پس از شهادت امام حسن عسکری (ع) در آغاز، اکثر شیعیان نسبت به امام بعدی دچار شک و تردید شدند و حتی بعضی از عقایدشان برگشتند. چون آغاز غیبت امام و عدم حضور مستقیم فیزیکی وی در میان شیعیان بود.
علت شدت بحران در آن زمان، این بود که امام حسن عسکری (ع) به خاطر شرایط خاص زمانی، نتوانست جانشین خود را برای عموم آشکارا منصوب نماید. طبق نوشته شیخ مفید در ارشاد، حتی به بخش عظیمی از پیروان خویش معرفی نکرد[۱]. به‌هرحال به خاطر عدم معرفی رسمی و آشکار جانشین امام حسن عسکری (ع) و جاه‌طلبی شخصی برادر امام حسن عسکری (ع)، یعنی جعفر کذاب، انشعاب در زمان رحلت امام حسن عسکری (ع) در سال ۲۶۰ هجری قمری به اوج خود رسید. مسعودی در "مروج الذهب" بیست فرقه ذکر می‌کند[۲]. سعد قمی در "المقالات و الفرق" پانزده گروه ذکر می‌کند[۳]. نوبختی در "فرق الشیعه"[۴] و شیخ مفید در "الفصول المختاره"[۵] از چهارده فرقه نام می‌برند. با این فرق که نوبختی در مقام توضیح، سیزده فرقه را بیان می‌کند ولی مفید، چهاردهمین فرقه را نیز بیان کرده است. شهرستانی در "ملل و نحل" از یازده گروه نام می‌برد[۶]. مشهور در میان علماء این است که پس از امام حسن عسکری (ع) امامیه به چهارده فرقه تقسیم شدند[۷].
این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام مهدی است. امام مهدی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: امام مهدی در قرآن - امام مهدی در حدیث - امام مهدی در کلام اسلامی - پرسش‌های مرتبط