بسر بن راعی‌العیر اشجعی

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

بسر بن راعی‌العیر اشجعی در تاریخ اسلامی

مقدمه

نام او را بُشر یا «بِشر» و «بشیر» نیز آورده‌اند، ولی چنان که ابونعیم هم گفته، «بُسرـ صحیح است و مؤید سخن وی آن است که بیشتر صحابه‌نگاران به همین صورت از او یاد کرده‌اند. ابن ماکولا نیز چنین کرده و ابن اثیر از اینکه ابن ماکولا به رغم روش خود، از اختلاف در این مورد سخن نگفته، استفاده کرده که «بُسر» درست است. اشجعی بودن وی نیز شهرتی بیش نیست و منابعی که داستان وی را نقل کرده‌اند، در کنار نامش این نسبت را هم آورده‌اند، اما به سلسله نسب وی اشاره‌ای نکرده‌اند. از سلمة بن اکوع روایت شده که رسول خدا(ص)، بُسر بن راعی‌العیر اشجعی را دید که با دست چپ غذا می‌خورد و به او فرمود: با دست راست غذا بخور. بُسر گفت: نمی‌توانم. پیامبر فرمود: نتوانی. راوی گوید: از آن پس، دست راست بُسر به دهانش نرسید. پیداست کسانی که از کلام رسول الله نفرین برداشت کرده‌اند، جمله «ما استطعت»؛ را به معنای «دیگر نخواهی توانست گرفته‌اند. این احتمال هم هست که «لا، استطعت»؛ بخوانیم و با توجه به افزوده‌ای که در بعضی منابع آمده است، این گونه معنا کنیم: «چرا، می‌‌توانی، اما غرور مانع آن است». همین مطلب، محل اختلاف صحابه نگاران شده و برخی گفته‌اند وی از منافقان بود (یعنی به عمد در برابر حضرت چنین کرد). مؤید آن هم اینکه رسول خدا(ص) فرمود: از روی تکبر این چنین می‌کرد. برخی دیگر به استناد اینکه صحابه نگاران از او یاد کرده‌اند، مسلمان بودن وی را تأیید کرده‌اند. ابن حجر نظر اول را می‌پذیرد و می‌گوید: کسانی که از صحابی بودن وی سخن گفته‌اند، مستندی جز این حدیث ندارند؛ بنابراین، اشکال باقی است. وی سپس می‌گوید: ممکن است این گونه بین دو نظر جمع کنیم که بُسر در زمان این رویداد مسلمان نبوده و پس از آن اسلام آورده است. دسته‌ای از منابع هم حدیث را نقل کرده، ولی نام بُسر را نیاورده‌اند . به نظر می‌رسد اگر تنها همین روایات را مستند صحابی بودن این شخص بدانیم، چنین نتیجه‌ای به دست نخواهد آمد؛ به ویژه که این خبر به عنوان یکی از موارد استجابت نفرین پیامبر، در کتب دلائل و مناقب ذکر می‌شود. پس نمی‌توان او را مسلمان دانست و توجیه ابن حجر نیز مبنی بر اسلام آوردن او، شاهدی ندارد.

منابع

1. صادقی، مصطفی، مقاله «بسر بن راعی‌العیر اشجعی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲