بحث:علم غیب غیر ذاتی چیست؟ (پرسش)

چیستی علم غیب غیر ذاتی

• علم غیب غیر ذاتی علمی است که به واسطۀ تعلیم خداوند، انسان‌های برگزیده می‌توانند از آن بهره‌مند شوند و چنین علمی، تبعی و نسبت به علم خداوند موقتی و محدود می‌باشد. از این علم به علم مستفاد و یا علم غیب اکتسابی نیز یاد شده است. علم خداوند بالذات است اما علم انبیاء و امامان(ع) علم مستفاد. توجه باشد که علم غیرذاتی باید از طریق وحی و یا از طریق زمینه‌ها و اسباب لازم منتقل شود. در مقابل علم غیر ذاتی، علم‌ غیب ذاتی یا استقلالی قرار دارد و آن علمی است که از درون عالِم می‌جوشد‌ و وابسته‌ به دیگری نیست، علمی است که اکتسابی و محدود نبوده و تعلیم و تحصیل در آن راه ندارد. به عبارتی دیگر علم حضوری خداوند است به خویش و به اشیا قبل از ایجاد آنان که در مرتبه ذات او عین آن است، چنین علمی ازلی و ابدی و نامتناهی است. این علم‌، ویژه خدای‌ سبحان است، و هیچکس با او در این صفت شریک نیست.

دلیل نقلی

• آیات و روایات دال بر این مطلب هستند که علم غیب غیر خداوند به صورت غیرذاتی است و اگر خبر از موضوعی در آینده می‌‌دانند به تعلیم الهی بوده است، مانند تعبیر خواب حضرت یوسف توسط حضرت یعقوب که از پس پرده خبر داد و.... باید توجه داشت اگر برخی از آیات علم غیب را از غیر خداوند نفی می‌‌کنند منظورشان علم غیب ذاتی است نه غیرذاتی، چه اینکه منظور آیاتی که علم غیب را برای غیرخداوند اثبات می‌‌کنند علم غیب غیرذاتی است لذا تعارضی میان آیات قرآن وجود ندارد. در روایتی از امام صادق(ع) آمده است: ««إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَیْنِ‏ عِلْمٌ‏ مَکْنُونٌ‏ مَخْزُونٌ‏ لَا یَعْلَمُهُ‏ إِلَّا هُوَ مِنْ ذَلِکَ یَکُونُ الْبَدَاءُ وَ عِلْمٌ عَلَّمَهُ مَلَائِکَتَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِیَاءَهُ فَنَحْنُ نَعْلَمُه»» همچنین افزایش علم امامان(ع) که در روایات بدان اشاره رفته است به معنای غیرذاتی بودن علم ایشان است.

چیستی علم غیب غیر ذاتی

• علم غیب غیر ذاتی علمی است که به واسطۀ تعلیم خداوند، انسان‌های برگزیده می‌توانند از آن بهره‌مند شوند و چنین علمی، تبعی و نسبت به علم خداوند موقتی و محدود می‌باشد. از این علم در تعبیرات امامان(ع) به علم مستفاد و یا علم غیب اکتسابی نیز یاد شده است. علم مستفاد یعنی علمی است که واسطه می‌خورد و من غیر نفسه است، علم خدای تبارک و تعالی من عند نفسه یا بالذات است اما علم امامان(ع) علم مستفاد است. توجه باشد که علم غیرذاتی باید از طریق وحی و یا از طریق زمینه‌ها و اسباب لازم منتقل شود. در مقابل علم غیب غیر ذاتی، علم‌ غیب ذاتی یا استقلالی قرار دارد و آن علمی است که از درون عالِم می‌جوشد‌ و وابسته‌ به دیگری نیست، علمی است که اکتسابی و محدود نبوده و تعلیم و تحصیل در آن راه ندارد به این معنی که عالم به آن شیء بدون تعلیم، علم به آن پیدا کرده است. به عبارتی دیگر علم حضوری خداوند است به خویش و به اشیا قبل از ایجاد آنان که در مرتبه ذات او عین آن است، چنین علمی ازلی و ابدی و نامتناهی است. این علم‌، ویژه خدای‌ سبحان است چرا که علم او عین ذات است و ذات هم واجب و غیر معلول و ادعای آن برای غیر خدا، موجب کفر و شرک است، یعنی هیچکس با خداوند در این صفت شریک نیست.

دلیل نقلی

• آیات و روایات دال بر این مطلب هستند که علم غیب غیر خداوند به صورت غیرذاتی است، و اگر خبر از موضوعی در آینده می‌‌دانند به تعلیم الهی بوده است، مانند تعبیر خواب حضرت یوسف توسط حضرت یعقوب که از پس پرده خبر داد و یا زمانی که برادران یوسف از پدر درخواست کردند اجازه دهد او را با خود برای گردش ببرند، گفت: "از آن می‌‌‌ترسم که گرگ او را بخورد"، در اینجا نیز از دروغ‌گویی فرزندان خود در آینده گزارش داد، به همین دلیل، وقتی برگشتند و دروغی را ساختند، همه را تکذیب کرد و گفت: ﴿بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنفُسُكُمْ أَمْرًا﴾ و یا در برخی از آیات آمده است: ﴿عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضَى مِنْ رَسُولٍ﴾ و یا ﴿تِلْكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ﴾ باید توجه داشت اگر برخی از آیات علم غیب را از غیر خداوند نفی می‌‌کنند منظورشان علم غیب ذاتی است نه غیرذاتی، چه اینکه منظور آیاتی که علم غیب را برای غیرخداوند اثبات می‌‌کنند علم غیب غیرذاتی است لذا تعارضی میان آیات قرآن وجود ندارد. در روایتی از امام صادق(ع) نیز آمده است: ««إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَیْنِ‏ عِلْمٌ‏ مَکْنُونٌ‏ مَخْزُونٌ‏ لَا یَعْلَمُهُ‏ إِلَّا هُوَ مِنْ ذَلِکَ یَکُونُ الْبَدَاءُ وَ عِلْمٌ عَلَّمَهُ مَلَائِکَتَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِیَاءَهُ فَنَحْنُ نَعْلَمُه»» همچنین افزایش علم امامان(ع) که در روایات بدان اشاره رفته است به معنای غیرذاتی بودن علم ایشان است.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: