انحصارگرایی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (←پانویس) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۱) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{امامت}} | {{امامت}} | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[انحصارگرایی در حدیث]] - [[انحصارگرایی در تاریخ اسلامی]] - [[انحصارگرایی در فقه سیاسی]] - [[انحصارگرایی در جامعه‌شناسی اسلامی]]| پرسش مرتبط = انحصارگرایی (پرسش)}} | |||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
نسخهٔ ۱۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۹:۰۲
انحصارگرایی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: انحصارگرایی در حدیث - انحصارگرایی در تاریخ اسلامی - انحصارگرایی در فقه سیاسی - انحصارگرایی در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
قرآن کریم در آیاتی چند، اهل کتاب را به دلیل ابراز تعصبات افراطی و تمایل‌های نژادپرستانه، و انحصارگرایی‌های بی‌مبنا و... به شدت نکوهش کرده و همگان را از طرح این سنخ دعاوی بی‌پایه و هواپرستانه که متضمن افترا به دستگاه الهی و زمینه‌ساز آسیب‌ها و تعارض‌های اجتماعی است، برحذر داشته است. عوارض ناشی از تمایل‌های ملی‌گرایی افراطی در برخی جوامع در دوران معاصر، وجه حساسیت قرآن در این خصوص را روشن می‌سازد. تفسیر نمونه در توضیح آیه ۱۸ سوره مائده می‌نویسد: آنها معتقد بودند ارتباط ویژه‌ای با پروردگار دارند تا آنجا که خود را فرزندان خدا می‌نامیدند و می‌گفتند: ما فرزندان خدا و دوستان خاص او هستیم به همین دلیل برای خود مصونیتی در مقابل مجازات الهی قایل بودند؛ لذا قرآن در این آیه می‌گوید این اعمال و رفتار به سبب آن است که گفتند جز چند روزی، آتش دوزخ به ما نمی‌رسد و اگر مجازاتی داشته باشیم بسیار محدود است[۱].[۲]
آیات قرآنی مرتبط
- انحصارگرایی اهل کتاب و ادعای فرزندی خداوند و محبوبیت نزد او: ﴿وَقَالَتِ الْيَهُودُ وَالنَّصَارَى نَحْنُ أَبْنَاءُ اللَّهِ وَأَحِبَّاؤُهُ قُلْ فَلِمَ يُعَذِّبُكُمْ بِذُنُوبِكُمْ بَلْ أَنْتُمْ بَشَرٌ مِمَّنْ خَلَقَ﴾[۳].
- قوم‌مداری اهل کتاب و ادعای هدایت‌یافتگی انحصاری: ﴿وَقَالُوا كُونُوا هُودًا أَوْ نَصَارَى تَهْتَدُوا قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ﴾[۴].
- قوم‌مداری اهل کتاب و ادعای سعادتمندی انحصاری: ﴿وَقَالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ كَانَ هُودًا أَوْ نَصَارَى تِلْكَ أَمَانِيُّهُمْ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ﴾[۵].
- در آیاتی نیز اهل کتاب به دلیل انحصارگرایی و ادعای دروغین هم کیشی با پیامبران الهی نکوهش شده‌اند[۶]. قوم‌مداری اهل کتاب همچنین عامل غلو ایشان در دین[۷]؛ طرد و تحقیر یکدیگر[۸]؛ ادعای مصونیت ابدی از عذاب اخروی[۹] و سرپیچی آنها از ایمان آوردن به پیامبر اسلام[۱۰] معرفی شده است.[۱۱]
منابع
پانویس
- ↑ ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۲، ص۴۸۵.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۲۸۲.
- ↑ «و یهودیان و مسیحیان گفتند: ما فرزندان خداوند و دوستان اوییم؛ بگو: پس چرا شما را برای گناهانتان عذاب می‌کند؟ خیر، شما نیز بشری هستید از همان کسان که آفریده است» سوره مائده، آیه ۱۸.
- ↑ «و گفتند: یهودی یا مسیحی باشید تا راه یابید؛ بگو: (خیر) بلکه ما بر آیین ابراهیم درست‌آیین هستیم و او از مشرکان نبود» سوره بقره، آیه ۱۳۵.
- ↑ «و گفتند هرگز کسی جز یهودی و مسیحی به بهشت در نمی‌آید، این آرزوی آنهاست، بگو: اگر راست می‌گویید هر برهانی دارید بیاورید» سوره بقره، آیه ۱۱۱.
- ↑ ﴿أَمْ تَقُولُونَ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطَ كَانُوا هُودًا أَوْ نَصَارَى قُلْ أَأَنْتُمْ أَعْلَمُ أَمِ اللَّهُ وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَتَمَ شَهَادَةً عِنْدَهُ مِنَ اللَّهِ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ﴾ «یا می‌گویید که ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط، یهودی یا مسیحی بودند؛ بگو: شما داناترید یا خداوند؟ و کیست ستمکارتر از کسی که گواهی‌یی را که از خداوند نزد اوست پنهان می‌دارد؟ و خداوند از آنچه انجام می‌دهید غافل نیست» سوره بقره، آیه ۱۴۰.
- ↑ ﴿قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوا أَهْوَاءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ وَأَضَلُّوا كَثِيرًا وَضَلُّوا عَنْ سَوَاءِ السَّبِيلِ﴾«بگو ای اهل کتاب! در دین خود ناحق غلو نورزید و از هوس‌های گروهی که از پیش گمراه بودند، و بسیاری را گمراه کردند و از راه میانه به بیراه افتادند پیروی نکنید» سوره مائده، آیه ۷۷.
- ↑ ﴿وَقَالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ النَّصَارَى عَلَى شَيْءٍ وَقَالَتِ النَّصَارَى لَيْسَتِ الْيَهُودُ عَلَى شَيْءٍ وَهُمْ يَتْلُونَ الْكِتَابَ كَذَلِكَ قَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ﴾ «و یهودیان گفتند: مسیحیان هیچ بر حق نیستند و مسیحیان گفتند: یهودیان هیچ بر حق نیستند با آنکه (همه) آنان کتاب (آسمانی) را می‌خوانند، کسانی که چیزی نمی‌دانند (نیز) همانند گفتار آنان را گفتند؛ باری، خداوند میان آنها در آنچه اختلاف می‌داشتند، روز رستخیز داوری خواهد کرد» سوره بقره، آیه ۱۱۳.
- ↑ ﴿ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّامًا مَعْدُودَاتٍ وَغَرَّهُمْ فِي دِينِهِمْ مَا كَانُوا يَفْتَرُونَ﴾ «این بدان روست که آنان می‌گویند: آتش (دوزخ) جز روزهایی چند به ما نمی‌رسد و آنچه دروغ می‌بافتند آنان را در دینشان فریفته است» سوره آل عمران، آیه ۲۴.
- ↑ ﴿وَلَا تُؤْمِنُوا إِلَّا لِمَنْ تَبِعَ دِينَكُمْ قُلْ إِنَّ الْهُدَى هُدَى اللَّهِ أَنْ يُؤْتَى أَحَدٌ مِثْلَ مَا أُوتِيتُمْ أَوْ يُحَاجُّوكُمْ عِنْدَ رَبِّكُمْ قُلْ إِنَّ الْفَضْلَ بِيَدِ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ﴾ «و جز به کسی که از دین شما پیروی کند اعتماد نکنید، بگو: بی‌گمان رهنمود، رهنمود خداوند است تا کسی نپندارد که به کسی مانند آنچه به شما داده‌اند می‌دهند یا بتوانند با شما نزد پروردگارتان چون و چرا کنند، بگو: به راستی بخشش در دست خداوند است، به هر که خواهد می‌دهد و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره آل عمران، آیه ۷۳.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۲۸۲.