عبدالله بن جعفر حمیری
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
آشنایی اجمالی
ابوالعباس عبدالله بن جعفر بن حسین بن مالک حمیری قمی از محدثان بنام و برجسته اهل قم و دارای جایگاه و منزلت ویژه‌ای نزد قمی‌ها بود. وی در اواخر عمر و در سال ۲۹۰ هـ راهی کوفه شد و مورد استقبال مردم و طالبان علم قرار گرفت، از این رو مجلس درسی برپا ساخته و گروه بسیاری از مردم کوفه در درس وی حاضر شده و بهره‌های فراوانی بردند.[۱] در منابع از خاستگاه علمی حمیری سخنی به میان نیامده، اما چنین برداشت می‌‌شود که وی تحصیلات خویش را در قم فرا گرفته و احتمالا شاگردان فراوانی را در قم پرورش داده است و پس از آن راهی سرزمین عراق گردیده است. حمیری از مشایخی چون ابوهاشم داود بن قاسم جعفری و محمد بن ولید استماع حدیث کرد[۲] و گروهی همانند حسین بن احمد مالکی، علی بن ابراهیم بن هاشم، محمد بن حسن بن ولید و علی بن حسین بن بابویه قمی از وی حدیث روایت کرده‌اند.[۳] شیخ طوسی وی را در زمره یاران امام حسن عسکری(ع) بر شمرده و او را محدثی ثقه دانسته است.[۴] ابن شهرآشوب و علامه حلی نیز بر وثاقت وی تأکید کرده‌اند.[۵] در تاریخ وفات حمیری اختلاف است: برخی آن را سال ۲۹۲ هـ[۶] و گروهی در اوایل قرن چهارم هجری و حدود ۳۱۰ هـ دانسته‌اند.[۷]
وی دارای آثار و تألیفات فراوانی بوده که همه را احمد بن محمد بن یحیی عطار روایت کرده است. این آثار عبارت‌اند از: الامامه، الدلائل، العظمه و التوحید، الغیبه و الحیره، فضل العرب، التوحید و البداء و الارادة و الاستطاعة و المعرفه، قرب الاسناد الی الرضا(ع)، قرب الاسناد الی أبی جعفر بن الرضا(ع)، ما بین هشام بن الحکم و هشام بن سالم و العباس، الارواح، الجنة و النار، الحدیثین المختلفین، مسائل الرجال و مکاتباتهم اباالحسن الثالث(ع)، مسائل لابی محمد الحسن(ع)، علی ید محمد بن عثمان العَمری، قرب الاسناد الی صاحب الامر(ع)، مسائل ابی محمد(ع)، توقیعات الطب،[۸] جزء فی الحدیث،[۹] شیخ طوسی کتاب‌های التوحید، الاستطاعة، الافاعیل، البداء و به نقل از ابن بطه، کتاب الفترة و الحیره را هم از حمیری دانسته است[۱۰] که گویا نام دیگری از آثار پیش گفته است.
گفتنی است در مورد نویسنده قرب الاسناد اختلاف وجود دارد. قول مشهور این است که مؤلف آن عبدالله بن جعفر بوده، ولی بعضی مانند ابن ادریس و فاضل حلی در مستطرفات السرائر، این کتاب را تصنیف محمد پسر عبدالله می‌‌دانند.[۱۱] علامه مجلسی پس از این که مؤلف آن را پسرش محمد ذکر کرده، می‌‌گوید: به گمان من، این کتاب تألیف عبدالله بن جعفر بوده و پسرش روایت کننده آن است.[۱۲] نکته دیگر این که قرب الاسناد موجود از سه جزء تشکیل شده است: جزء اول به امام جعفر صادق(ع) جزء دوم به امام موسی بن جعفر(ع) و جزء سوم به امام رضا(ع) منتهی می‌‌گردد و این، غیر از آن چیزی است که نجاشی ذکر کرده است؛ زیرا او سه کتاب با عنوان قرب الاسناد برای عبدالله حمیری برشمرده که اولی به امام رضا، دیگری به امام جواد و سومی به امام زمان(ع) منتهی می‌‌شود، از این رو یا باید گفت که اسامی ائمه(ع) بر نجاشی مشتبه شده و یا این که عبدالله بن جعفر کتاب‌های مستقلی به نام قرب الاسناد الی ابی جعفر(ع) و قرب الاسناد الی صاحب الامر(ع)نیز داشته که نجاشی بر آنها آگاهی یافته و ولی به دست ما نرسیده است [۱۳].[۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ رجال النجاشی، ج۲، ص۱۸.
- ↑ اختیار معرفة الرجال، ص۲۹۵ و ۵۴۰.
- ↑ الفهرست (طوسی)، ص۱۸۹ ـ ۱۹۰؛ اختیار معرفة الرجال، ص۲۹۵.
- ↑ رجال الطوسی، ص۴۳۲.
- ↑ معالم العلماء، ص۶۵؛ خلاصة الاقوال، ص۱۰۶.
- ↑ ایضاح المکنون، ج۲، ص۱۹۸.
- ↑ الاعلام، ج۴، ص۷۶.
- ↑ رجال النجاشی، ج۲، ص۱۹.
- ↑ الذریعه، ج۵، ص۱۰۰.
- ↑ الفهرست (طوسی)، ص۱۸۹ ـ ۱۹۰.
- ↑ قرب الاسناد، مقدمه، ص۱۲.
- ↑ بحارالانوار، ج۱، ص۷.
- ↑ قرب الاسناد، مقدمه، ص۱۵.
- ↑ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص۴۶۸.