مشارکت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۳۰ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۱۴
، ۳۰ آوریل ۲۰۲۲←منابع
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{امامت}} {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = مشارکت | عنوان مدخل = مشارکت | مداخل مرتبط = مشارکت در حقوق اسلامی - مشارکت در فقه سیاسی - مشارکت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی | پرسش مرتبط = }} ==مفهوم مشارکت== فلسفه سیاسی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای،...» ایجاد کرد) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
==مفهوم مشارکت== | ==مفهوم مشارکت== | ||
[[فلسفه سیاسی]] [[حضرت]] [[آیت‌الله خامنه‌ای]]، از دو نوع مشارکت مطلوب، متناسب با [[نظام]] [[مردم‌سالاری دینی]] و مشارکت غربی متناسب با [[نظامات]] غیر [[دینی]] [[غرب]] نام برده و با معیارهایی بیان شده است. [[مشارکت سیاسی]] دینی را می‌توان چنین تعریف کرد: مشارکت سیاسی نوعی فعالیت ارادی و داوطلبانه با اهداف و انگیزه‌های [[الهی]] است که از طریق آن [[شهروندان]] یک [[جامعه]] در [[امور سیاسی]] - [[اجتماعی]] خود بر اساس [[وظیفه]] با [[همدلی]] و [[همراهی]] شرکت می‌کنند و به صورت مستقیم یا غیرمستقیم<ref>خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۲۰/۱۱/۱۳۶۸.</ref>، حمایت‌جویانه<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پیام به ملت شریف ایران، در پایان چهلمین روز ارتحال حضرت امام خمینی، ۲۳/۴/۱۳۶۸.</ref> یا رقابت‌آمیز<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پیام به مجمع بزرگ فرماندهان سپاه و بسیج، ۲۶/۶/۱۳۶۸.</ref> در شکل دادن به [[حیات سیاسی]] و اجتماعی خویش سهیم می‌شوند. در واقع مشارکت سیاسی به معنای [[احساس]] تعلق به جامعه<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پیام به نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مردم ایران، ۱۸/۱۰/۱۳۶۸.</ref>. درگیر شدن، سهیم شدن و [[همکاری]] در فراگردهای [[سیاسی]] است که به [[گزینش]] نوع [[حکومت]]، ساختارها و [[رهبران]] سیاسی می‌انجامد و [[سیاست]] عمومی را تعیین می‌کند یا بر آن اثر می‌گذارد؛ به گونه‌ای که در فرآیند [[اداره جامعه]] اعم از [[برنامه‌ریزی]]، سامان‌دهی، [[هماهنگی]] و [[نظارت]] در راستای دستیابی به اهداف آن جامعه، اثر دارد. از این نظر، مشارکت سیاسی، فرآیندی است که شهروندان در آن به فعالیتی ارادی و داوطلبانه دست می‌زنند. در حالی که مشارکت غربی از نظر ایشان [[رفتاری]] است بر پایه انگیزه‌های [[دنیوی]] و قدرت‌طلبانه<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان، ۱۳/۱۲/۱۳۸۱.</ref> که در آن شهروندان موافق یا مخالف، [[سازمان]] یافته یا بدون سازمان، به طور داوطلبانه با روش‌های [[مشروع]] و یا [[نامشروع]]، برای تأثیر و [[انتخاب]] سیاست‌های عمومی، [[اداره امور]] عمومی، انتخاب رهبران سیاسی [[اقدام]] می‌کنند. این نوع مشارکت که از [[روح]] [[معنوی]] و [[وظیفه دینی]] تھی است تحت تأثیر عوامل مادی زیادی قرار دارد که در نهایت از آن به مشارکت صوری، ظاهری و نمایشی و تصنعی می‌توان تعبیر کرد<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در خطبه‌های نماز جمعه (۱۹ رمضان ۱۴۱۶)، ۲۰/۱۱/۱۳۷۴.</ref>.<ref>[[محسن مهاجرنیا|مهاجرنیا، محسن]]، [[نظام سیاست اسلامی - مهاجرنیا (مقاله)|مقاله «نظام سیاست اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲]] ص ۸۲۵.</ref> | [[فلسفه سیاسی]] [[حضرت]] [[آیت‌الله خامنه‌ای]]، از دو نوع مشارکت مطلوب، متناسب با [[نظام]] [[مردم‌سالاری دینی]] و مشارکت غربی متناسب با [[نظامات]] غیر [[دینی]] [[غرب]] نام برده و با معیارهایی بیان شده است. [[مشارکت سیاسی]] دینی را می‌توان چنین تعریف کرد: مشارکت سیاسی نوعی فعالیت ارادی و داوطلبانه با اهداف و انگیزه‌های [[الهی]] است که از طریق آن [[شهروندان]] یک [[جامعه]] در [[امور سیاسی]] - [[اجتماعی]] خود بر اساس [[وظیفه]] با [[همدلی]] و [[همراهی]] شرکت می‌کنند و به صورت مستقیم یا غیرمستقیم<ref>خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۲۰/۱۱/۱۳۶۸.</ref>، حمایت‌جویانه<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پیام به ملت شریف ایران، در پایان چهلمین روز ارتحال حضرت امام خمینی، ۲۳/۴/۱۳۶۸.</ref> یا رقابت‌آمیز<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پیام به مجمع بزرگ فرماندهان سپاه و بسیج، ۲۶/۶/۱۳۶۸.</ref> در شکل دادن به [[حیات سیاسی]] و اجتماعی خویش سهیم می‌شوند. در واقع مشارکت سیاسی به معنای [[احساس]] تعلق به جامعه<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پیام به نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مردم ایران، ۱۸/۱۰/۱۳۶۸.</ref>. درگیر شدن، سهیم شدن و [[همکاری]] در فراگردهای [[سیاسی]] است که به [[گزینش]] نوع [[حکومت]]، ساختارها و [[رهبران]] سیاسی می‌انجامد و [[سیاست]] عمومی را تعیین می‌کند یا بر آن اثر می‌گذارد؛ به گونه‌ای که در فرآیند [[اداره جامعه]] اعم از [[برنامه‌ریزی]]، سامان‌دهی، [[هماهنگی]] و [[نظارت]] در راستای دستیابی به اهداف آن جامعه، اثر دارد. از این نظر، مشارکت سیاسی، فرآیندی است که شهروندان در آن به فعالیتی ارادی و داوطلبانه دست می‌زنند. در حالی که مشارکت غربی از نظر ایشان [[رفتاری]] است بر پایه انگیزه‌های [[دنیوی]] و قدرت‌طلبانه<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان، ۱۳/۱۲/۱۳۸۱.</ref> که در آن شهروندان موافق یا مخالف، [[سازمان]] یافته یا بدون سازمان، به طور داوطلبانه با روش‌های [[مشروع]] و یا [[نامشروع]]، برای تأثیر و [[انتخاب]] سیاست‌های عمومی، [[اداره امور]] عمومی، انتخاب رهبران سیاسی [[اقدام]] می‌کنند. این نوع مشارکت که از [[روح]] [[معنوی]] و [[وظیفه دینی]] تھی است تحت تأثیر عوامل مادی زیادی قرار دارد که در نهایت از آن به مشارکت صوری، ظاهری و نمایشی و تصنعی می‌توان تعبیر کرد<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در خطبه‌های نماز جمعه (۱۹ رمضان ۱۴۱۶)، ۲۰/۱۱/۱۳۷۴.</ref>.<ref>[[محسن مهاجرنیا|مهاجرنیا، محسن]]، [[نظام سیاست اسلامی - مهاجرنیا (مقاله)|مقاله «نظام سیاست اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲]] ص ۸۲۵.</ref> | ||
==ابعاد و ویژگی‌های مفهومی مشارکت== | |||
# [[مشارکت سیاسی]] [[رفتاری]] داوطلبانه، هوشمندانه و هم‌دلانه و رقابتی است که با اهداف و انگیزه‌های [[دینی]] از طریق روش‌های [[مشروع]] برای [[انتخاب]] [[سیاست‌ها]] و [[اداره امور]] عمومی، انتخاب [[رهبران]] [[سیاسی]] در سطح محلی، ملی، منطقه‌ای یا جهانی می‌باشد. | |||
#مشارکت از یک منظر، پدیده‌ای [[ذهنی]] و فرآیندی از خود آموزی [[اجتماعی]] و [[فرهنگ‌سازی]] یک [[ملت]] است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار مدیران و مسئولان مطبوعات کشور، ۱۳/۲/۱۳۷۵.</ref>. | |||
#فرآیندی از پویش، تلاش و [[مبارزه]] برای بقاء است. | |||
#نشانه یک ملت زنده و بالنده است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در اجتماع با شکوه مردم کرج، ۲۴/۷/۱۳۷۶.</ref>. | |||
#درگیری ذهنی و [[عاطفی]] و [[قلبی]]، فعالیت‌های گروهی برای دستبابی به اهداف مشترک است. | |||
#روندی است که از لایه‌های زیرین [[جامعه]] آغاز می‌شود و با حرکت رو به بالا در نهایت بر سیاست‌ها و خط مشی‌های [[حکومت]] تأثیر می‌گذارد. | |||
#نوعی [[مبارزه سیاسی]] است که در آن، هر گروهی در صدد است تا تقاضاها و [[منافع]] خود را تبدیل به [[تصمیمات]] و [[قوانین]] مصوب [[سیستم سیاسی]] نماید که پس از آن توسط سیستم سیاسی اعلام یا [[اجرا]] گردد. | |||
#درون سیستم سیاسی و بر اساس [[قواعد]] و قوانین آن [[سیستم]] انجام می‌پذیرد. | |||
#پدیده‌ای چند ضلعی است که در هر ضلعش یکی از عناصر اساسی آن قرار می‌گیرد. در یک [[نظام سیاسی]] هر [[شهروند]] در سطوح مختلف فعالیت، از حضور فعال تا [[رفتار]] منفعلانه و عدم درگیری با داشتن [[مقام]] رسمی سیاسی و درگیر به نوعی متأثر از فعل و انفعالات نظام سیاسی است؛ این اثر پذیری و اثرگذاری، در شاخص‌های [[رقابت]] آمیز و [[حمایت]] جویانه قابل ارائه است. | |||
#نوعی تلاش، مبارزه و رقابت در درون [[رژیم]] است نه مبارزه با رژیم. در آنجا که [[مبارزه با حکومت]] آغاز می‌گردد، مسأله مشارکت سیاسی درون سیستمی منتفی می‌شود و چهره [[خشونت‌آمیز]] آن آشکار می‌شود. | |||
در [[اندیشه سیاسی]] [[حضرت]] [[آیت‌الله خامنه‌ای]]، [[شهروندان]] در هیچ شرایطی تمامی اختیارات خود را به حکومت و [[حاکمان]] واگذار نمی‌کنند تا حاکمان همه کاره شوند و [[استبداد]] شکل بگیرد و آزادی‌های اساسی و [[سیاسی]] [[شهروندان]]، از آنان سلب شود. بنابراین آنچه در مباحث آکآدمیک در باب دو الگوی مشارکت واگذارانه و الگوی کارگزارانه<ref>مایکل راش، جامعه و سیاست: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمه منوچهر صبوری (تهران: سمت، چاپ اول، ۱۳۷۷)، ص۱۲۳.</ref> مطرح شده است در مشارکت مطلوب در [[مردم سالاری]] ایشان جایگاهی ندارد.<ref>[[محسن مهاجرنیا|مهاجرنیا، محسن]]، [[نظام سیاست اسلامی - مهاجرنیا (مقاله)|مقاله «نظام سیاست اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲]] ص ۸۲۶.</ref> | |||
==جایگاه، اهمیت و [[ضرورت]]== | |||
مفهوم مشارکت، [[ارتباط]] تنگاتنگ و مرتبط با مفهوم [[شهروندی]] دارد. در بحث [[حقوق شهروندی]] بیان شد که پیشینه این مباحث در [[ایران]] با [[انقلاب اسلامی]] شروع شد. در این [[زمان]] هم [[دولت]] معنای جدیدی یافت و هم فرد خودآگاه و صاحب [[حق]] مطرح شد. مشارکت، از مفاهیم معناداری است که هم [[شهروند]] را تعریف می‌کند و هم گویای اهمیت و [[روابط]] بین این دولت و شهروندان است. در چارچوب معنایی مشارکت، [[حقوق]]، [[وظایف]]، نقش و [[مسئولیت]] شهروندان مشخص و نهادینه شده است. از این رو مشارکت مبنا و معرف اصلی و جزئی از حقوق و [[وظایف شهروندی]] است که می‌تواند به گونه‌های مختلف تحقق یابد. پس مشارکت [[واقعی]] شهروندان مستلزم تصویب و تضمین حقوق و [[مسئولیت‌ها]]، شرایط مناسب برای مشارکت و برآوردن انتظارات اعضای [[جامعه]] است. از این رو مشارکت می‌تواند در اشکال و مراتب مختلف متناسب با ساختار [[اجتماعی]] و سیاسی [[حاکم]] انجام پذیرد. | |||
[[حضرت]] [[آیت‌الله خامنه‌ای]]، مشارکت را به صورت یک اصل، در [[نظام اسلامی]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با رئیس جمهور و هیأت وزیران، به مناسبت هفته دولت، ۸/۶/۱۳۷۵.</ref>، و از اساسی‌ترین مسائل [[زندگی اجتماعی]] و سیاسی<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با دانشجویان بسیجی، ۵/۳/۱۳۸۴.</ref> و معادل با مفهوم مسئولیت تلقی می‌کنند<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در مراسم گشایش هشتمین اجلاس سران کشورهای اسلامی، ۱۸/۹/۱۳۷۶.</ref> و آن را [[نعمت الهی]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در اجتماع با شکوه مردم کرج، ۲۴/۷/۱۳۷۶.</ref> می‌دانند و از آن با عناوینی چون مشارکت [[شجاعانه]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پیام تسلیت به مناسبت درگذشت حجت الاسلام سید علی اکبر ابوترابی به همراه آیت‌الله سید عباس قزوینی ابوترابی، پدر ایشان، ۱۲/۳/۱۳۷۹.</ref> مشارکت انبوه<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پیام به مناسبت حماسه پرشور ۲۷ خرداد، ۲۷/۳/۱۳۸۴.</ref> مشارکت فعال<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پیام به کنفرانس بین المجالس اسلامی، ۲۵/۳/۱۳۷۸.</ref> مشارکت آزادانه<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، نامه به سران قوای سه گانه و ابلاغ سیاست‌های کلی نظام، ۲۰/۱۲/۱۳۷۹.</ref> مشارکت حداکثری<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار دانشجویان بسیجی، ۵/۳/۱۳۸۴.</ref> مشارکت عمومی<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در آغاز سال، ۱/۱/۱۳۸۴.</ref> [[مشارکت مردمی]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پیام به حجاج بیت الله الحرام، ۲۸/۱۲/۱۳۷۷.</ref> حضور و [[اراده]] و مشارکت [[مردم]] در صحنه‌های مختلف<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در صحن جامع رضوی، ۱/۱/۱۳۸۴.</ref>، مشارکت در [[سرنوشت]] [[کشور]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در صحن جامع رضوی، ۱/۱/۱۳۸۴.</ref>، مشارکت در میدان‌های [[طلب]] کننده حضور [[ملت]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در صحن جامع رضوی، ۱/۱/۱۳۸۴.</ref> یاد کرده‌اند و مشارکت را [[نشانه]]«ملت زنده» و «[[عزیز]]» ارزیابی می‌کنند<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در اجتماع با شکوه مردم کرج، ۲۴/۷/۱۳۷۶.</ref> آن را مبتنی بر یک «نیاز بزرگ ملت» در همه مسائل می‌دانند که بر پایه «[[همکاری]]»، «[[همدلی]]»، «بازو به بازو» دادن و «[[دل‌ها]]» را به یکدیگر مرتبط کردن و به سمت «هدف‌های والا» ی ملت<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در صحن جامع رضوی، ۱/۱/۱۳۸۴.</ref> حرکت کردن است. | |||
از منظر ایشان، [[مشارکت سیاسی]] [[حقیقی]] تنها در چارچوب [[مردم‌سالاری دینی]] امکان‌پذیر می‌باشد و امکان مشارکت در غیردین یا [[گمان]] صرف و یا یک [[فریب]] [[سیاسی]] است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران، ۱۲/۹/۱۳۷۹.</ref>. بنابراین ایشان مردم‌سالاری دینی را، از لحاظ نصاب، سالم‌ترین دموکراسی‌های [[جهان]] می‌دانند که مشارکت مردم در آن از بالاترین نصاب برخوردار است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پیام به ملت بزرگ ایران در پی حماسه پرشکوه ۲۴ آذر، ۲۸/۹/۱۳۸۵.</ref>. در این [[نظام]] حضور آگاهانه در [[انتخابات]] و «[[انتخاب]] هوشمندانه» از سوی [[آحاد]] مردم، مشارکت در سرنوشت کشور است. چون [[نظام اسلامی]] متکی به آراء مردم است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در صحن جامع رضوی، ۱/۱/۱۳۸۴.</ref>. ایشان با [[نفی]] مشارکت‌های صوری [[مردم]] در قالب‌های نمایشی و [[انتخابات]] تشریفاتی، مفهوم و محتوای [[مشارکت سیاسی]] را بازتاب [[اراده]] یک [[ملت]] پویا می‌دانند<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در اجتماع بزرگ زائران و مجاوران حضرت علی بن موسی الرضا{{ع}}، ۱/۱/۱۳۸۸.</ref>.<ref>[[محسن مهاجرنیا|مهاجرنیا، محسن]]، [[نظام سیاست اسلامی - مهاجرنیا (مقاله)|مقاله «نظام سیاست اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲]] ص ۸۲۷.</ref> | |||
==پیش‌فرض‌های مشارکت== | |||
مشارکت همانند هر [[اندیشه]] و [[رفتار]] [[سیاسی]] دیگر متأثر از نوعی [[فلسفه سیاسی]] و مبتنی بر نوع خاصی از بنیادهای [[معرفتی]]، [[اعتقادی]] و [[اجتماعی]] است. البته هم اندیشه و رفتار و هم مبانی آنها در [[جوامع]] مختلف و دوره‌های مختلف، یکسان نیست. از این رو مشارکت در جوامع سنتی با مفهوم مشارکت در [[جامعه]] مدرن که بر اساس [[تصمیمات]] شخصی، آگاهانه و داوطلبانه و در قالب نهادهای دموکراتیک و غیر دولتی صورت می‌گیرد، کاملاً متفاوت است. به جهت رعایت اختصار برخی از مبانی و پیش‌فرض‌های مشارکت سیاسی در فلسفه سیاسی معظم له ارائه می‌شود: | |||
# اراده [[انسان‌ها]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در عید سعید فطر، ۴/۱/۱۳۷۲.</ref>. | |||
# [[هویت]] [[شهروندی]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری، ۱۲/۵/۱۳۶۸ و پیام به حجاج بیت الله الحرام، ۱۴/۴/۱۳۶۸ و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در مراسم سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی در مرقد مطهر، ۱۴/۳/۱۳۷۴.</ref>. | |||
# [[حاکمیت]] بر [[سرنوشت]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی، به مناسبت عید سعید فطر، ۷/۲/۱۳۶۹.</ref>. | |||
# [[مسئولیت]] [[خلافت الهی]] [[انسان]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با فرماندهان و جمعی از پاسداران کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۰/۱۰/۱۳۶۹.</ref>. | |||
#نیاز طبیعی<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در صحن جامع رضوی، ۱/۱/۱۳۸۴.</ref>. | |||
# [[مقتضای عدالت]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار خانواده شهدای هفتم تیر و جمعی از قضات ۷/۴/۱۳۸۰ و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در خجسته سالروز ولادت امام زمان{{ع}}، ۲۲/۱۲/۱۳۶۸.</ref>. | |||
#مقتضای [[مشورت]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پیام به مناسبت آغاز به کار شوراهای اسلامی شهر و روستا، ۸/۲/۱۳۷۸.</ref>. | |||
# [[امر به معروف و نهی از منکر]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پیام به مناسبت اولین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی، ۱۰/۳/۱۳۶۹؛ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار روحانیون و مبلغان، در آستانه «ماه محرم»، ۲۶/۲/۱۳۷۵؛ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در خطبه‌های نماز عید فطر، ۱/۱۲/۱۳۷۴.</ref>. | |||
#ایفای [[مسئولیت]] متقابل [[دولت]] و [[مردم]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پیام به مناسبت اولین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی، ۱۰/۳/۱۳۶۹؛ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار روحانیون و مبلغان، در آستانه «ماه محرم»، ۲۶/۲/۱۳۷۵؛ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در خطبه‌های نماز عید فطر، ۱/۱۲/۱۳۷۴.</ref>.<ref>[[محسن مهاجرنیا|مهاجرنیا، محسن]]، [[نظام سیاست اسلامی - مهاجرنیا (مقاله)|مقاله «نظام سیاست اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲]] ص ۸۲۹.</ref> | |||
==عرصه‌های مشارکت== | |||
مشارکت می‌تواند در اشکال مختلف رسمی و غیر رسمی، [[سازمان]] یافته و سازمان نایافته، داوطلبانه و اجباری، در تمام عرصه‌های [[زندگی اجتماعی]]، اعم از [[اقتصادی]]، [[اجتماعی]]، [[سیاسی]] و [[فرهنگی]] مطرح شود. در حوزه سیاسی، [[شهروندان]] متناسب با [[میزان]] سهم خود در سامانه سیاسی، در فرآیند تصمیم‌سازی و [[تصمیم‌گیری]] و [[نظارت]] مشارکت می‌کنند. هر چه [[جامعه]] به سمت [[مردم‌سالاری دینی]] میل نماید، گستره و عمق مشارکت نیز بیشتر می‌شود. [[مشارکت اجتماعی]] یکی از انواع مهم مشارکت است و حوزه‌ها و حدود گسترده‌تری دارد که همراه با [[مشارکت سیاسی]]، [[واقعیت]] مشارکت [[شهروندی]] را شکل می‌دهد. | |||
اهمیت تحقق این مهم با [[عنایت]] به تنوع فرهنگی، چندین برابر می‌شود که خود مبحثی تحت عنوان مشارکت فرهنگی را در بر می‌گیرد. طبیعی است، تنوع فرهنگی [[ضرورت]] نهادینه‌سازی و سازمان یافتگی مشارکت فرهنگی را به دنبا دارد. | |||
[[حضرت]] [[آیت‌الله خامنه‌ای]] بر این باورند که شهروندان [[جامعه اسلامی]] باید در همه عرصه‌های [[زندگی]] مشارکت داشته باشند<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در صحن جامع رضوی، ۱/۱/۱۳۸۴.</ref>.<ref>[[محسن مهاجرنیا|مهاجرنیا، محسن]]، [[نظام سیاست اسلامی - مهاجرنیا (مقاله)|مقاله «نظام سیاست اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲]] ص ۸۳۰.</ref> | |||
==شرایط مشارکت== | |||
مشارکت، شرط [[پویایی]]، [[توسعه سیاسی]] و نشانه یک جامعه زنده<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در اجتماع با شکوه مردم کرج، ۲۴/۷/۱۳۷۶.</ref> است که هم برای شهروندان و هم برای [[نظام‌ها]] و سیستم‌ها [[هدف]] مطلوب و یا وسیله مفید جهت رسیدن به اهداف والاتر به حساب می‌آید. اما چیزی که در اینجا اهمیت دارد این است که این شرط ابتدا به ساکن و خودبه‌خودی پیدا نمی‌شود؛ بلکه برای پیدایش آن شرایط گوناگون دیگری لازم است که بایستی در عرصه‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تحقق پیدا کند. ذیلاً به مواردی اشاره می‌شود: | |||
#امکان [[رقابت سیاسی]] سالم. | |||
#تکثر آراء و انظار<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در خطبه نماز جمعه تهران، ۲۲/۳/۱۳۶۶.</ref>. | |||
# [[آزادی]] [[شهروندان]]<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در خطبه نماز جمعه، ۲۷/۳/۱۳۶۲.</ref>. | |||
#وجود سازوکارهای مناسب<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در خطبه نماز جمعه تهران، ۲۲/۳/۱۳۶۶.</ref>.<ref>[[محسن مهاجرنیا|مهاجرنیا، محسن]]، [[نظام سیاست اسلامی - مهاجرنیا (مقاله)|مقاله «نظام سیاست اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲]] ص ۸۳۱.</ref> | |||
==آثار مشارکت== | |||
===صیانت بخشی=== | |||
از نظر [[حضرت]] [[آیت‌الله خامنه‌ای]] اصل حضور شهروندان در صحنه مشارکت و [[انتخابات]] مهم است؛ زیرا مشارکت عمومی نشان دهنده [[همبستگی]] ملی است و همبستگی ملی می‌تواند در مقابل توطئه‌های [[دشمنان]] به [[کشور]] مصونیت ببخشد. [[دشمن]] از [[اختلافات]] [[سود]] می‌برد و از تشتت آراء [[مردم]] [[سوء]] استفاده می‌کند. دشمن از دودستگی‌ها و فتنه‌گری‌ها و جنگ‌افروزی‌های داخل کشور استفاده می‌کند. وقتی یک [[ملت]] یکپارچه و یکدست باشد و [[مسئولان]] کشور همه با یکدیگر همدل و همراه باشند، [[شمشیر]] دشمن کند می‌شود و [[جرأت]] نمی‌کند به چنین کشور و ملتی نظر بد بیندازد و با او به چشم توطنه نگاه کند. مشارکت مردم در امر انتخابات می‌تواند این همبستگی ملی را در مقابل چشمان دشمن عنود و [[حیله‌گر]] به نمایش بگذارد و به ملت و کشور ما مصونیت ببخشد؛ لذا من بارها گفته‌ام که اصل حضور مردم در انتخابات، حتی از [[انتخاب]] [[اصلح]] هم مهم‌تر است؛ اگرچه انتخاب اصلح هم بسیار اهمیت دارد<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در اجتماع بزرگ مردم جیرفت، ۱۷/۲/۱۳۸۴.</ref>.<ref>[[محسن مهاجرنیا|مهاجرنیا، محسن]]، [[نظام سیاست اسلامی - مهاجرنیا (مقاله)|مقاله «نظام سیاست اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲]] ص ۸۳۲.</ref> | |||
===[[عظمت]] ملی=== | |||
برخلاف برخی از دیدگاه‌ها که نصاب مشارکت را صرفاً نشانه [[اعمال]] [[حق]] [[شهروندی]] می‌دانند، حضرت [[آیت‌الله العظمی خامنه‌ای]] معتقدند هرچه مشارکت و انتخابات پرشورتر باشد، عظمت [[ملت ایران]] بیشتر در چشم [[مخالفان]] و دشمنانش دیده خواهد شد؛ برای ملت ایران [[حرمت]] بیشتری خواهند گذاشت؛ [[دوستان]] شما هم در [[دنیا]] خوشحال می‌شوند. عظمت ملت ایران را حضور مردم در انتخابات نشان می‌دهد؛ انتخابات این است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در اجتماع بزرگ زائران و مجاوران حضرت علی بن موسی الرضا{{ع}}، ۱/۱/۱۳۸۸.</ref>.<ref>[[محسن مهاجرنیا|مهاجرنیا، محسن]]، [[نظام سیاست اسلامی - مهاجرنیا (مقاله)|مقاله «نظام سیاست اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲]] ص ۸۳۲.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||