اقسام علم امام

مقدمه

علم امام دو گونه است: بالفعل و بالقوه.
علم بالفعل، علمی‌ است که در وجود عالم تحقق دارد. علم بالقوه به علمی‌ گفته می‌شود که در وجود عالم، بالفعل تحقق ندارد، ولی زمینه تحقق بخشیدن به آن و استفاده از آن برای شخص هست.
در روایات متعددی: به علم فعلی و بالقوه امام اشاره شده است:
امام صادق(ع) می‌فرماید: "امام هرگاه بخواهد بداند، تعلیم داده می‌شود"^[۱]. نیز آمده است: "هر گاه امام بخواهد چیزی را بداند، خدا آن را به او می‌آموزد"^[۲].
یاد کردنی است، اگر چه علم امام به اراده و خواست او بستگی دارد و هر چه را بخواهد بداند، خواهد دانست، ولی اراده آنان پیر و اراده و مشیّت خداست و تا خدا اراده نکند، آنان نیز اراده نخواهند کرد^[۳].
امام هادی(ع) می‌فرماید: "خداوند، قلوب ائمه را محلّ اراده خویش قرار داده است. هرگاه خدا چیزی را بخواهد، آنها نیز می‌خواهند. معنای کلام خدا که فرمود: ﴿وَمَا تَشَاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ﴾^[۴]"^[۵].
باید گفت: علم امام به امور دینی بالفعل است، ولی به امور غیر دینی بالقوه است؛ پس تا هنگامی‌که امام اراده نکند، عالِم نمی‌شود^[۶].

پرسش مستقیم

اقسام و انواع علم کدام‌اند؟ (پرسش)

منابع

مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی

منبع‌شناسی جامع امامت

پانویس

↑ «إِنَّ الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ يَعْلَمَ عُلِّمَ»؛ کافی، ج۱، ص۲۲۴.
↑ «إِذَا أَرَادَ الْإِمَامُ أَنْ يَعْلَمَ شَيْئاً أَعْلَمَهُ اللَّهُ ذَلِكَ‌»؛ کافی، ج۱، ص۲۵۸.
↑ ر.ک: ادب فنای مقربان، ج۱، ص۱۷۸.
↑ «و جز آنچه خواست خداوند پروردگار جهانیان است؛ نخواهید» سوره تکویر، آیه ۲۹.
↑ «إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ قُلُوبَ الْأَئِمَّةِ مَوْرِداً لِإِرَادَتِهِ فَإِذَا شَاءَ اللَّهُ شَيْئاً شَاءُوهُ وَ هُوَ قَوْلُهُ ﴿وَمَا تَشَاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ﴾»؛ بحارالأنوار، ج۵، ج۱۱۴.
↑ مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص:۷۶-۷۸.

[1] «إِنَّ الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ يَعْلَمَ عُلِّمَ»؛ کافی، ج۱، ص۲۲۴.

[2] «إِذَا أَرَادَ الْإِمَامُ أَنْ يَعْلَمَ شَيْئاً أَعْلَمَهُ اللَّهُ ذَلِكَ‌»؛ کافی، ج۱، ص۲۵۸.

[3] ر.ک: ادب فنای مقربان، ج۱، ص۱۷۸.

[4] «و جز آنچه خواست خداوند پروردگار جهانیان است؛ نخواهید» سوره تکویر، آیه ۲۹.

[5] «إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ قُلُوبَ الْأَئِمَّةِ مَوْرِداً لِإِرَادَتِهِ فَإِذَا شَاءَ اللَّهُ شَيْئاً شَاءُوهُ وَ هُوَ قَوْلُهُ ﴿وَمَا تَشَاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ﴾»؛ بحارالأنوار، ج۵، ج۱۱۴.

[6] مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص:۷۶-۷۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]