خودکم‌بینی در حدیث

مقدمه

امام صادق(ع) فرمودند: خداوند تمامی امور انسان مؤمن را به خود او سپرده در اختیارش نهاده است، امّا اینکه ذلیل باشد را در اختیار خود او قرار نداده؛ آیا این آیه شریفه را نشنیده‌ای: ﴿وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ﴾^[۱]؛ مؤمن همیشه عزیز است و هیچ‌گاه ذلیل نیست"^[۲]؛
حضرت سیّدالشُّهداء(ع) فرمودند: "مرگ در عزّت، بهتر از حیات در ذلّت است" ^[۳]؛
امام سجاد(ع) فرمودند: "دوست ندارم که با ذلّت نفس خود، شتران سرخ مو - که ارزش بسیاری داشته‌اند- را به‌دست آورم؛ و هیچ جرعه‌ای نیاشامیدم که نزد من گواراتر باشد از جرعه غیظی که فروخوردم، و آنکه به خشمم آورده بود را بخشیدم" ^[۴]؛
امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: "هرکس نفسش را ارزشمند یابد، آن را به‌واسطه گناه پست نمی‌دارد^[۵]؛
امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: آگاه باشید که برای جان شما ارزشی و قیمتی به‌جز بهشت نیست، و نباید آن را به‌جز به بهشت بفروشید^[۶]؛
امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: هرکس که خود را به‌ غیر بهشت فروخت، سختی‌ها بر او بزرگ جلوه می‌کند^[۷]؛
امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: هرکس خود را به‌جز به نعمت‌های بهشت فروخت، بر خود ظلم کرده است^[۸]؛
امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: هرکس به خویشتن بدی کند، توقّع هیچ کار نیکوئی از او نمی‌رود"^[۹]^[۱۰].

منابع

مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۲

پانویس

↑ «با آنکه فراپایگی تنها از آن خداوند و پیامبر او و مؤمنان است» سوره منافقون، آیه ۸.
↑ « عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَوَّضَ إِلَى الْمُؤْمِنِ أُمُورَهُ كُلَّهَا وَ لَمْ يُفَوِّضْ إِلَيْهِ أَنْ يَكُونَ ذَلِيلًا أَ مَا تَسْمَعُ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ فَالْمُؤْمِنُ يَكُونُ عَزِيزاً وَ لَا يَكُونُ ذَلِيلًا»؛ اصول کافی، ج۵،‌ ص۶۳.
↑ « مَوْتٌ‌ فِي‌ عِزٍّ خَيْرٌ مِنْ حَيَاةٍ فِي ذُلٍّ»؛ بحارالأنوار، ج۴۴،‌ ص۲۶۴.
↑ « عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ(ع) يَقُولُ‌ مَا أُحِبُّ أَنَّ لِي بِذُلِّ نَفْسِي حُمْرَ النَّعَمِ وَ مَا تَجَرَّعْتُ جُرْعَةً أَحَبَّ إِلَيَّ مِنْ جُرْعَةِ غَيْظٍ لَا أُكَافِي بِهَا صَاحِبَهَا»؛ اصول کافی، ج۲،‌ ص۱۰۹.
↑ « مَنْ‌ كَرُمَتْ‌ عَلَيْهِ‌ نَفْسُهُ‌ لَمْ‌ يُهِنْهَا بِالْمَعْصِيَةِ»؛ غرر الحکم، ح۴۶۱۰.
↑ « أَلا إِنَّهُ لَيْسَ لِأَنْفُسِكُمْ ثَمَنٌ‌ إِلَّا الْجَنَّةُ فَلَا تَبِيعُوهَا إِلَّا بِهَا»؛ غرر الحکم، ح۴۶۲۳.
↑ « إِنَّ مَنْ‌ بَاعَ‌ نَفْسَهُ‌ بِغَيْرِ الْجَنَّةِ فَقَدْ عَظُمَتْ عَلَيْهِ الْمِحْنَةُ»؛ غرر الحکم، ح۴۶۲۴.
↑ « مَنْ‌ بَاعَ‌ نَفْسَهُ‌ بِغَيْرِ نَعِيمِ‌ الْجَنَّةِ فَقَدْ ظَلَمَهَا»؛ غرر الحکم، ح۴۶۲۸.
↑ « مَنْ أَسَاءَ إِلَى نَفْسِهِ لَمْ يُتَوَقَّعْ مِنْهُ‌ جَمِيلٌ‌»؛ غرر الحکم، ح۴۶۵۲.
↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۲، ص ۱۹۲-۱۹۳.

[1] «با آنکه فراپایگی تنها از آن خداوند و پیامبر او و مؤمنان است» سوره منافقون، آیه ۸.

[2] « عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَوَّضَ إِلَى الْمُؤْمِنِ أُمُورَهُ كُلَّهَا وَ لَمْ يُفَوِّضْ إِلَيْهِ أَنْ يَكُونَ ذَلِيلًا أَ مَا تَسْمَعُ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ فَالْمُؤْمِنُ يَكُونُ عَزِيزاً وَ لَا يَكُونُ ذَلِيلًا»؛ اصول کافی، ج۵،‌ ص۶۳.

[3] « مَوْتٌ‌ فِي‌ عِزٍّ خَيْرٌ مِنْ حَيَاةٍ فِي ذُلٍّ»؛ بحارالأنوار، ج۴۴،‌ ص۲۶۴.

[4] « عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ(ع) يَقُولُ‌ مَا أُحِبُّ أَنَّ لِي بِذُلِّ نَفْسِي حُمْرَ النَّعَمِ وَ مَا تَجَرَّعْتُ جُرْعَةً أَحَبَّ إِلَيَّ مِنْ جُرْعَةِ غَيْظٍ لَا أُكَافِي بِهَا صَاحِبَهَا»؛ اصول کافی، ج۲،‌ ص۱۰۹.

[5] « مَنْ‌ كَرُمَتْ‌ عَلَيْهِ‌ نَفْسُهُ‌ لَمْ‌ يُهِنْهَا بِالْمَعْصِيَةِ»؛ غرر الحکم، ح۴۶۱۰.

[6] « أَلا إِنَّهُ لَيْسَ لِأَنْفُسِكُمْ ثَمَنٌ‌ إِلَّا الْجَنَّةُ فَلَا تَبِيعُوهَا إِلَّا بِهَا»؛ غرر الحکم، ح۴۶۲۳.

[7] « إِنَّ مَنْ‌ بَاعَ‌ نَفْسَهُ‌ بِغَيْرِ الْجَنَّةِ فَقَدْ عَظُمَتْ عَلَيْهِ الْمِحْنَةُ»؛ غرر الحکم، ح۴۶۲۴.

[8] « مَنْ‌ بَاعَ‌ نَفْسَهُ‌ بِغَيْرِ نَعِيمِ‌ الْجَنَّةِ فَقَدْ ظَلَمَهَا»؛ غرر الحکم، ح۴۶۲۸.

[9] « مَنْ أَسَاءَ إِلَى نَفْسِهِ لَمْ يُتَوَقَّعْ مِنْهُ‌ جَمِيلٌ‌»؛ غرر الحکم، ح۴۶۵۲.

[10] مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۲، ص ۱۹۲-۱۹۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]