امامت‌پدیا:سیاست‌ها و رهنمودها
 | این صفحه یکی از سیاست‌های امامت‌پدیای فارسی است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن‌اند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه، بایستی بر روی آن اجماع شده باشد. |
سیاست‌ها و رهنمودهای امامت‌پدیا به وسیلهٔ جامعهٔ امامت‌پدیا برای توصیف بهترین روش‌ها، روشن‌نمودن اصول، حل اختلافات و در موارد دیگر با هدف پیش‌بردن امامت‌پدیا به سمت دانشنامه‌ای آزاد و معتبر گسترش یافته‌اند. لازم نیست برای آغاز ویرایش هیچ رهنمود یا سیاستی را بخوانید. پنج بنیاد یک چکیدهٔ پرطرفدار در مورد مرتبط‌ترین اصول است.
با وجود اینکه امامت‌پدیا قوانین سفت و سختی اعمال نمی‌کند، سیاست‌ها و رهنمودهای امامت‌پدیا توصیف‌گر اصول و بهترین روش‌های آن هستند. سیاست‌ها استانداردهایی را که همهٔ کاربران باید به طور معمول دنبال کنند توصیف می‌کنند و شرح می‌دهند، در حالی که رهنمودها با این هدف نوشته شده‌اند که دورنمایی از بهترین شیوه‌ها برای عمل‌کردن به آن استانداردها را در زمینه‌های بخصوص ارائه دهند. سیاست‌ها و رهنمودها را همواره باید با دلیل و ضمن به‌کارگیری عقل سلیم اعمال کرد.
این سیاست به ذکر استانداردهای جامعهٔ امامت‌پدیا در ارتباط با سازمان‌دهی، چرخهٔ عمر، نگهداری و پیروی از سیاست‌ها، رهنمودها و صفحه‌های مرتبط می‌پردازد.
سیاست‌های اصلی
الزامی برای این که شما تمام سیاست‌های امامت‌پدیا را قبل از این که شروع به ویرایش کنید خوانده باشید وجود ندارد. اما سیاست‌هایی که در زیر از آن‌ها یاد می‌شود به قدری برای پروژهٔ امامت‌پدیا مهم هستند که هر چه زودتر آن‌ها را بخوانید و درک کنید، بهتر است:
- امامت‌پدیا بر اساس اجماع کار می‌کند. در واقع اجماع یکی از روندهای ذاتی در ویکی است. (به امامت‌پدیا:اجماع نیز نگاه کنید)
- امامت‌پدیا یک دانشنامه است. هدف امامت‌پدیا چیزی جز این یا فراتر از این نیست. به این ترتیب، هر مطلبی که با این هدف سازگاری ندارد، باید از امامت‌پدیا حذف شود.
- به سایر مشارکت‌کنندگان احترام بگذارید. مشارکت‌کنندگان امامت‌پدیا از فرهنگ‌ها و حتی کشورهای مختلفی هستند، و به همین تناسب، دیدگاه‌های مختلفی هم دارند. رمز موفقیت در یک کار مشارکتی برای این افراد، برخورد آمیخته با احترام با همدیگر است. (به امامت‌پدیا:فرهنگ شهروندی نیز نگاه کنید)
- از قوانین حق نشر عدول نکنید. امامت‌پدیا یک دانشنامهٔ آزاد است که محتویات آن تحت مجوز کرییتیو کامانز منتشر می‌گردند. وارد کردن مطالبی در صفحات امامت‌پدیا که به نحوی قوانین حق نشر را زیر پا بگذارد، امکان ایجاد یک دانشنامهٔ کاملاً آزاد را از امامت‌پدیا سلب می‌کند، و حتی ممکن است باعث مشکلات قانونی برای امامت‌پدیا بشود.
- از سوگیری پرهیز کنید. مقالات باید با دیدگاه غیر جانبدارانه نوشته شوند، و دیدگاه‌های مختلف را بی‌طرفانه و به طور متناسب مطرح کنند.
- فقط اطلاعاتی که از منابع قابل اعتماد به دست آورده‌اید اضافه کنید. مقالات امامت‌پدیا باید از منابع استوار و قابل قبولی برخوردار باشند، و به این منابع باید به شیوهٔ درست ارجاع داده شود.
مطالعهٔ بیشتر
برای این که با قوانین امامت‌پدیا بهتر آشنا شوید، ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که به ترتیب زیر صفحات پیشنهادی را بخوانید.
- پنج رکن اصلی امامت‌پدیا که برای شروع ویرایش به دانستن آن‌ها نیاز دارید.
- امامت‌پدیا:مجموعه قوانین ساده‌شده برای این که ۱۵ قانون اصلی را بیاموزید تا بعداً دچار مشکل نشوید.
- امامت‌پدیا:فهرست سیاست‌ها برای این که با تمام سیاست‌های ویکی به طور کامل آشنا شوید.
توجه کنید که هر یک از قوانین امامت‌پدیا در یکی از دو ردهٔ زیر قرار می‌گیرند:
سیاست‌های امامت‌پدیا قوانینی هستند در نتیجهٔ توافق عمومی کاربران تعریف شده‌اند و از تمام افرادی که در امامت‌پدیا ویرایش می‌کنند انتظار می‌رود از آن‌ها تبعیت کنند.
رهنمودهای امامت‌پدیا قوانینی با سخت‌گیری کمتر هستند که توافق عمومی بر آن است که از آن‌ها در موارد مختلف تبعیت گردد.
روند ایجاد سیاست‌ها
در مورد بسیاری از سیاست‌ها، از آن‌جا که اجرای آن‌ها در تمام پروژهٔ امامت‌پدیا (مستقل از زبان) به یک صورت و با شرایط یکسان انجام‌شدنی است، سیاست‌ها و رهنمودهای امامت‌پدیای فارسی (و بسیاری زبان‌های دیگر) از امامت‌پدیای انگلیسی اقتباس می‌شوند. علت این امر آن است که تعداد کاربران امامت‌پدیای انگلیسی بیشتر از سایر ویکی‌ها (به خصوص فارسی) است، و دیدگاه‌های مختلفی که دارند عملاً شامل دیدگاه‌های کاربران امامت‌پدیای فارسی می‌شود؛ به این ترتیب محصول ساعت‌ها بحث و نهایتاً اجماع این گروه بزرگ کاربران، بهترین الگو برای سایر زبان‌های پروژهٔ امامت‌پدیا هست.
در برخی موارد سیاست‌ها، رهنمودها، یا شیوه‌نامه‌های امامت‌پدیای فارسی به طور جزئی یا کلی با امامت‌پدیای انگلیسی تفاوت دارند. این‌ها مواردی هستند که توافق عمومی کاربران امامت‌پدیای فارسی بر آن بوده که به دلیل تفاوت‌های اساسی (مانند تفاوت جهت و نحوهٔ نوشتار در فارسی و انگلیسی) امکان اقتباس از امامت‌پدیای انگلیسی وجود ندارد. در این موارد، روند تغییرات به صورتی که در زیر شرح داده می‌شود خواهد بود.
لازم است یادآوری شود که اقتباس قوانین امامت‌پدیای فارسی از امامت‌پدیای انگلیسی، اگرچه در بیشتر موارد انجام می‌شود، اجباری نیست. اگر کاربران امامت‌پدیای فارسی با طی روندی که در زیر به آن اشاره می‌شود، به توافق رسیدند که تغییری در بخشی از قوانین نسبت به آنچه در امامت‌پدیای انگلیسی تعریف شده، می‌تواند به رشد و پیشرفت امامت‌پدیای فارسی کمک کند، چنین تغییری قطعاً اعمال می‌شود.
تغییراتی که در سیاست‌های امامت‌پدیا حادث می‌شود به طور کلی از یکی از سه منبع زیر منشأ می‌گیرند:
- سیاست‌هایی که بر اساس عملی که در حال حاضر بیشتر کاربرهای ویکی (بدون وجود قانون) انجام می‌دهند، تعریف می‌شوند. توجه داشته باشید که این که یک کاربر روشی را استفاده می‌کند دلیل کافی برای این که این روش به یک سیاست امامت‌پدیا تبدیل شود نیست. در مقابل، ثبت روشی که تعداد زیادی از کاربرها استفاده می‌کنند، می‌تواند نقطهٔ آغازی برای یک سیاست جدید در امامت‌پدیا باشد.
- سیاست‌هایی که ابتدا به صورت یک پیش‌نویس در امامت‌پدیا پیشنهاد می‌شوند و بعد از این که دربارهٔ آن‌ها اجماع حاصل شد، به عنوان یک سیاست رسمی شناخته می‌شوند. معمولاً این پیشنهادها برای تغییر یک قانون قبلی مطرح می‌شوند.
- سیاست‌هایی که توسط جیمی ویلز، هیئت امناء یا توسعه‌دهندگان امامت‌پدیا تعریف می‌شوند. این قوانین معمولاً محدود به موضوعاتی نظیر حق نشر، موارد حقوقی، یا فشار کاری سرورهای امامت‌پدیا هستند.
تفاوت بین سیاست‌ها، رهنمودها، انشاها و غیره
عنوان همهٔ صفحات فضای نام امامت‌پدیا با امامت‌پدیا: شروع می‌شود. بسیاری از صفحاتی که در فضای نام امامت‌پدیا قرار دارند، در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرند، اگرچه الزامی ندارد که تمام صفحات این فضای نام، در این دسته‌بندی جای داشته باشند.
- رهنمودها: صفحاتی هستند که محتوای آن‌ها: (۱) اجرا شدنی (عملکردی) است (یعنی پیشنهاد می‌کند که عملی توسط ویرایشگران امامت‌پدیا انجام شود، یا از انجامش پرهیز شود) (۲) از طریق اجماع تصویب شده است. رهنمودها قوانین سخت‌گیرانه‌ای نیستند، و در اجرای آن‌ها باید به عقل سلیم رجوع کرد، و مواردی از استثناء نیز برای هر کدام از رهنمودها متصور است. تغییرات رهنمودها باید ابتدا در صفحهٔ بحث همان رهنمود پیشنهاد شوند و بعد از توافق عمومی، در خود رهنمود اعمال شوند، اگرچه تغییرات جزئی که مفهوم را تغییر نمی‌دهند، می‌توانند مستقیماً در خود رهنمود اعمال شوند. وقتی در مورد لحن یا محتوای یک رهنمود چون و چرا پیش آمد، باید با بحث و مشارکت عمومی به نتیجه رسید، نه این که کل رهنمود را زیر سؤال برد. اینکه برای حذف یک رهنمود رأی‌گیری بشود رویکرد درستی نیست، چرا که رای‌گیری هیچ وقت جای اجماع و توافق عمومی را نمی‌گیرد.
- شیوه‌نامه‌ها انواع خاصی از رهنمودها هستند که فقط به نحوهٔ نگارش و نام‌گذاری در مقالات امامت‌پدیا می‌پردازند.
- سیاست‌ها: مانند رهنمودها هستند، فقط رسمی‌تر هستند و موارد استثنای کمتری برای آن‌ها متصور است. مانند رهنمودها، تغییر سیاست‌ها هم منوط به بحث قبلی در صفحهٔ بحث است. این که فردی بدون مشورت در صفحهٔ بحث یک سیاست، اقدام به تغییرات اساسی در محتوای آن بکند، به طور کلی پسندیده نیست.
- روندها: نحوهٔ انجام شدن کارهای مختلف در امامت‌پدیا هستند. به عنوان مثال، سیاست حذف مقالات روند حذف مقالات در امامت‌پدیا را توضیح می‌دهد.
- پیشنهادها: شامل رهنمودها، سیاست‌ها و روندهایی می‌شوند که هنوز در مورد این که توافق عمومی برای اجرای آن‌ها وجود دارد، قطعیت حاصل نشده است. ویرایش پیشنهادها در راستای بهبود آن‌ها کاری مفید است، اگرچه در موارد کلی بهتر است این ویرایش‌ها قبلاً در صفحهٔ بحث آن پیشنهاد بررسی شده باشند.
- پیشنهادهای قدیمی: پیشنهادهایی که بعد از مدتی، به هر دلیل، بحث در مورد آن‌ها ادامه پیدا نکرده است. گاهی این پیشنهادها مربوط به روندهایی می‌شوند که دیگر در امامت‌پدیا اجرا نمی‌شوند.
- پیشنهادهای رد شده: پیشنهادهایی هستند که نتیجهٔ بحث دربارهٔ آن‌ها به نفع اجرایی نشدن آن‌ها بوده است، یا این که توافق عمومی در مورد آن‌ها حاصل نشده است. اگر لزومی به دوباره مطرح کردن آن‌ها باشد، به طور کلی بهتر است که موضوع از نو و با دیدگاهی دیگر (بهتر) نوشته شود، تا این که پیشنهاد قدیمی دوباره به بحث گذاشته شود.
- راهنماها: صفحات آموزنده‌ای هستند که به کاربران امامت‌پدیا می‌آموزند که چه طور کارهای مختلف را انجام بدهند. تفاوت راهنماها با رهنمودها در این است که راهنماها به نحوهٔ انجام دادن یک کار اشاره دارند، اما رهنمودها به این نکته می‌پردازند که چه زمانی و چرا باید یک کار انجام بشود.
- انشاها: صفحاتی هستند که نه عملکردی هستند، نه آموزنده. این که در مورد آن‌ها اتفاق نظر وجود دارد یا ندارد از اهمیت کمی برخوردار است. انشاهای امامت‌پدیا معمولاً به طور گسترده تبلیغ نمی‌شوند (در صورتی که رهنمودها و سیاست‌ها می‌شوند) و لازم نیست که قبلاً پیشنهاد شوند تا در موردشان نظر داده شود. نویسندگان آن‌ها باید همواره این نکته را در نظر داشته باشند که نظرات و راهکارهایی که در انشا پیش می‌کشند خطاب به همهٔ کاربران امامت‌پدیا نیست. اگر نمی‌خواهید که انشایی که نوشتید، توسط دیگران ویرایش شود، آن را در فضای نام امامت‌پدیا قرار ندهید، بلکه به زیرصفحه‌ای برای صفحهٔ کاربری خود منتقل کنید. به طور خلاصه، این تصور که هر صفحه‌ای در فضای نام امامت‌پدیا که نه رهنمود است و نه سیاست، لزوماً یک انشا است، تصور اشتباهی است. این گونه صفحات ممکن است در دسته‌بندی‌های دیگری (مثلاً ویکی‌پروژه‌ها) بگنجند.
سیاست‌ها چگونه اجرا می‌شوند؟
شما یک ویرایش‌کنندهٔ امامت‌پدیا هستید! امامت‌پدیا سردبیر ندارد، و بین ویرایشگرهای آن هم رابطهٔ بالا به پایین وجود ندارد. بنابر این، ویرایشگران امامت‌پدیا با ویرایش و اصلاح ظاهر و محتوای مقالات امامت‌پدیا سیاست‌های آن را اجرا می‌کنند. مشارکت‌کنندگان امامت‌پدیا، هم نویسنده و هم ویراستار مقالات هستند.
بنابراین، ویرایشگران امامت‌پدیا، چه از طریق اصلاح مقالات، و چه از طریق مشارکت در بحث‌ها و غیره، باعث اجرایی شدن سیاست‌های امامت‌پدیا می‌شوند. برخی سیاست‌های مانند سیاست‌هایی که با امامت‌پدیا:خرابکاری در ارتباط هستند، توسط مدیران امامت‌پدیا اجرا می‌شوند. هم‌چنین برخی از امکانات نرم‌افزار مدیاویکی که سوء استفاده از آن‌ها می‌تواند امامت‌پدیا را در معرض خرابکاری‌های جدی قرار دهد، فقط توسط مدیران قابل استفاده است، مانند حذف صفحات یا قفل کردن آن‌ها. (مدیران امامت‌پدیا، افرادی هستند که تجربهٔ بیشتری در ویرایش در امامت‌پدیا دارند، و از طریق سایر کاربران امامت‌پدیا برای برخورداری از اختیارات مدیریتی انتخاب شده‌اند و مورد اعتماد قرار گرفته‌اند)
جستارهای وابسته
| محتوایی |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رفتاری |
| ||||||||
| حذف |
| ||||||||
| اجرایی |
| ||||||||
| ویرایشی |
| ||||||||
| محتوای پروژه |
| ||||||||
