آثار عبادت: تفاوت میان نسخه‌ها

آثار عبادت (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۰۸

۱۵ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲

جز

وظیفهٔ شمارهٔ ۵

دیداریویکی‌متن

HeydariBot

۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش

@@ خط ۵: / خط ۵: @@
 | پرسش مرتبط  =
 }}
-==آثار و نشانه‌های عبادت==
+== آثار و نشانه‌های عبادت ==
 عبادت، [[کمال انسانی]] است که [[آدمی]] در پرتو آن به [[قرب الهی]] و [[کمال غایی]] می‌رسد. از این رو، دستاوردهایش بسیار گسترده و گوناگون است. [[انسان]] به وسیله عبادت مشمول [[رحمت]] بی‌کران [[خداوند]] می‌شود و این رحمت، [[برکات]] وسیعی را نصیب او می‌کند. [[امیرمؤمنان]]{{ع}}، با اشاره به این [[حقیقت]]، می‌فرماید: «اگر [[نمازگزار]] می‌دانست چه رحمتی او را فرا می‌گیرد، سر از [[سجده]] بر نمی‌داشت»<ref>تصنیف غررالحکم، ص۱۷۵.</ref>. گفتنی است که دستاوردهای عبادت باید با کیفیت و [[ارزش]] عبادت ارزیابی گردد. این چنین نیست که هر عبادتی از هر کس، همه ارزش‌های [[نیک]] را به دنبال آورد، بلکه عبادت صحیح به میزانی که از ژرفا و [[معرفت]] و [[استواری]] برخوردار است، دارای ارزش و اثر است. در [[روایت]] است: «[[ثواب]] او ارزش عبادت به اندازه [[عقل]] و معرفت [[عابد]] است»<ref>شیخ صدوق، الامالی، ص۴۱۸.</ref>. اینک به بخشی از [[آثار عبادت]] اشاره می‌شود:
-===آثار [[فکری]] - [[معرفتی]]===
+=== آثار [[فکری]] - [[معرفتی]] ===
 عبادت پیش از هر چیز، پدیده‌ای عملی - معرفتی است؛ زیرا انسان در حال عبادت، توجه و [[فکر]] خود را به سوی عالم معنا و سرچشمه هستی، که فوق [[زمان]] و مکان و هر گونه محدودیت است، پرواز می‌دهد و این خروج از دایره بسته [[زندگی مادی]] و توجه به افق‌های [[برتر]] و بالاتر است. به عبارت دیگر، التفات به این حقیقت که هستی بسی وسیع‌تر و گسترده‌تر از [[عالم حس]] و ماده است و این که انسان، جز بعد [[جسمانی]] و نیازهای مادی، دارای بعد [[معنوی]] و [[جاودانی]] است، دستاورد مهم و بنیادینی است که از عبادت و [[بندگی]] خداوند پدید می‌آید. [[حدیث مشهور]] {{متن حدیث|الصَّلَاةُ مِعْرَاجُ المُؤْمِنِ‌}} ناظر بر همین حقیقت [[ارزشمند]] است. انسان هر چند به [[مبدأ و معاد]] [[معتقد]] باشد، دل‌مشغولی‌های [[زندگی]] و جزر و مدهای [[دنیایی]] ممکن است او را در [[غفلت]] و بی‌خبری فرو برده، ایمانش را [[سست]] کنند. عبادت، پرده غفلت را می‌درد و [[ایمان]] انسان را تازه و بانشاط و پرثمر می‌سازد. مولا می‌فرماید: «میوه [[ذکر خدا]] روشنی [[دل‌ها]] است»<ref>تصنیف غررالحکم، ص۱۸۹.</ref>. در [[حقیقت]]، عبادت تمرین عملی باورهای [[توحیدی]] و [[غفلت‌زدایی]] از [[قلب]] و [[روح آدمی]] است: «استمرار [[یاد خدا]] [[غفلت]] را می‌زداید»<ref>تصنیف غررالحکم، ص۱۸۹.</ref>. بنابراین، عبادت، گونه‌ای فعال‌سازی بعد [[معرفتی]] [[انسان]] است.
@@ خط ۱۹: / خط ۱۹: @@
 [[عرفان]] و عبادت، نه تنها نیروی ادراکی انسان را تحت [[حمایت]] ویژه [[پروردگار]] قرار می‌دهند، بلکه – چنان‌که در [[حدیث]] بالا آمده است - قوای عملی و رفتاری‌اش را نیز از این حمایت و [[هدایت]] برخوردار می‌سازند و او را به مرحله «[[عصمت نسبی]]» می‌رسانند، که در بخش‌های [[آینده]] از آن سخن خواهیم گفت.<ref>[[محمد حسین ساکت|ساکت، محمد حسین]]، [[کرامت انسان - ساکت (مقاله)| مقاله «کرامت انسان»]]، [[دانشنامه امام علی ج۴ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۴، ص ۳۰۰.</ref>
-===آثار [[روحی]] - [[روانی]]===
+=== آثار [[روحی]] - [[روانی]] ===
-#توجه به [[خداوند]] و [[عوالم]] [[معنوی]] چونان که ظرفیت [[معرفتی]] انسان را افزایش می‌دهد، بر ظرفیت روانی و روحی او نیز می‌افزاید. بسیاری از کم‌ظرفیتی‌ها و بی‌صبری‌ها ناشی از [[تنگ‌نظری]] و دید محدود افراد است. چون افق [[فکری]] انسان به وسیله [[ایمان]] و عبادت بلند شود، توان [[تحمل]] و بردباری‌اش نیز افزایش می‌یابد. علی{{ع}} می‌فرماید: «[[یاد خدا]] [[شرح صدر]] می‌آورد»<ref>تصنیف غررالحکم، ص۱۸۹.</ref>. از این رو، [[قرآن]] [[مؤمنان]] را به مددجویی از [[نماز]] و [[روزه]] فرامی‌خواند: «از [[صبر]]<ref>برخی احادیث، واژه «صبر» را در آیه به روزه تفسیر کرده است.</ref> و نماز کمک بگیرید»<ref>{{متن قرآن|وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ}} «از شکیبایی و نماز یاری بجویید و بی‌گمان این کار جز بر فروتنان دشوار است» سوره بقره، آیه ۴۵.</ref>. مولا می‌فرماید: «یاد خدا... [[آرامش]] [[دل‌ها]] است». همچنین، [[احادیث]] سفارش می‌کنند که هنگام [[خشم]] به یاد خدا [[پناه]] بریم: «هرگاه به خشم درآمدی، بگو: {{متن حدیث|لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ}}، خشمت آرام می‌گیرد»<ref>مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص۱۵.</ref>.
+# توجه به [[خداوند]] و [[عوالم]] [[معنوی]] چونان که ظرفیت [[معرفتی]] انسان را افزایش می‌دهد، بر ظرفیت روانی و روحی او نیز می‌افزاید. بسیاری از کم‌ظرفیتی‌ها و بی‌صبری‌ها ناشی از [[تنگ‌نظری]] و دید محدود افراد است. چون افق [[فکری]] انسان به وسیله [[ایمان]] و عبادت بلند شود، توان [[تحمل]] و بردباری‌اش نیز افزایش می‌یابد. علی{{ع}} می‌فرماید: «[[یاد خدا]] [[شرح صدر]] می‌آورد»<ref>تصنیف غررالحکم، ص۱۸۹.</ref>. از این رو، [[قرآن]] [[مؤمنان]] را به مددجویی از [[نماز]] و [[روزه]] فرامی‌خواند: «از [[صبر]]<ref>برخی احادیث، واژه «صبر» را در آیه به روزه تفسیر کرده است.</ref> و نماز کمک بگیرید»<ref>{{متن قرآن|وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ}} «از شکیبایی و نماز یاری بجویید و بی‌گمان این کار جز بر فروتنان دشوار است» سوره بقره، آیه ۴۵.</ref>. مولا می‌فرماید: «یاد خدا... [[آرامش]] [[دل‌ها]] است». همچنین، [[احادیث]] سفارش می‌کنند که هنگام [[خشم]] به یاد خدا [[پناه]] بریم: «هرگاه به خشم درآمدی، بگو: {{متن حدیث|لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ}}، خشمت آرام می‌گیرد»<ref>مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص۱۵.</ref>.
 # [[صفا]] و [[لطافت]] [[روح]] از دستاوردهای [[باطنی]] عبادت است. عبادت و [[عبودیت]] خداوند، که کانون [[جمال]] و زیبایی‌ها است، بر [[قلب]] انسان تأثیر می‌گذارد و شعاعی از [[رحمت]] و [[لطف]] و [[عطوفت]] [[الهی]] را نصیبش می‌کند. در [[نهج‌البلاغه]] آمده است: «[[خداوند سبحان]] ذکر خود را مایه صفا و جلای قلب‌ها کرده است»<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۴۲.</ref>. [[عارفان]] و [[عابدان]] [[راستین]] همواره از روحی لطیف و با صفا برخوردارند و شگفت آن‌که این [[لطافت]] را با [[صلابت]] و [[استواری]] و [[سختی]] در راه [[حق همراه]] کرده‌اند. [[امیرمؤمنان]]{{ع}}، که خود نماد [[قاطعیت]] و [[سازش ناپذیری]] در راه [[حق]] است، از چنان [[روح]] لطیف و ظریفی برخوردار بود<ref>کشف الیقین، ص۱۷۶.</ref> که در برابر ناله [[یتیمی]] یا فغان مظلومی دگرگون و منقلب می‌شد و گاه [[اشک]] از دیدگان پاکش سرازیر می‌گردید.<ref>[[محمد حسین ساکت|ساکت، محمد حسین]]، [[کرامت انسان - ساکت (مقاله)| مقاله «کرامت انسان»]]، [[دانشنامه امام علی ج۴ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۴، ص ۳۰۱.</ref>
-===آثار عملی و [[رفتاری]]===
+=== آثار عملی و [[رفتاری]] ===
-#عبادت، [[آدمی]] را از [[گناه]] و [[فساد]] باز می‌دارد<ref>البته گناه ممکن است اخلاقی باشد؛ مانند حسد و سوء ظن. در این صورت عبادت نسبت به آن نیز جنبه بازدارندگی دارد.</ref>. [[قرآن]] درباره اثر [[نماز]] - که یکی از مهم‌ترین [[عبادت‌ها]] - است. می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ}}<ref>«آنچه از این کتاب بر تو وحی شده است بخوان و نماز را بپا دار که نماز از کار زشت و کار ناپسند باز می‌دارد و به راستی یادکرد خداوند (از هر چیز) بزرگ‌تر است و خداوند می‌داند که چه انجام می‌دهید» سوره عنکبوت، آیه ۴۵.</ref>. [[حضرت علی]]{{ع}} نیز می‌فرماید: «نماز [[دژ]] [[خداوند]] و دورکننده [[شیطان]] است»<ref>تصنیف غررالحکم، ص۱۷۵.</ref>. همچنین می‌فرماید: «[[یاد خدا]] وسیله طرد شیطان است»<ref>تصنیف غررالحکم، ص۱۸۸.</ref>. آدمی در سایه عبادت و [[عبودیت]] حق به جایی می‌رسد که از [[سلطه]] شیطان، که نماد [[شر]] و [[زشتی]] است، [[رهایی]] می‌یابد: {{متن قرآن|إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ}}<ref>«بی‌گمان تو بر بندگان من چیرگی نداری مگر آن گمراهان که از تو پیروی کنند» سوره حجر، آیه ۴۲.</ref>. و این همان «[[عصمت نسبی]]» است و در مرحله بالاتر، به «[[عصمت]] مطلق» می‌رسد که ویژه [[انبیا]] و [[اوصیا]] است.
+# عبادت، [[آدمی]] را از [[گناه]] و [[فساد]] باز می‌دارد<ref>البته گناه ممکن است اخلاقی باشد؛ مانند حسد و سوء ظن. در این صورت عبادت نسبت به آن نیز جنبه بازدارندگی دارد.</ref>. [[قرآن]] درباره اثر [[نماز]] - که یکی از مهم‌ترین [[عبادت‌ها]] - است. می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ}}<ref>«آنچه از این کتاب بر تو وحی شده است بخوان و نماز را بپا دار که نماز از کار زشت و کار ناپسند باز می‌دارد و به راستی یادکرد خداوند (از هر چیز) بزرگ‌تر است و خداوند می‌داند که چه انجام می‌دهید» سوره عنکبوت، آیه ۴۵.</ref>. [[حضرت علی]]{{ع}} نیز می‌فرماید: «نماز [[دژ]] [[خداوند]] و دورکننده [[شیطان]] است»<ref>تصنیف غررالحکم، ص۱۷۵.</ref>. همچنین می‌فرماید: «[[یاد خدا]] وسیله طرد شیطان است»<ref>تصنیف غررالحکم، ص۱۸۸.</ref>. آدمی در سایه عبادت و [[عبودیت]] حق به جایی می‌رسد که از [[سلطه]] شیطان، که نماد [[شر]] و [[زشتی]] است، [[رهایی]] می‌یابد: {{متن قرآن|إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ}}<ref>«بی‌گمان تو بر بندگان من چیرگی نداری مگر آن گمراهان که از تو پیروی کنند» سوره حجر، آیه ۴۲.</ref>. و این همان «[[عصمت نسبی]]» است و در مرحله بالاتر، به «[[عصمت]] مطلق» می‌رسد که ویژه [[انبیا]] و [[اوصیا]] است.
-#عبادت و عبودیت - چنان که گذشت - [[صفا]] و [[نورانیت]] [[روحی]] می‌آورد و<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۴۲.</ref> [[قلب پاک]] و [[نورانی]] به [[نیکی‌ها]] و [[اعمال]] خیر [[گرایش]] دارد. مولا می‌فرماید: «کسی که [[قلب]] خود را با استمرار یاد خدا آباد کند، کردارش، در [[نهان]] و آشکار، [[نیک]] می‌شود»<ref>تصنیف غررالحکم، ص۱۸۹.</ref>..<ref>[[محمد حسین ساکت|ساکت، محمد حسین]]، [[کرامت انسان - ساکت (مقاله)| مقاله «کرامت انسان»]]، [[دانشنامه امام علی ج۴ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۴، ص ۳۰۲.</ref>
+# عبادت و عبودیت - چنان که گذشت - [[صفا]] و [[نورانیت]] [[روحی]] می‌آورد و<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۴۲.</ref> [[قلب پاک]] و [[نورانی]] به [[نیکی‌ها]] و [[اعمال]] خیر [[گرایش]] دارد. مولا می‌فرماید: «کسی که [[قلب]] خود را با استمرار یاد خدا آباد کند، کردارش، در [[نهان]] و آشکار، [[نیک]] می‌شود»<ref>تصنیف غررالحکم، ص۱۸۹.</ref>..<ref>[[محمد حسین ساکت|ساکت، محمد حسین]]، [[کرامت انسان - ساکت (مقاله)| مقاله «کرامت انسان»]]، [[دانشنامه امام علی ج۴ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۴، ص ۳۰۲.</ref>
-===آثار جسمی===
+=== آثار جسمی ===
 بی‌گمان، [[آرامش روانی]] و [[سلامت روحی]] - که دستاورد عبادت است- در [[سلامتی جسم]] و [[بدن انسان]] بسی مؤثر است. امروزه بیش از هر [[زمان]] دیگر ثابت شده است که بسیاری از [[بیماری‌ها]]، جنبه روان - تنی دارند. تأثیر متقابل روان و [[بدن]] بر یکدیگر بسیار گسترده و ژرف است که بررسی‌اش از حوصله این نوشتار بیرون است. وانگهی، بخشی از [[عبادات]] - مانند [[غسل]]، [[وضو]] و [[مسواک]] - جنبه بهداشتی نیز دارند و در [[سلامتی]] جسمی [[آدمی]] اثری مهم برجای می‌نهند.<ref>[[محمد حسین ساکت|ساکت، محمد حسین]]، [[کرامت انسان - ساکت (مقاله)| مقاله «کرامت انسان»]]، [[دانشنامه امام علی ج۴ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۴، ص ۳۰۳.</ref>
-===آثار [[اجتماعی]]===
+=== آثار [[اجتماعی]] ===
 عبادت [[خداوند]]، عاملی بسیار مهم در بهبود [[رفتار اجتماعی]] و ارتقای [[اخلاق اجتماعی]] است؛ زیرا پذیرش و [[مقبولیت]] عبادت نزد خداوند، با انجام [[وظایف اجتماعی]] و [[ادای حقوق]] دیگران پیوند خورده است:{{متن قرآن|إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«خداوند تنها از پرهیزگاران می‌پذیرد» سوره مائده، آیه ۲۷.</ref>. بنابراین، کسی که به [[راستی]] [[اهل عبادت]] است، می‌کوشد برای قبولی عباداتش [[حقوق]] دیگران را [[ارج]] نهد و از ستم‌کاری و حریم‌شکنی خودداری کند. [[حضرت علی]]{{ع}} می‌فرماید:
 خداوند حقوق [[بندگان]] را مقدمه حقوق خود قرار داده است. پس کسی که [[حق]] بندگان را ادا کند، [[حق خداوند]] را نیز ادا می‌کند<ref>تصنیف غررالحکم، ص۴۸۰.</ref>.