توسعه: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۱:۱۴

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

توسعه در قرآن - توسعه در حدیث - توسعه در تاریخ اسلامی

مقدمه

توسعه در لغت به معنای فراخی و وسعت و هم‌خانواده توسع به معنای فراخی نمودن مقابل تضیق در امر و مکان است.^[۱]

اصطلاح توسعه (Development) در قرن اخیر در دو نظام متفاوت سرمایه‌داری و سوسیالیستی ظهور یافت که کشورهای در حال رشد می‌‌بایست یکی از این دو الگو را برمی گزید.^[۲]انسان که محرک، محور و هدف نهایی توسعه است، نیازها، اهداف و آرمان‌های بی‌شماری دارد که فرایند پیچیده، جامع و چند بعدی توسعه می‌‌تواند روند دستیابی به آنها را آسان‌تر کند، از این رو توسعه برپایه خواسته‌های هر جامعه‌ای باید بتواند برای گره‌های کور و تنگناها و معضلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی راه حلی پیدا کند، از این رو ابعاد گوناگونی مانند اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ملی می‌‌یابد.^[۳] از سال ۱۹۷۰ میلادی اصطلاح توسعه اداری نیز رواج یافت که مراد از آن رشد کمی و کیفی در نظام اداری است.^[۴] از میان ابعاد گوناگون توسعه، توسعه اقتصادی بیش از همه مورد توجه و اهتمام پژوهشگران حتی برنامه‌های دولت‌ها بوده است و مراد از آن رهایی از وابستگی اقتصادی و رسیدن به تولید صنعتی به جای سنتی است. اعتقاد بر این است که توسعه اقتصادی به توسعه اجتماعی فراگیری می‌‌انجامد.^[۵]

مفهوم توسعه به معنای امروزی آن اصطلاحی کاملاً نو بوده، نباید انتظار داشت که در قرآن، احادیث یا دانش‌های سنتی درباره آن بحث مشخص و مستقلی آمده باشد، چنان که هیچ اصطلاح دیگری معادل دقیق آن یافت نمی‌شود، بلکه تنها می‌‌توان با رویکرد اخلاقی و عقیدتی، برداشت‌هایی درباره مؤلفه‌های توسعه، پیش فرض‌ها و زمینه‌های آن، راه‌های رسیدن به آن، عوامل مساعد و موانع و چالش‌های فراروی آن و آثار و فواید آن ارائه کرد؛ یا آنکه برخی احکام فقهی اسلام درباره حوزه‌های توسعه را برشمرد که کم و بیش در نوشته‌های معاصران به آنها اشاره شده است.^[۶]

توسعه در قرآن

خاستگاه‌های قرآنی توسعه

توانایی انسان برای تغییر

بُعد اخروی توسعه

پیوند ایمان و عمل صالح با نزول برکات و توسعه

محوریت انسان در توسعه

توسعه در مسیر سعادت و کمال

زمینه‌ها و موانع توسعه

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

آبادانی

منابع

الحلو، مشتاق، مقاله «توسعه»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۹

پانویس

↑ لغت نامه، ج ۵، ص ۶۲۵۱، «توسعه، توسع».
↑ الموسوعة العربیه، ج ۷، ص ۲۶۸.
↑ ارزش‌ها و توسعه، ص ۳۳، ۵۴.
↑ التنمیة الاداریه، ص ۱۱.
↑ موسوعة السیاسه، ج ۱، ص ۷۹۵.
↑ الحلو، مشتاق، مقاله «توسعه»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۹.

[1] لغت نامه، ج ۵، ص ۶۲۵۱، «توسعه، توسع».

[2] الموسوعة العربیه، ج ۷، ص ۲۶۸.

[3] ارزش‌ها و توسعه، ص ۳۳، ۵۴.

[4] التنمیة الاداریه، ص ۱۱.

[5] موسوعة السیاسه، ج ۱، ص ۷۹۵.

[6] الحلو، مشتاق، مقاله «توسعه»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 توسعه در لغت به معنای فراخی و وسعت و هم‌خانواده توسع به معنای فراخی نمودن مقابل تضیق در امر و مکان است.<ref>لغت نامه، ج ۵، ص ۶۲۵۱، «توسعه، توسع».</ref>
-اصطلاح توسعه (Development) در قرن اخیر در دو [[نظام]] متفاوت [[سرمایه]] داری و [[سوسیالیستی]] [[ظهور]] یافت که کشورهای در حال [[رشد]] می‌‌بایست یکی از این دو [[الگو]] را برمی گزید.<ref>الموسوعة العربیه، ج ۷، ص ۲۶۸.</ref>[[انسان]] که محرک، محور و [[هدف]] نهایی توسعه است، نیازها، اهداف و آرمان‌های بی‌شماری دارد که فرایند پیچیده، جامع و چند بعدی توسعه می‌‌تواند روند دستیابی به آنها را آسان‌تر کند، از این رو توسعه برپایه خواسته‌های هر جامعه‌ای باید بتواند برای گره‌های [[کور]] و تنگناها و معضلات [[اقتصادی]]، [[اجتماعی]]، [[سیاسی]] و [[فرهنگی]] [[راه]] حلی پیدا کند، از این رو ابعاد گوناگونی مانند اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ملی می‌‌یابد.<ref> ارزش‌ها و توسعه، ص ۳۳، ۵۴.</ref> از سال ۱۹۷۰ میلادی اصطلاح توسعه [[اداری]] نیز رواج یافت که مراد از آن رشد کمی و کیفی در [[نظام اداری]] است.<ref>التنمیة الاداریه، ص ۱۱.</ref> از میان ابعاد گوناگون توسعه، [[توسعه اقتصادی]] بیش از همه مورد توجه و اهتمام [[پژوهشگران]] حتی برنامه‌های [[دولت‌ها]] بوده است و مراد از آن [[رهایی]] از [[وابستگی]] اقتصادی و رسیدن به تولید صنعتی به جای سنتی است. [[اعتقاد]] بر این است که توسعه اقتصادی به توسعه اجتماعی فراگیری می‌‌انجامد.<ref>موسوعة السیاسه، ج ۱، ص ۷۹۵.</ref>
+اصطلاح توسعه (Development) در قرن اخیر در دو [[نظام]] متفاوت [[سرمایه‌داری]] و [[سوسیالیستی]] [[ظهور]] یافت که کشورهای در حال [[رشد]] می‌‌بایست یکی از این دو [[الگو]] را برمی گزید.<ref>الموسوعة العربیه، ج ۷، ص ۲۶۸.</ref>[[انسان]] که محرک، محور و [[هدف]] نهایی توسعه است، نیازها، اهداف و آرمان‌های بی‌شماری دارد که فرایند پیچیده، جامع و چند بعدی توسعه می‌‌تواند روند دستیابی به آنها را آسان‌تر کند، از این رو توسعه برپایه خواسته‌های هر جامعه‌ای باید بتواند برای گره‌های [[کور]] و تنگناها و معضلات [[اقتصادی]]، [[اجتماعی]]، [[سیاسی]] و [[فرهنگی]] [[راه]] حلی پیدا کند، از این رو ابعاد گوناگونی مانند اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ملی می‌‌یابد.<ref> ارزش‌ها و توسعه، ص ۳۳، ۵۴.</ref> از سال ۱۹۷۰ میلادی اصطلاح توسعه [[اداری]] نیز رواج یافت که مراد از آن رشد کمی و کیفی در [[نظام اداری]] است.<ref>التنمیة الاداریه، ص ۱۱.</ref> از میان ابعاد گوناگون توسعه، [[توسعه اقتصادی]] بیش از همه مورد توجه و اهتمام [[پژوهشگران]] حتی برنامه‌های [[دولت‌ها]] بوده است و مراد از آن [[رهایی]] از [[وابستگی]] اقتصادی و رسیدن به تولید صنعتی به جای سنتی است. [[اعتقاد]] بر این است که توسعه اقتصادی به توسعه اجتماعی فراگیری می‌‌انجامد.<ref>موسوعة السیاسه، ج ۱، ص ۷۹۵.</ref>
 مفهوم توسعه به معنای امروزی آن اصطلاحی کاملاً نو بوده، نباید [[انتظار]] داشت که در [[قرآن]]، [[احادیث]] یا دانش‌های سنتی درباره آن بحث مشخص و مستقلی آمده باشد، چنان که هیچ اصطلاح دیگری معادل دقیق آن یافت نمی‌شود، بلکه تنها می‌‌توان با رویکرد [[اخلاقی]] و [[عقیدتی]]، برداشت‌هایی درباره مؤلفه‌های توسعه، پیش فرض‌ها و زمینه‌های آن، راه‌های رسیدن به آن، عوامل مساعد و موانع و چالش‌های فراروی آن و آثار و فواید آن ارائه کرد؛ یا آنکه برخی [[احکام فقهی]] [[اسلام]] درباره حوزه‌های توسعه را برشمرد که کم و بیش در نوشته‌های معاصران به آنها اشاره شده است.<ref>[[مشتاق الحلو|الحلو، مشتاق]]، [[توسعه (مقاله)|مقاله «توسعه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۹.</ref>