پادشاهانی بودند که تحتالحمایه امپراتوریهای بزرگ آن دوره ([[روم]] و [[ایران]]) [[حکومت]] میکردند؛ ولی در مرکز شبهجزیره مانند [[مکه]]، [[مدینه]] و طایف... ریشسفیدها بر [[قبایل]] بدوی [[حاکم]] بودند و بر همه این [[رذایل]]، بیسوادی و فقدان [[تعلیم و تعلم]]، تیرهروزی [[عرب جاهلی]] را مضاعف میساخت<ref>سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۴، ص۱۵۱-۱۵۳.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۲۰۱-۲۰۳.</ref> | #'''[[حکومت]]:''' در اطراف شبه جزیره، پادشاهانی بودند که تحتالحمایه امپراتوریهای بزرگ آن دوره ([[روم]] و [[ایران]]) [[حکومت]] میکردند؛ ولی در مرکز شبهجزیره مانند [[مکه]]، [[مدینه]] و طایف... ریشسفیدها بر [[قبایل]] بدوی [[حاکم]] بودند و بر همه این [[رذایل]]، بیسوادی و فقدان [[تعلیم و تعلم]]، تیرهروزی [[عرب جاهلی]] را مضاعف میساخت<ref>سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۴، ص۱۵۱-۱۵۳.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۲۰۱-۲۰۳.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | |||
{{مدخلهای وابسته}} | |||
* [[اعتقادات جاهلی]] | |||
* [[مناسک جاهلی]] | |||
* [[شرک جاهلی]] | |||
* [[بت پرستی]] | |||
* [[پرستش فرشتگان]] | |||
* [[فرهنگ جاهلی]] | |||
* [[اخلاق جاهلی]] | |||
* [[تعصب جاهلی]] | |||
* [[سیاست جاهلی]] | |||
* [[جنگهای اعراب جاهلی]] | |||
* [[اقتصاد جاهلی]] | |||
* [[مرگ جاهلی]] | |||
{{پایان مدخلهای وابسته}} | |||
==منابع== | ==منابع== |
نسخهٔ ۱۲ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۱۱
جاهلیت به فترت زمانی قبل از بعثت پیامبر اسلام(ص) گفته میشود و مراد از عصر جاهلی فرهنگ و تمدنی با ویژگیهایی است که اسلام در مقابل آن قیام کرد و فرهنگ اسلام را جایگزین آن نمود.
معناشناسی
جاهلیت به فترت زمانی قبل از بعثت پیامبر اسلام(ص) گفته میشود[۱] و از ریشه جهل به معنای نادانی است: ﴿أَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُكْمًا لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ﴾[۲].
مراد از عصر جاهلی دوره زمانی نیست که عدهای در مورد طول و عرض آن دوره مناقشه کردهاند؛ بلکه مراد فرهنگ و تمدنی با ویژگیهایی است که اسلام در مقابل آن قیام کرد و فرهنگ اسلام را جایگزین آن نمود.
در وجه تسمیه جاهلیت آمده است: "مقصود از جاهلیت، نادانی نیست؛ بلکه بر اساس شواهد "جهالت" در برابر "حلم" است.... مقصود از جاهلیت در قرآن عصری است که با تمام موازین و ارزشهای اخلاقی و دینی و فرهنگی کاملاً در مقابل اسلام بوده است"[۳].[۴]
ابعاد فرهنگ جاهلی
علامه طباطبایی ابعاد فرهنگ جاهلی را در میان اعراب قبل از اسلام اینگونه تبیین میکند:
- دین: اعراب به خاطر همجواری با ملل مختلف با ادیان متنوع (از جنوب با حبشه مسیحی از مغرب امپراتوری مسیحی روم، از شمال با ایران مجوس و در سایر نقاط مثل هند و مصر، بتپرستی و حضور قبایل یهودی در داخل جزیرةالعرب) به بتپرستی و شرک روی آورده بودند و زندگی قبیلهای و بیاباننشینی آنان با اختلاطی از رسوم و عقاید یهودیت، مسیحیت و مجوس همراه شده بود.
- معیشت: بادیهنشینان عرب به رغم زندگی پر مشقت و رذیلانه همواره در جنگ، راهزنی و دزدی به سر میبردند و هیچ صلح و امنیتی در این جامعه بدوی به چشم نمیخورد و قاعده الحَقُّ لمن غَلب حاکم بود.
- مردان: فضیلت میان آنان سفاکی و خونخواری، تعصب جاهلی، تکبر، غرور و دنبالهروی ستمکاران، تجاوز به حقوق مظلومان، عصیانگری، قمار، شرابخواری، زنا و... بود.
- زنان: محروم از حقوق اجتماعی و انسانی بودند و اختیاری درباره خود و کار خود نداشتند، ارث نمیبردند، تعداد همسر برای مردان محدود نبود، اخلاق رذیله مانند زینتنمایی و خودنمایی، زنا حتی میان شوهرداران آنها و عجیبتر از همه انجام اعمال حج به صورت عریان میان آنان شایع بود.
- فرزندان: بهرغم انتساب آنان به پدرانشان، فرزندان صغیر ارث نمیبردند و بزرگان فامیل ارث آنان و مادرانشان را از راههای مختلف مانند قیمومیت، ازدواج و... تصاحب و تملک میکردند. از معضلات اجتماعی دوره جاهلی یتیمان و بیسرپناهی و فقر آنان بود که بر اثر جنگها، غارتها و راهزنیها، این گروه تعداد بسیاری را تشکیل میدادند. از بدبختیهای فرزندان، فقر و تنگدستی و قحطی مسلط بر زندگی بیابان نشینان بود که باعث قتل آنان به دست پدران و مادرانشان میشد: ﴿لَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ مِنْ إِمْلَاقٍ﴾[۵] و دخترها نیز مورد بغض پدران بودند و زندهبهگور میشدند﴿وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِمَا ضَرَبَ لِلرَّحْمَنِ مَثَلًا ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ﴾[۶].
- حکومت: در اطراف شبه جزیره، پادشاهانی بودند که تحتالحمایه امپراتوریهای بزرگ آن دوره (روم و ایران) حکومت میکردند؛ ولی در مرکز شبهجزیره مانند مکه، مدینه و طایف... ریشسفیدها بر قبایل بدوی حاکم بودند و بر همه این رذایل، بیسوادی و فقدان تعلیم و تعلم، تیرهروزی عرب جاهلی را مضاعف میساخت[۷].[۸]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۳، ص۳۹۰.
- ↑ «آیا داوری (دوره) «جاهلیّت» را میجویند؟ و برای گروهی که یقین دارند، در داوری از خداوند بهتر کیست؟» سوره مائده، آیه ۵۰.
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، "جاهلیت"، دانشنامه قرآن و قرآنپژوهی، ج۱، ص۸۳۱-۸۳۳.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۲۰۱-۲۰۳.
- ↑ «فرزندانتان را از ناداری نکشید» سوره انعام، آیه ۱۵۱.
- ↑ «و چون یکی از ایشان را به آنچه برای (خداوند) بخشنده مثل میزند نوید بخشند، (و گویند دختردار شدهای) چهرهاش سیاه میگردد و اندوهگین میشود» سوره زخرف، آیه ۱۷.
- ↑ سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۴، ص۱۵۱-۱۵۳.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۲۰۱-۲۰۳.