آخرین دولت

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

آخرین دولت در قرآن | آخرین دولت در حدیث | آآخرین دولت در تاریخ اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل آخرین دولت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• تعبیرهایی که در روایات در مورد دولت و حکومت امام مهدی (ع) آمده چنین است:

1. "دولت جهانی" که اشاره به قلمرو حکومت دارد؛
2. "دولت عدالت" که اشاره به بسط‍‌ عدالت در زمان حاکمیت این دولت دارد؛
3. "دولت کریمه" که اشاره به محوریت کرامت انسان در این دولت دارد و به‌طور مشخص بیان شده که کرامت‌مداری یعنی عزّت اسلام و مسلمین از یک سو و ذلت و نفاق و منافقان از سوی دیگر؛
4. "دولت صالحان" که اشاره به صالح بودن زمامداران آن است؛
5. "دولت حق" که اشاره به حق‌مداری این دولت و نتیجه آن یعنی بسط‍‌ حق و رفع باطل است؛
6. "دولت مستضعفان" که اشاره به حاکمیت یافتن کسانی دارد که از سوی صاحبان زر و زور و تزویر به استضعاف کشیده شده‌اند؛
7. "دولت امنیت" که اشاره به امنیت فراگیر در آن دولت است؛ امنیتی که هم اجتماعی است و هم ایمانی؛
8. "دولت رفاه" که اشاره به فراگیری رفاه در پهنه زمین است و. . .

یکی دیگر از تعبیرهایی که از دولت مهدوی شده ولی کمتر مورد توجه قرار گرفته، تعبیر "آخرین دولت" است. این تعبیر در کلمات نورانی معصومان (ع) وجود دارد. امام باقر (ع) می‌فرمایند: "دَوْلَتُنَا آخِرُ الدُّوَلِ". دولت ما آخرین دولت است. سپس در پایان کلام خویش می‌فرمایند: "وَ هُوَ قَوْلُ الله عَزَّ وَ جَل: ‏﴿﴿وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ﴾﴾" و این همان سخن خداوند است که می‌فرماید: عاقبت از آن پرهیزکاران است. اهل بیت (ع) از دولت حضرت مهدی (ع) به‌عنوان "آخرین دولت" یاد کرده‌اند. اکنون دو سؤال مطرح است: آخرین دولت بودن به چه معنا است‌؟ علت آخرین بودن دولت حضرت مهدی (ع) چیست‌؟ وقتی می‌گوییم حکومت حضرت مهدی (ع) آخرین دولت است، هم به این معنی است که آخرین و مترقی‌ترین اندیشه در باب حکومت و زمامداری است و هم به این معنی است که پس از آن دولت دیگری حاکمیت نمی‌یابد و تا پایان تاریخ ادامه می‌یابد. امام باقر (ع) به دنبال این‌که می‌فرمایند "دولت ما آخرین دولت است"، چنین ادامه می‌دهند: هیچ خاندان دارای حکومتی باقی نمی‌ماند، مگر این‌که قبل از ما به حکومت می‌رسند. امام صادق (ع) نیز در همین رابطه می‌فرمایند: این امر (حکومت ما اهل بیت) فرا نمی‌رسد تا این‌که همه گروه‌ها بر مردم حکومت کرده باشند. . . آن‌گاه قائم (ع) قیام می‌کند و حق و عدالت را برپا می‌دارد.

در برخی از روایاتی که در آن‌ها مسأله آخرین دولت بودن حکومت امام مهدی (ع) مطرح شده، علت آن نیز تبیین شده است. مثلا امام باقر (ع) پس از آن‌که می‌فرمایند دولت ما آخرین دولت است و پیش از آن، همه صاحبان قدرت و اندیشه به حکومت می‌رسند، در بیان علت آن می‌فرمایند: . . . تا وقتی شیوه حکومت ما را دیدند، نگویند: اگر ما هم به حکومت می‌رسیدیم، به شیوه اینان رفتار می‌کردیم.

همچنین امام صادق (ع) پس از آن‌که می‌فرمایند پیش از برقراری دولت ما همه گروه‌ها به حکومت می‌رسند، علت این تقدم و تأخر را چنین بیان می‌دارند: تا کسی نگوید: اگر ما هم به حکومت می‌رسیدیم به عدالت رفتار می‌کردیم. از مجموع این دو حدیث چنین برمی‌آید که علت تأخر دولت امامت، اتمام حجت تاریخی و عملی است. باید بشر به تجربه دریابد که راه عدالت جز از طریق اهل بیت نمی‌گذرد و برقراری عدالت جز به دست مردان عدالت‌پیشه و امامان معصوم (ع) ممکن نیست. تبیین این حقیقت در گرو توجه به این سه امر است: نخست؛ عدالت مهم‌ترین نیاز بشریت است. دوم؛ اجرای عدالت نیاز به مردان عادل دارد؛ هر دستی توان عدالت‌گستری ندارد. سوم؛ عدالت‌گستری نیاز به عدالت‌پذیری دارد. بدون عدالت‌پذیری، اجرای عدالت ممکن نیست. اگر امام عدالت‌گستر وجود داشته باشد، ولی امت عدالت‌پذیر وجود نداشته باشد، عملیات عدالت‌گستری با شکست مواجه می‌شود. .

جستارهای وابسته

منابع

• مجتبی تونه‌ای، موعودنامه.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: