دیدگاه عدلیه درباره حقیقت عصمت چیست؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۷:۴۶
، ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱ربات: جایگزینی خودکار متن (-:::::# +#)
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-:::::* +*)) |
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-:::::# +#)) |
||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
این تعریف سه امتیاز دارد که در تعریف معتزلی نبود: | این تعریف سه امتیاز دارد که در تعریف معتزلی نبود: | ||
#علاوه بر اینکه عصمت عملی امام را بیان میکند، عصمت علمی را هم شامل است؛ با توجه به قید [[امتناع]] وقوع در [[معصیت]] و [[اشتباه]] در [[دین خدا]]. | |||
#[[اختیار]] را از [[معصوم]] سلب نکردند، لذا چون اختیار، مدار [[تکلیف]] و [[پاداش]] است معصوم بر دیگران [[فضیلت]] پیدا میکند. | |||
#تعریف ایشان [[عصمت]] از [[سهو]] و [[نسیان]] را که غیر اختیاری است شامل میشود، چون قید امتناع از اشتباه در دین خدا را به همراه دارد. | |||
*'''[[وصف]] مانع''' [[ابن میثم بحرانی]] میفرماید: "عصمت، صفتی است برای [[انسان]] که به سبب آن از [[معاصی]] امتناع میکند، اما بدون آن وصف، از معاصی دوری نمیجوید"<ref>ابنمیثم بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ص۱۲۵.</ref>. | *'''[[وصف]] مانع''' [[ابن میثم بحرانی]] میفرماید: "عصمت، صفتی است برای [[انسان]] که به سبب آن از [[معاصی]] امتناع میکند، اما بدون آن وصف، از معاصی دوری نمیجوید"<ref>ابنمیثم بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ص۱۲۵.</ref>. | ||
'''نقد''' | '''نقد''' #تعریف فوق جامع الاطراف نیست، چون مبهم است و منظورشان را از وصف بیان نکردند و فقط اثر عصمت را گفتهاند. | ||
#این تعریف عصمت، را محدود به اجتناب از معاصی کرده است، حال اینکه دایره عصمت گسترده است و عصمت از سهو و نسیان و اشتباه در [[شریعت]] و مسائل [[اجتماعی]] را نیز در برمیگیرد. | |||
*'''عدم [[قدرت]] بر معصیت''': [[ابوالحسن بصری]] - از [[دانشمندان]] معتزلی – میگوید: "عصمت، قدرت بر [[طاعت]] و عدم قدرت بر معصیت است"<ref>شرح تجرید، ص۴۹۴؛ کشف المراد، ص۳۶۵؛ المحصل، ص۵۲۱؛ تاج العروس، ج۸، ص۳۹۹.</ref>. | *'''عدم [[قدرت]] بر معصیت''': [[ابوالحسن بصری]] - از [[دانشمندان]] معتزلی – میگوید: "عصمت، قدرت بر [[طاعت]] و عدم قدرت بر معصیت است"<ref>شرح تجرید، ص۴۹۴؛ کشف المراد، ص۳۶۵؛ المحصل، ص۵۲۱؛ تاج العروس، ج۸، ص۳۹۹.</ref>. | ||
'''نقد''' | '''نقد''' #قدرت بر طاعت شرط تکلیف است، لذا منحصر در معصوم نیست. | ||
#عدم قدرت بر معصیت، روی دیگر [[جبر]] است و با جبر و عدم اختیار هیچ پاداشی برعصمت معصوم نیست و معصوم هیچ [[برتری]] و فضیلتی بر سایر [[مردم]] ندارد. | |||
این تعریف بیشتر به مبنای [[اشاعره]] نزدیک است، لذا در میان تعریفهایی که ذکر کردیم ضعیفترین آنهاست. | این تعریف بیشتر به مبنای [[اشاعره]] نزدیک است، لذا در میان تعریفهایی که ذکر کردیم ضعیفترین آنهاست. | ||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
[[علامه حلی]] و بعضی از [[متکلمان شیعه]] و [[معتزله]]، لطف را دو نوع دانستهاند<ref>انوار الملکوت فی شرح الیاقوت، ص۱۵۳؛ قاضی عبدالجبار، شرح الاصول الخامسه، ص۵۱۹؛ شرح مقاصد، ج۴، ص۳۱۲، کشف المراد، ص۱۰۶.</ref>: | [[علامه حلی]] و بعضی از [[متکلمان شیعه]] و [[معتزله]]، لطف را دو نوع دانستهاند<ref>انوار الملکوت فی شرح الیاقوت، ص۱۵۳؛ قاضی عبدالجبار، شرح الاصول الخامسه، ص۵۱۹؛ شرح مقاصد، ج۴، ص۳۱۲، کشف المراد، ص۱۰۶.</ref>: | ||
#لطف مقرِّب: چیزی است که [[مکلف]] با آن به [[خدا]] نزدیکتر و از [[معاصی]] دورتر میشود و شرط [[تکلیف]] یا [[قدرت]] نباشد و به حد [[اجبار]] نرسد. | |||
#[[لطف محصل]]: چیزی است که با وجود آن، [[طاعت]] از [[مکلف]] انجام میگردد و [[قبیح]] بر [[سبیل]] [[اختیار]] ترک میشود، و اگر آن نباشد، طاعت انجام نمیشود. | |||
اما بسیاری از [[متکلمان]]، [[لطف]] را یک نوع دانستهاند؛ مثلا [[نوبختی]] در "الیاقوت" لطف را فقط محصل عنوان کرده است<ref>انوار الملکوت فی شرح الیاقوت، ص۱۵۲.</ref>؛ در حالیکه [[شیخ مفید]] و بسیاری از متکلمان دیگر، لطف را منحصر در [[لطف مقرب]] دانستهاند<ref>شیخ مفید، النکت الاعتقادیه، ص۳۱؛ تلخیص المحصل، ص۳۴۲؛ قواعد المرام، ص۱۱۷.</ref>، البته ممکن است با توجه به تحلیل زیر، آنهایی که لطف را فقط یک نوع دانستهاند؛ نافی نوع دیگر نباشد. | اما بسیاری از [[متکلمان]]، [[لطف]] را یک نوع دانستهاند؛ مثلا [[نوبختی]] در "الیاقوت" لطف را فقط محصل عنوان کرده است<ref>انوار الملکوت فی شرح الیاقوت، ص۱۵۲.</ref>؛ در حالیکه [[شیخ مفید]] و بسیاری از متکلمان دیگر، لطف را منحصر در [[لطف مقرب]] دانستهاند<ref>شیخ مفید، النکت الاعتقادیه، ص۳۱؛ تلخیص المحصل، ص۳۴۲؛ قواعد المرام، ص۱۱۷.</ref>، البته ممکن است با توجه به تحلیل زیر، آنهایی که لطف را فقط یک نوع دانستهاند؛ نافی نوع دیگر نباشد. |