برزخ در معارف و سیره سجادی

مقدمه

برزخ در لغت به معنای واسطه، حایل و فاصله بین دو چیز است. در قرآن کریم حدّ فاصل بین مرگ تا قیامت برزخ نامیده شده است: ﴿وَمِنْ وَرَائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ﴾^[۱]. از آیات قرآن و روایات معصومین(ع) استفاده می‌شود که انسان پس از مرگ دارای حیات برزخی است. قرآن کریم درباره شهیدان می‌فرماید: ﴿وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ﴾^[۲]. هم‌چنین قرآن کریم درباره عذاب فرعونیان پس از مرگ و قبل از قیامت می‌فرماید: ﴿النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْهَا غُدُوًّا وَعَشِيًّا وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذَابِ﴾^[۳].

امام سجاد(ع) در مقام حمد و ستایش خداوند می‌فرماید:... «حَمْداً يُضِي‏ءُ لَنَا بِهِ‏ ظُلُمَاتِ‏ الْبَرْزَخِ‏»^[۴]؛ «(حمد و سپاس خداوند را)... آن‌چنان سپاسی که تابشش تاریکی وحشت‌افزای گور [برزخ] را بر ما روشن گرداند». از این فرمایش امام(ع) استفاده می‌شود که اولاً روح انسان پس از متلاشی شدن بدن باقی است و ثانیاً در برزخ تاریکی و نور برزخی وجود دارد تاریکی و سختی‌های برزخ حاصل اعتقادات نادرست و اعمال ناصالح است و نور و راحتی‌های برزخ حاصل عقاید صحیح و اعمال صالح است. در روایت است که عمل صالح، قبر صاحبش را روشن می‌کند همان‌طور که چراغ تاریکی را روشن می‌سازد^[۵].^[۶]

منابع

شیرزاد، امیر، مقاله «برزخ»، دانشنامه صحیفه سجادیه

پانویس

↑ «و پیشاروی آنان تا روزی که برانگیخته گردند برزخی خواهد بود» سوره مؤمنون، آیه ۱۰۰.
↑ «و کسانی را که در راه خداوند کشته شده‌اند مرده مپندار که زنده‌اند، نزد پروردگارشان روزی می‌برند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۹.
↑ «آتش (دوزخ) که سپیده‌دمان و پایان روز بر آن عرضه می‌شوند و روزی که رستخیز برپا شود (گفته خواهد شد) فرعونیان را به (درون) سخت‌ترین عذاب درآورید!» سوره غافر، آیه ۴۶.
↑ دعای ۱.
↑ ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین(ع)، سیدعلی خان حسینی حسنی مدنی شیرازی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۰۹، چاپ اول؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قاموس قرآن، سیدعلی‌اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
↑ شیرزاد، امیر، مقاله «برزخ»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۱۱۴.

[1] «و پیشاروی آنان تا روزی که برانگیخته گردند برزخی خواهد بود» سوره مؤمنون، آیه ۱۰۰.

[2] «و کسانی را که در راه خداوند کشته شده‌اند مرده مپندار که زنده‌اند، نزد پروردگارشان روزی می‌برند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۹.

[3] «آتش (دوزخ) که سپیده‌دمان و پایان روز بر آن عرضه می‌شوند و روزی که رستخیز برپا شود (گفته خواهد شد) فرعونیان را به (درون) سخت‌ترین عذاب درآورید!» سوره غافر، آیه ۴۶.

[4] دعای ۱.

[5] ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین(ع)، سیدعلی خان حسینی حسنی مدنی شیرازی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۰۹، چاپ اول؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قاموس قرآن، سیدعلی‌اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.

[6] شیرزاد، امیر، مقاله «برزخ»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۱۱۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]