بنی‌زبید در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بنی‌زبید در تاریخ اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۱۶

۴ بایت حذف‌شده ، ‏۲۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲

جز

جایگزینی متن - 'غالب' به 'غالب'

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۱۹۱

ویرایش

@@ خط ۱۴: / خط ۱۴: @@
 زبید از بزرگترین [[قبایل یمنی]] و از فروعات قبیله بزرگ مذحج است که ریشه در مجمع القبائل [[کَهلان بن سبا بن یشجب بن یعرب بن قحطان]] دارد.<ref>ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر،ج۱، ص۳۲۴؛ ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۴۱۲.</ref> مردم این قبیله، [[اولاد]] [[منبه بن صعب بن سعد العشیرة بن مالک بن أُدد بن زید بن یشجب بن عریب بن زید بن کهلان بن سبأ]] معروف به «زبید الاکبر» ند<ref>ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۳۲۴ و ماقبل آن؛ ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۴۱۲.</ref> که بین جد اعلای آنان - یعنی زبید الاکبر - و بین کهلان - [[پدر]] قبایل کهلانی- تنها هشت پدر فاصله است. این فاصله اندک نسبی موجب گردید تا برخی از علمای [[علم]] [[نسب]] و [[دانشمندان]] علم [[تاریخ]]، این [[قبیله]] را در شمار [[قبایل]] کهن ذکر کنند.<ref>سمعانی، الانساب، ج۶، ص۲۶۳.</ref> از دیگر [[طوایف]] این بطن، خاندانی است بنام [[زبید]] که آن را «زبید الاصغر» نامیدند و ایشان [[اولاد]] [[منبه بن ربیعة بن سلمة بن مازن بن ربیعة بن منبه]] اکبرند.<ref>قلقشندی، صبح الاعشی ج ۱ ص۳۲۷. نیز ر. ک. سمعانی، الانساب، ج۶، ص۲۶۳-۲۶۴؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۱۵۰؛ زبیدی، تاج العروس، ج۴، ص۴۷۲.</ref> بسیاری از نسب شناسان، "زبید" را لقبی برای نیای بزرگ این [[قوم]] - [[منبه بن صعب بن سعدالعشیره بن مالک]] - عنوان کرده‌اند و در وجه تقلیب او بدین نام گفته‌اند که چون منبه با عبارت {{عربی|"من یزبدنی رفده؟"}} از عموها و پسرعموهایش – علیه رقبایش بنی‌اود- یاری‌ طلبید و آنان نیز چنین کردند و به یاری‌اش برخاستند؛ از این‌رو همگی زبید نامیده شدند.<ref>سمعانی، الانساب، ج۶، ص۲۶۴. ابن اثیر در اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۶۰ و ابن سعد در الطبقات الکبری، ج۴، ص۱۵۰ عبارت استمداد‌طلبی منبه را به ترتیب «من یزبد لمن رفده» و «من یزیدنی نصره» عنوان کرده‌اند. </ref> از دیگر بطون مشهور و کهن این قبیله می‌‌توان از «الأغلوق» – ساکن در وادی بلاع-<ref>حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۸۰.</ref> «حبیش»،<ref>حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۸۰.</ref> قُطیعه -که از [[فرزندان]] [[قطیعة بن عبس بن فزارة بن ذبیان]] هستند-،<ref>سمعانی، الأنساب، ج۱، ص۴۵۶-۴۵۷.</ref> بنو عصم أو [[عاصم]] -از بطون زبید الأصغر و قبیله [[عمرو بن معد یکرب الزبیدی]] -،<ref>حسن بن احمد همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۸۰؛ البغدادی، خزانة الأدب، ج۶، ص۳۲۷.</ref> مازن -که از [[نسل]] بنو مازن بن ربیعة بن زبیدند-،<ref>زرکلی، الاعلام، ج۵، ص۲۵۵؛ ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۴۱۲.</ref> [[مالک بن سلمه]] -که از فرزندان [[مالک بن سلمة بن مازن بن ربیعة بن منبه]] به شمار رفته‌اند-<ref>عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۳، ص۱۰۳۱.</ref> و نشوان -که از [[نسل]] [[نشوان بن حیی بن الحارث بن منبه]] اند-<ref>ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۴۱۲.</ref> نام برد.
-امروزه عشایر [[زبید]] به دو شاخه «زبید الاکبر» و «زبید الاصغر» تقسیم شده‌اند و افخاذ و [[فروع]] بسیار از آنان متفرع گردیده است. در حال حاضر عشایر بزرگی در [[عراق]] خود را منتسب به این [[قبیله]] از هر دو شاخه زبید الاکبر و زبید الاصغر می‌‌دانند که از مهمترین آنها از قبیله زبید الاکبر می‌‌توان به اسامی: «آلبو سلطان» ساکن در شمال حله،<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۴۹-۵۲.</ref> «السعید» که مردمانش در عفک و الدغارة و المحمودیه ساکنند،<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۶۲-۶۵.</ref> "بنی عجیل" که در الرحمانیه، الحریه و مناطق دیگر شمال حله ساکنند،<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۶۵-۶۷.</ref> «المعامره» که در المحاویل و المسیب در شمال حله ساکنند،<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۶۷-۶۸.</ref> «العمار» ساکنان النیل در شمال حله،<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۶۸.</ref> «آلبو محمد» که بهتر است [[عماره]] خطابش کنند و مردمانش ساکن در استان‌های میسان و [[بصره]] اند<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۷۷-۷۸.</ref> و «السواعد» که از ساکنان قلعه [[صالح]]، الکحلاء، المشرح و الزبیرند،<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۸۷-۹۰.</ref> اشاره کرد. ضمن این که از دیگر [[قبایل]] بزرگ این شاخه «الجحیش» است که [[غالب]] مردمانشان در حله ساکنند و برخی هم ساکن [[موصل]]. <ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۵۴-۶۲.</ref> طوایفی از آنان هم در [[خوزستان]] [[ایران]] و در شهرهای خرمشهر، [[آبادان]]، رام هرمز، [[اهواز]] و هندیجان ساکنند.<ref>رؤوف السبهانی، أنساب القبائل العربیة فی خوزستان، ص۱۶۲.</ref>
+امروزه عشایر [[زبید]] به دو شاخه «زبید الاکبر» و «زبید الاصغر» تقسیم شده‌اند و افخاذ و [[فروع]] بسیار از آنان متفرع گردیده است. در حال حاضر عشایر بزرگی در [[عراق]] خود را منتسب به این [[قبیله]] از هر دو شاخه زبید الاکبر و زبید الاصغر می‌‌دانند که از مهمترین آنها از قبیله زبید الاکبر می‌‌توان به اسامی: «آلبو سلطان» ساکن در شمال حله،<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۴۹-۵۲.</ref> «السعید» که مردمانش در عفک و الدغارة و المحمودیه ساکنند،<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۶۲-۶۵.</ref> "بنی عجیل" که در الرحمانیه، الحریه و مناطق دیگر شمال حله ساکنند،<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۶۵-۶۷.</ref> «المعامره» که در المحاویل و المسیب در شمال حله ساکنند،<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۶۷-۶۸.</ref> «العمار» ساکنان النیل در شمال حله،<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۶۸.</ref> «آلبو محمد» که بهتر است [[عماره]] خطابش کنند و مردمانش ساکن در استان‌های میسان و [[بصره]] اند<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۷۷-۷۸.</ref> و «السواعد» که از ساکنان قلعه [[صالح]]، الکحلاء، المشرح و الزبیرند،<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۸۷-۹۰.</ref> اشاره کرد. ضمن این که از دیگر [[قبایل]] بزرگ این شاخه «الجحیش» است که غالب مردمانشان در حله ساکنند و برخی هم ساکن [[موصل]]. <ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۵۴-۶۲.</ref> طوایفی از آنان هم در [[خوزستان]] [[ایران]] و در شهرهای خرمشهر، [[آبادان]]، رام هرمز، [[اهواز]] و هندیجان ساکنند.<ref>رؤوف السبهانی، أنساب القبائل العربیة فی خوزستان، ص۱۶۲.</ref>
 از معروفترین قبایل زبیدی عراق از سرشاخه زبید الاصغر هم می‌‌توان از «الجبور»<ref>البته در این که از زبید الاکبر است یا زبید الاصغر اختلاف است.</ref> [[عشیره]]‌ای بزرگ که در سرتاسر عراق از موصل و [[ربیعه]] در شمال تا بصره در جنوب منتشرند، <ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۹۷-۱۱۹.</ref> «الجنابیون» که در [[بغداد]] و حله و [[تکریت]] ساکنند، <ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۱۱۹-۱۲۷.</ref> «[[الدلیم]]» از عشایر بزرگ [[عراق]] که مردمانش اغلب در الأنبار ساکنند،<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۱۲۷-۱۵۰.</ref> «العقیدات» که مردمش ساکن در [[فرات]] [[أعلی]] و موصل‌اند<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۱۵۴-۱۶۸.</ref> و «العزه» که مردمانش در استان دیالی بسیارند و برخی از آنان نیز در استان‌های دیگر مانند حله، کوت، العماره، الأنبار و.... متفرق‌اند،<ref>عباس العزاوی، عشائر العراق، ج۲، ص۱۹۱-۱۹۵.</ref> یاد کرد. هر یک از [[طوایف]] این [[قبیله]] از هر دو شاخه‌اش –زبید الاکبر و زبید الاصغر-، خود به فروعات و طوایف بسیار تقسیم می‌‌شوند و در اقصی نقاط عراق منتشرند.<ref>علی کورانی عاملی، سلسلة القبائل العربیة فی العراق، ص۱۸-۲۵.</ref>