اطعام در فقه اسلامی

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون اطعام است. "اطعام" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

اطعام در قرآن - اطعام در جامعه‌شناسی اسلامی- اطعام در فقه اسلامی

مقدمه

اطعام به لحاظ حکم بر دو گونه است:

1. اطعام واجب:
   1. اطعام فقرا در کفّارات: کفّاره چهار گونه است: مرتّبه، مانند کفّاره ظهار، مخیّره، مانند کفّاره شکستن عهد، مرکب از مخیّره و مرتّبه، مانند کفّاره ایلاء و حنث قسم و جمع، مانند کفّاره قتل عمدی مؤمن. اطعام فقرا به جهت کفّاره خصال کفّاره واجب است، لکن وجوب آن در قسم اول، پس از ناتوانی از گرفتن روزه در قسم دوم و سوم، تخییری تخییری) و در قسم چهارم، تعیینی است.
   2. اطعام همسر: اطعام همسر به اندازه بر طرف شدن نیاز او بر شوهر واجب است. مقدار و کیفیّت آن بستگی به شئون خانوادگی و موقعیّت اجتماعی زن دارد.
   3. اطعاماسیر: اطعام اسیر، هرچند تصمیم بر کشتن او باشد واجب است.
   4. اطعام مضطرّ: اطعام کسی که بر اثر گرسنگی، بیم تلف شدن او یا از کار افتادن عضوی یا یکی از قوای بدنی‏اش، مانند بینایی و شنوایی می‏‌رود، واجب است .
2. اطعام مستحب: اطعام مؤمن؛ اطعام بازماندگان میّت تا سه روز؛ اطعام در ولادت، ختنه و عروسی فرزند و نیز هنگام عقیقه کردن برای او به ده نفر مؤمن یا بیشتر؛ اطعام گوشت قربانی به فقرا؛ اطعام بعد از ساختن یا خریدن منزل؛ پس از بازگشت از مکّه و اطعام برده به شیرینی پس از خریدن او.

اطعام غذای نجس

اطعام غذای نجس به افراد بالغ حرام است؛ لکن حرمت آن نسبت به اطفال ـ در صورت نداشتن ضرر ـ محل بحث است. برخی تصریح به عدم حرمت کرده‏‌اند. اطعام غذای نجس به حیوانات جایز است.

اطعام طعام غصبی

اگر غاصب، غذای غصبی را به مالک آن ـ بدون آنکه آگاه باشد ـ اطعام کند، ضامن آن است و باید قیمت آن را به صاحبش بپردازد و اگر به دیگری اطعام کند، مالک می‏‌تواند غرامت آن را از هر یک از غاصب و خورنده بگیرد. اگر از غاصب بگیرد، او حقّ رجوع به خورنده ندارد، امّا اگر از خورنده بگیرد، وی در صورت آگاهی نداشن از غصب، می‏تواند به غاصب مراجعه کرده، غرامت پرداختی را از او بگیرد .

منابع

1. هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت

پانویس