تکبیر در قرآن

مقدمه

تکبیر در لغت به معنای بزرگ دانستن یا به بزرگی یاد کردن خدا با الله اکبرگفتن و تعظیم خدا در مقام عبادت او آمده است. تکبِیرُ را به این جهت تکبیر می‌گویند، که عبادت و شعائر بزرگی است، و به این جهت: وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ^[۱] وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا^[۲] آمده است. (مفردات راغب ص ۶۹۸ ماده کبر) و در این مدخل منظور آیاتی است که پیامبر مأمور به تکبیر شده و تلقین برای استمداد از خدا در برابر فشارها، تمسخرها و مشکلات امر رسالت و توکل بر او است.

يَا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ * قُمْ فَأَنْذِرْ * وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ^[۳]
وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا^[۴]

نکات

در این دو آیه:

پیامبر اسلام مأمور به گفتن تکبیر در نماز گردیده است: وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ^[۵]. در باره تکبیر مذکور مفسرین دو احتمال داده‌اند که یکی از آنها این است که مقصود گفتن الله اکبر در نماز باشد، البته برخی از مفسران گفته‌اند مراد از امر به تکبیر، امر به نماز یا تکبیر در نماز است. (ر. ک: المیزان طباطبائی، ج ۲۰، ص ۸۰).
پیامبر موظف به تعظیم و بزرگ شمردن خداوند است: وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا^[۶]^[۷].

منابع

سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم

پانویس

↑ «(روزهای روزه گرفتن در) ماه رمضان است که قرآن را در آن فرو فرستاده‌اند؛ به رهنمودی برای مردم و برهان‌هایی (روشن) از راهنمایی و جدا کردن حقّ از باطل. پس هر کس از شما این ماه را دریافت (و در سفر نبود)، باید (تمام) آن را روزه بگیرد و اگر بیمار یا در سفر بو» سوره بقره، آیه ۱۸۵.
↑ «و بگو سپاس خداوند را که نه فرزندی گزیده است و نه او را در فرمانروایی انبازی و نه او را از سر زبونی، سرپرستی است و او را چنان که باید بزرگ می‌دار!» سوره اسراء، آیه ۱۱۱.
↑ «ای جامه بر خود کشیده!*برخیز و هشدار بده!*و پروردگارت را بزرگ بدار» سوره مدثر، آیه ۱-۳.
↑ «و بگو سپاس خداوند را که نه فرزندی گزیده است و نه او را در فرمانروایی انبازی و نه او را از سر زبونی، سرپرستی است و او را چنان که باید بزرگ می‌دار!» سوره اسراء، آیه ۱۱۱.
↑ «و پروردگارت را بزرگ بدار،» سوره مدثر، آیه ۳.
↑ «و بگو سپاس خداوند را که نه فرزندی گزیده است و نه او را در فرمانروایی انبازی و نه او را از سر زبونی، سرپرستی است و او را چنان که باید بزرگ می‌دار!» سوره اسراء، آیه ۱۱۱.
↑ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص ۳۳۲.

[1] «(روزهای روزه گرفتن در) ماه رمضان است که قرآن را در آن فرو فرستاده‌اند؛ به رهنمودی برای مردم و برهان‌هایی (روشن) از راهنمایی و جدا کردن حقّ از باطل. پس هر کس از شما این ماه را دریافت (و در سفر نبود)، باید (تمام) آن را روزه بگیرد و اگر بیمار یا در سفر بو» سوره بقره، آیه ۱۸۵.

[2] «و بگو سپاس خداوند را که نه فرزندی گزیده است و نه او را در فرمانروایی انبازی و نه او را از سر زبونی، سرپرستی است و او را چنان که باید بزرگ می‌دار!» سوره اسراء، آیه ۱۱۱.

[3] «ای جامه بر خود کشیده!*برخیز و هشدار بده!*و پروردگارت را بزرگ بدار» سوره مدثر، آیه ۱-۳.

[4] «و بگو سپاس خداوند را که نه فرزندی گزیده است و نه او را در فرمانروایی انبازی و نه او را از سر زبونی، سرپرستی است و او را چنان که باید بزرگ می‌دار!» سوره اسراء، آیه ۱۱۱.

[5] «و پروردگارت را بزرگ بدار،» سوره مدثر، آیه ۳.

[6] «و بگو سپاس خداوند را که نه فرزندی گزیده است و نه او را در فرمانروایی انبازی و نه او را از سر زبونی، سرپرستی است و او را چنان که باید بزرگ می‌دار!» سوره اسراء، آیه ۱۱۱.

[7] سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص ۳۳۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]