شکرگزاری در لغت

مقدمه

شکر به معنای توجه‌داشتن و اظهارکردن نعمت و عنایتی است که از کسی و یا مقامی به انسان می‌رسد. لذا به حیوانی که با کمترین غذا چاق می‌شود و نعمت را اظهار می‌کند “دابّه شکور” گفته می‌شود. واژه شکر در مورد نعمت‌های مادی و معنوی، هر دو به کار می‌رود. بنا بر قول راغب، اصل این واژه از “عین شَکری” است؛ یعنی چشمه‌ای که سرریز از آب است. از این‌رو، شکر تنها به ابراز تشکر و قدردانی اطلاق نمی‌شود؛ بلکه مراد از آن، ابراز کامل قدردانی از منعم، به صورت قلبی و لسانی و عملی است^[۱]. براین اساس، خداوند در قرآن، مقام شاکرین را در مراتبی عالی ستوده و فرموده است: ﴿بَلِ اللَّهَ فَاعْبُدْ وَكُنْ مِنَ الشَّاكِرِينَ﴾^[۲]. انجام شکر حقیقی به حدی سخت است که خداوند تعداد بندگان شاکر حقیقی خویش را بسیار کم می‌داند و می‌فرماید: ﴿اعْمَلُوا آلَ دَاوُودَ شُكْرًا وَقَلِيلٌ مِنْ عِبَادِيَ الشَّكُورُ﴾^[۳].

بر این مبنا، نتیجه شکر، به یاد داشتن نعمت، در مقابل کفر، به معنای پوشاندن نعمت و فراموشی صاحب نعمت است. “اظهار” نعمت، به معنای استفاده از نعمت در جهت مورد رضای منعم می‌باشد^[۴]. بنابراین، شاکر نعمت، اولاً باید آگاه از نعمت باشد، تا بتواند ذاکر نعمت و صاحب نعمت گردد و ثانیاً، راه و رسم شکر را بداند، تا با طریق مرضی او، ثناگوی صاحب نعمت باشد^[۵].^[۶]

منابع

فیاض‌بخش، محمد تقی و محسنی، فرید، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۲

پانویس

↑ مفردات ألفاظ القرآن، ص۴۶۲.
↑ «بلکه تنها خداوند را پرستش کن و از سپاسگزاران باش!» سوره زمر، آیه ۶۶.
↑ «ای خاندان داوود! سپاس گزارید! و اندکی از بندگان من سپاسگزارند» سوره سبأ، آیه ۱۳.
↑ المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۳۸-۳۹؛ مجمع البیان، ج۱، ص۴۳۰.
↑ عبارت صاحب التحقیق در این رابطه به این ترتیب است: أن الأصل الواحد فی هذه المادة: هو إظهار التقدیر و التجلیل فی قبال نعمة ظاهریة أو معنویة تصل الیه من المنعم. و یقابله الکفران و هو ستر النعمة و عدم التقدیر فی مقابل إنعام المنعم.... در ادامه، نویسنده به سه جهتی که در تحلیل واژه شکر بیان شد، اشاره می‌نماید. (التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۱۰۰).
↑ فیاض‌بخش، محمد تقی و محسنی، فرید، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل، ج۲ ص ۳۵۸.

[1] مفردات ألفاظ القرآن، ص۴۶۲.

[2] «بلکه تنها خداوند را پرستش کن و از سپاسگزاران باش!» سوره زمر، آیه ۶۶.

[3] «ای خاندان داوود! سپاس گزارید! و اندکی از بندگان من سپاسگزارند» سوره سبأ، آیه ۱۳.

[4] المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۳۸-۳۹؛ مجمع البیان، ج۱، ص۴۳۰.

[5] عبارت صاحب التحقیق در این رابطه به این ترتیب است: أن الأصل الواحد فی هذه المادة: هو إظهار التقدیر و التجلیل فی قبال نعمة ظاهریة أو معنویة تصل الیه من المنعم. و یقابله الکفران و هو ستر النعمة و عدم التقدیر فی مقابل إنعام المنعم.... در ادامه، نویسنده به سه جهتی که در تحلیل واژه شکر بیان شد، اشاره می‌نماید. (التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۱۰۰).

[6] فیاض‌بخش، محمد تقی و محسنی، فرید، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل، ج۲ ص ۳۵۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]