آیه تبلیغ در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

== روایات در منابع شیعه ==

[[خداوند]]، پیامبرش را به [[ولایت علی]]{{ع}} [[فرمان]] داد و بر او چنین نازل کرد: «تنها ولی شما [[خدا]] و [[رسول]] و مؤمنانی هستند که [[نماز]] به پا می‌دارند و در [[رکوع]] [[زکات]] می‌دهند» و [نیز] [[خداوند]] [[ولایت اولی الامر]] را [[واجب]] کرد، آنان نمی‌دانستند این [[ولایت]] چیست، پس خداوند به محمد{{صل}} [[فرمان]] داد ولایت را برای آنان [[تفسیر]] کند، همان‌گونه که [[احکام]] نماز و زکات و [[روزه]] و [[حج]] را تفسیر می‌کنند. چون این فرمان رسید، [[حضرت]] دلتنگ و نگران شد که نکند [[مردم]] از دینشان برگردند و ایشان را [[تکذیب]] کنند. حضرت به پروردگارشان [[رجوع]] کردند [و چاره خواستند] پس خداوند چنین [[وحی]] فرستاد: «ای رسول، آنچه بر تو نازل شد، [[ابلاغ]] کن؛ اگر نکنی [[رسالت]] آن [خدا] را به انجام نرسانده‌ای و خدا تو را از مردم نگه می‌دارد.».... پس حضرت به [[فرمان خدا]] امر ولایت را آشکار ساخت و به معرفی [[ولایت علی]]{{ع}} در [[روز]] [[غدیرخم]] پرداخت... و به مردم فرمان داد تا حاضران به غایبان اطلاع دهند.»..<ref>کلینی، الکافی، کتاب الحجة، باب ما نص الله عزوجل و رسوله علی الأئمة{{عم}} واحدا واحدا، ج۱، ص۲۸۹، ح۴ و ص۲۹۰، ح۶ و نیز ر. ک: ابن عقده، کتاب الولایة، ص۱۹۸، ح۳۱ و به همین مضمون ر. ک: حموئی، فرائد السمطین، ج۱، ص۳۱۴، ح۲۵۰، باب ۵۸.</ref>.

[[محمد بن مسعود عیاشی]] نیز از [[ابن عباس]]، [[جابر بن عبدالله]]<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۶۲، ح۱۳۱۲ و نیز ر. ک: طبرسی، جوامع الجامع، ج۱، ص۳۴۲.</ref>، امام صادق{{ع}}<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۶۳، ح۱۳۱۴.</ref> و [[امام باقر]]{{ع}}<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۶۲، ح۱۳۱۳ و ص۶۴، ح۱۳۱۵ و ص۶۵، ح۱۳۱۶.</ref> (با چند طریق) از مورد [[نزول آیه]] مذکور در [[حجة الوداع]] درباره [[ولایت امام علی]]{{ع}}، احادیثی متعدد نقل کرده است.

در [[تفسیر]] [منسوب به] [[علی بن ابراهیم]] نیز همین مضمون با طرق گوناگون نقل و در برخی از آنها به پیوند [[آیه]] مذکور با [[حدیث ثقلین]] اشاره شده است<ref>تفسیر [المنسوب ب] القمی، ج۱، ص۱۷۱ -۱۷۵ و ص۲۸۹، ح۴، و ص۲۹۵؛ ج۲، ص۲۰۱. </ref>. [[شیخ صدوق]] (م. ۳۸۶ق) نیز در ذیل روایتی دراز دامن از [[پیامبر خدا]]{{صل}} و [[عبدالله بن عباس]]<ref>ر. ک: محمودی، ترتیب الامالی، ج۴، ص۱۴۱، ح۱۶۹۹.</ref> به مورد [[نزول]] این آیه درباره ولایت امام علی، تصریح می‌کند<ref>صدوق، الامالی، ص۴۰۰ و ترتیب الامالی، ج۴، ص۲۵۱، ح۱۸۴۰ و نیز ر. ک: تفسیر فرات کوفی، ص۱۸۰- ۱۸۱، ح۲۳۲ و کوفی مناقب امیرالمؤمنین{{ع}}، ج۱، ص۱۴۱- ۱۳۹، ح۷۸.</ref> و [[شیخ طوسی]] (م. ۴۶۰ق) نیز از [[امام صادق]]{{ع}} دعای پس از [[نماز]] [[غدیر]] را ذکر می‌کند که در آن به [[تفسیر آیه]] اشاره شده است<ref>طوسی (شیخ طوسی)، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۱۴۴.</ref>. [[طبرسی]] صاحب کتاب [[الاحتجاج]] هم در ضمن گزارش [[واقعه غدیر]] و [[خطبه]] آن، مورد نزول این آیه را یادآور می‌شود<ref>طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۶۶ - ۸۶.</ref><ref>[[فتح‌الله نجارزادگان|نجارزادگان، فتح‌الله]]، [[بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت (کتاب)|بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت]]، ص ۱۳۱.</ref>

== روایات در منابع اهل سنت ==

=== [[زید بن ارقم]] ===

[[ابن جریر طبری]] (م. ۳۱۰ق) در کتاب [[الولایة فی طرق حدیث الغدیر (کتاب)|الولایة فی طرق حدیث الغدیر]]<ref>ذهبی در تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۷۱۰، رقم ۷۲۸؛ ابن کثیر در البدایة و النهایة، ج۶ (جزء ۱۱) ص۱۴۶ از این کتاب یاد کرده‌اند.</ref> که هم‌اکنون مفقود است، به نقل از زید بن ارقم می‌نویسد:

[[پیامبر]]{{صل}} پس از بازگشت از [[حجة الوداع]]، در [[غدیر خم]] فرود آمدند... [و] خطبه‌ای غرا خواندند و سپس فرمودند: [[خداوند]] بلند مرتبه بر من چنین نازل کرد: «آنچه بر تو از جانب پروردگارت نازل شده، برسان»<ref>به نقل از بیاضی (م. ۸۷۷)، الصراط المستقیم، ج۱، ص۳۰۱ و نیز، امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۲۴؛ ابن طاووس نیز از کتاب نورالهدی، تألیف حسن بن ابی طاهر احمد جاوابی (که نزد ابن طاووس بوده) چنین نقل می‌کند: {{عربی|ابوالمفضل محمد بن عبدالله الشيباني قال: أخبرنا ابوجعفر محمد بن جرير طبري... عن زيد بن ارقم: لما نزل النبي بغدير خم...}} ر. ک: ابن طاووس، الیقین، ص۵۷۸، باب ۲۹. باز قاسم بن ابراهیم الرسی از پیشوایان زیدیه در قرن سوم با سند خود از زید بن ارقم همین مضمون را آورده است (ر. ک: الرسی، الکامل المنیر، ص۸۴).</ref><ref>[[فتح‌الله نجارزادگان|نجارزادگان، فتح‌الله]]، [[بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت (کتاب)|بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت]]، ص ۱۳۳.</ref>

=== [[ابوسعید خدری]] ===

{{عربی|نزلت هذه الآية {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref> في علي بن أبي طالب}}<ref>رازی، ابن ابی حاتم، تفسیر القرآن العظیم، ج۴، ص۱۱۷۲، ح۶۶۰۹ و به نقل از وی، سیوطی، الدر المنثور، ج۳، ص۱۱۷. سیوطی آن را از قول ابن ابی حاتم چنین نقل کرده است: {{عربی|نزلت هذه الآية على رسول الله{{صل}} يوم غدير خم في علي بن ابي طالب{{ع}}}} و نیز ر. ک: نیشابوری، غرائب القرآن (حاشیة تفسیر طبری)، ج۶، ص۱۹۴.</ref>.

[[ابن مردویه]]<ref>ابن مردویه، مناقب علی بن ابی طالب، ص۲۳۹، ح۳۴۵ (گردآورنده کتاب ابن مردویه - مناقب علی بن ابی طالب و ما نزل من القرآن فی علی - روایات این کتاب را از مصادر گوناگون جمع‌آوری کرده است، از جمله این روایت را به نقل از سیوطی، الدر المنثور، ج۳، ص۱۱۷ آورده است. شایان ذکر است که ابوبکر احمد بن موسی ابن مردویه اصفهان در نگاه رجال شناسان با اوصافی بی‌مانند توصیه شده است مانند شمس الدین محمد ذهبی (م. ۷۴۸ق) که به نقل از ابوبکر ذکوانی اصفهان درباره وی می‌نویسد: «وی بزرگ‌تر از آن است که به شخصیت، دانش، سیره و فضل او راه پیدا کنیم و در وثاقت و کثرت حدیث، مشهورتر از آن است که حدیثش را توصیف نماییم. خود ذهبی نیز از وی با عنوان {{عربی|الحافظ المجود العلامة... و كان من فرسان الحديث فهماً يقظاً متقناً...}} یاد می‌کند» (ر. ک: ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۳۰۸-۳۱۰، رقم ۱۸۸)؛ شوکانی، فتح القدیر، ج۲، ص۶۰ و آلوسی، روح المعانی، ج۶، ص۱۷۲.</ref> (م. ۴۱۰ق)، [[ابونعیم اصفهانی]]<ref>ابونعیم اصفهانی، النور المشتعل، ص۸۶، ح۱۶.</ref> (م. ۴۳۰ق)، [[واحدی نیشابوری]]<ref>واحدی نیشابوری، اسباب النزول، ص۲۰۴، ح۴۰۳ و به نقل از وی، ر. ک: نصیبی شافعی، مطالب السؤول، ص۸۰؛ عینی، عمدة القاری، ج۱۸، ص۲۰۶؛ ابن صباغ، الفصول المهمة، ج۱، ص۲۴۵ و قندوزی، ینابیع المودة، ج۱، ص۱۱۹، باب ۳۹.</ref> (م. ۴۶۸ق)، [[حاکم حسکانی]]<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۵۰، ح۲۴۴.</ref> (از [[دانشمندان]] [[قرن پنجم]])، [[ابن عساکر]]<ref>ابن عساکر، ترجمة الامام علی من تاریخ مدینة دمشق، ج۲، ص۱۵، ح۵۸۸ و ص۸۶، ح۵۸۹ و به نقل از وی: ر. ک: سیوطی، الدرالمنثور، ج۳، ص۱۱۷ و شوکانی، فتح القدیر، ج۲، ص۶۰.</ref> (م. ۵۷۱ق) و [[نظام الدین القمی نیشابوری]]<ref>نیشابوری، غرائب القرآن و رغائب الفرقان، ج۶، ص۱۹۴.</ref> هر یک با سند خود از [[ابوسعید خدری]] این [[حدیث]] را نقل کرده‌اند.<ref>[[فتح‌الله نجارزادگان|نجارزادگان، فتح‌الله]]، [[بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت (کتاب)|بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت]]، ص ۱۳۳.</ref>

=== [[عبدالله بن عباس]] ===

[[ابو عبدالله محاملی]] (م. ۳۲۰ق) در کتاب امالی خود به نقل از [[ابن عباس]] می‌نویسد:

[[ابوبکر فارسی شیرازی]]<ref>امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۲۶ به نقل از کتاب شیرازی «ما نزل من القرآن فی امیر المؤمنین» حاکم حسکانی به این کتاب سند داشته و از آن زیاد نقل می‌کند.</ref> (م. ۴۰۷ یا ۴۱۱ق) و [[ابن مردویه]]<ref>ابن مردویه، مناقب علی بن ابی طالب، ص۲۴۰، ح۳۴۹ به نقل از اربلی، کشف الغمة، ج۱، ص۳۱۸.</ref> (م. ۴۱۰ق)، [[ابواسحاق ثعلبی]]<ref>ثعلبی، الکشف و البیان، ج۴، ص۹۲ و به نقل از وی: ابن طاووس، الطرائف، ج۱، ص۱۵۲، ح۲۳۴.</ref> (م. ۴۲۷ق)، [[ابوسعید سجستانی]]<ref>سجستانی، به نقل از ابن طاووس، الطرائف، ج۱، ص۱۲۱، ح۱۸۴ و ۱۸۵.</ref> (م. ۴۷۷ق)، [[حاکم حسکانی]]<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۳۹، ح۲۴۰ و ص۲۵۱، ح۲۴۵ و ص۲۵۵، ح۲۴۹ و ح۲۵۰ به نقل از وی؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۳، ص۳۴۴؛ فخر رازی و آلوسی نیز به «ابن عباس» این نسبت را داده‌اند، ر. ک: فخر رازی، مفاتیح الغیب، ج۱۲، ص۴۹-۵۰؛ آلوسی، روح المعانی، ج۴، ص۲۸۲ و ابن طاووس هم مضمون این حدیث را از محمد بن اسحاق بن ابراهیم و نیز مسعود بن ناصر سجستانی نقل کرده است، ر. ک: ابن طاووس، سعد السعود، ص۱۴۲-۱۴۳ باز در تفسیر الحبری (حسین بن حکم حبری م. ۲۸۶ق) به نقل از ابن عباس این حدیث نقل شده است. ر. ک: تفسیر الحبری، ص۲۶۲، ح۲۴ و یحیی بن حسین شجری هم از طریق حبری آن را نقل کرده است، ر. ک: ابن شجری (م ۴۷۹ق)، کتاب الامالی (معروف به الاعمالی الخمیسیة)، ج۱، ص۱۴۵.</ref> (از [[دانشمندان]] [[قرن پنجم]]) با چند سند و [[عزالدین الرسعنی]]<ref>الرسعنی الحنبلی، به نقل از: اربلی، کشف الغمة، ج۱، ص۳۲۵.</ref> (م. ۶۶۱ق) نیز از [[ابن عباس]] این [[حدیث]] را نقل کرده‌اند.<ref>[[فتح‌الله نجارزادگان|نجارزادگان، فتح‌الله]]، [[بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت (کتاب)|بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت]]، ص ۱۳۴.</ref>

=== [[عبدالله بن مسعود]] ===

{{متن حدیث|كُنَّا نَقْرَأُ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ‌{{صل}} {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ...}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref> أَنَّ عَلِيّاً مَوْلَى الْمُؤْمِنِينَ {{متن قرآن|وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ...}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>}}<ref>ابن مردویه، مناقب علی بن ابی طالب، ص۲۳۹، ح۳۴۶ به نقل از: سیوطی، الدرالمنثور، ج۳، ص۱۱۷؛ شوکانی، فتح القدیر، ج۲، ص۶۰؛ آلوسی، روح المعانی، ج۴، ص۲۸۲؛ اربلی، کشف الغمة، ج۱، ص۳۱۹ و حلی، کشف الیقین، ص۳۸۰، ح۳۶۱. شایان ذکر است تعبیر {{عربی|كنا نقرأ كذا}}: «چنین قرائت می‌کردیم» به معنای چنین تفسیر می‌کردیم و تعلیم می‌دادیم است. برای توضیح بیشتر، ر. ک: نجارزادگان (محمدی)، سلامة القرآن من التحریف، ص۵۶ - ۵۴».</ref>؛

=== [[جابر بن عبدالله الانصاری]] ===

=== [[ابوهریره]] ===

=== [[عبدالله بن ابی اوفی أسلمی]] ===

{{عربی|سمعت رسول الله{{صل}} يقول يوم غدير خم و تلا هذه الآية {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ...}} ثم قال: ألا من كنت مولاه فعلي مولاه... ؟}}<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۵۲، ح۲۴۷.</ref>؛

=== [[براء بن عازب انصاری]] ===

[[سید علی همدانی]]<ref>به نقل از: قندوزی، ینابیع المودة، ج۲، ص۲۴۹، ح۶۹۹، مرحوم میرحامد حسین هندی در کتاب عبقات الانوار به شرح حال سید علی همدانی به نقل از عبدالرحمن بن احمد الجامی و دیگران پرداخته است (ر. ک: هندی، عبقات الانوار، ج۱۰، ص۳۳۴).</ref> (م. ۷۸۶ق) و [[سید عبدالوهاب بخاری]]<ref>به نقل از: امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۳۵. درباره شرح حال سید عبدالوهاب بخاری (ر. ک: الغدیر، ج۱، ص۲۸۴).</ref> (م. ۹۳۲ق) نیز از [[براء بن عازب]] همین مضمون را آورده‌اند.

{{متن حدیث|فَقَالَ [جبرئیل]: إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكَ أَنْ تَدُلَّ أُمَّتَكَ عَلَى وَلِيِّهِمْ- عَلَى مِثْلِ مَا دَلَلْتَهُمْ عَلَيْهِ مِنْ صَلَاتِهِمْ وَ زَكَاتِهِمْ وَ صِيَامِهِمْ وَ حَجِّهِمْ- لِيَلْزَمَهُمُ الْحُجَّةُ فِي جَمِيعِ ذَلِكَ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: يَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي قَرِيبُو عَهْدٍ بِالْجَاهِلِيَّةِ وَ فِيهِمْ تَنَافُسٌ وَ فَخْرٌ، وَ مَا مِنْهُمْ رَجُلٌ إِلَّا وَ قَدْ وَتَرَهُ وَلِيُّهُمْ<ref>در خطبه مشهور زهرای مرضیه{{س}} نیز به این نکته اشاره شده که از امام علی{{ع}} به خاطر شمشیر برنده‌اش و یورش سهمگین و خشم الهی‌اش... انتقام گرفته و وی را از حق خود محروم کردند (ر. ک: ابن ابی طیفور، بلاغات النساء، ص۳۲).</ref> وَ إِنِّي أَخَافُ- فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref> يُرِيدُ فَمَا بَلَّغْتَهَا تَامَّةً... فَلَمَّا ضَمِنَ اللَّهُ لَهُ بِالْعِصْمَةِ وَ خَوَّفَهُ أَخَذَ بِيَدِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ثُمَّ قَالَ: يَا أَيُّهَا النَّاسُ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ...}}<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۵۴، ح۲۴۸؛ محمد بن سلیمان کوفی - از دانشمندان قرن چهارم - که زیدی مذهب است، با سند‌های متعدد مضمون این حدیث را نقل کرده است (ر. ک: کوفی، مناقب الامام امیرالمؤمنین{{ع}}، ج۱، ص۱۶۳، ح۷۸ و ص۲۰۱، ح۱۰۱ و ج۲، ص۲۲۶، ح۸۶۶ و ص۲۲۸، ح۸۶۸ و ص۲۷۰، ح۹۰۸).</ref>؛

{{متن حدیث|أَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عَلَى نَبِيِّهِ‌{{صل}}: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ}} فی علی {{متن قرآن|وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ...}}}}<ref>به نقل از ابن طاووس، الیقین، ص۲۱۲، باب ۵۸، از کتاب التنزیل تألیف ابو بکر محمد بن ابی الثلج، در تفسیر الحبری نیز این حدیث با سند وی نقل شده است (ر. ک: الحبری، تفسیر الحبری، ص۲۸۵، ح۴۱).</ref>؛

{{عربی|نزلت هذه الآية على رسول الله في علي يوم غدير خم}}<ref>ابونعیم اصفهانی، النور المشتعل من کتاب ما نزل من القرآن فی علی، ص۸۶، ح۱۶؛ یحیی بن الحسن - معروف به ابن بطریق (م. ۶۰۰ق) - و علامه حلی (م. ۷۲۶ق) این حدیث را به نقل از ابونعیم نقل کرده‌اند (ر. ک: حلی، کتاب خصائص الوحی المبین، ص۵۳، ح۲۱؛ حلی. منهاج الکرامة، ص۱۱۷).</ref>؛

لما نزلت {{متن قرآن|بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ...}} قال: یا [[رب]]، إنما أنا واحد کیف أصنع لیجتمع علی [[الناس]]؟ فنزلت {{متن قرآن|وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ}}<ref>طبری، جامع البیان، ج۴، ص۳۰۷؛ رازی، ابن ابی حاتم، تفسیر القرآن العظیم، ج۴، ص۱۱۷۳، ح۶۶۱۲؛ و نیز ر. ک: تفسیر سفیان ثوری، ص۱۰۴۱، ح۲۵۶؛ سیوطی، الدر المنثور، ج۳، ص۱۱۷. در سند این حدیث در تمام مصادر آن فردی مجهول از مجاهد ابن حدیث را نقل کرده است.</ref>؛

٣. [[حسن بصری]]: [[سیوطی]] (م. ۹۱۱ق) در این باره می‌نویسد:

آنان که این حادثه را با سند نقل کرده‌اند، جملگی به نقل از [[سفیان بن عیینة]] از [[امام صادق]]{{ع}} است<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ج۲، ص۳۸۱، ح۱۰۳۰، ۱۰۳۱ و به نقل از وی، طبرسی، مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۳۰ و نیز ر. ک: ابن ماهمیار، به نقل از: بحرانی، البرهان، ج۴، ص۳۸۲؛ ثعلبی، الکشف والبیان، ج۱۰، ص۳۵.</ref>. [[حاکم حسکانی]] نیز به سه سند دیگر از [[امام باقر]]{{ع}}<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ج۲، ص۳۸۲، ح۱۰۳۲. </ref>، [[حذیفة بن یمان]]<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ج۲، ص۳۸۳-۳۸۴، ح۱۰۳۳. بر اساس بررسی علامه امینی، سند این حدیث از نظر خود اهل سنت صحیح و تمام رجال آن ثقات می‌باشند (ر. ک: امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۶۳).</ref> و [[ابوهریره]]<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ج۲، ص۳۸۵، ح۱۰۳۴.</ref> آن را آورده است.

در برخی [[نصوص]] به جای [[حارث بن نعمان]]، [[جابر بن نضر بن حارث]]<ref>امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۶۰، به نقل از غریب القرآن ابوعبید هروی، علامه امینی می‌گوید: «کراجکی این شخص را به نام حسین بن محمد خارقی، معرفی کرده است».</ref> و در برخی، نعمان بن المنذر الفهری<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ج۲، ص۳۸۴، ح۱۰۳۳. </ref> نقل شده و درباره محل حادثه و [[انگیزه]] آن نیز [[اختلاف]] در نقل به چشم می‌خورد. طبق [[روایت]] [[کلینی]] از [[ابی بصیر]] (و وی با سند مقطوع) در جلسه‌ای که [[رسول خدا]]{{صل}} در میان برخی [[اصحاب]] خود در [[مدینه]] حضور داشته‌اند، [[حارث بن عمرو فهری]] در آنجا درباره [[مناقب امام علی]]{{ع}} از زبان [[رسول خدا]]{{صل}} [[خشمگین]] شده، بر خود [[نفرین]] می‌کند و همین که از [[مدینه]] بیرون می‌رود، گرفتار [[عذاب]] شده و در پی آن [[آیات]] {{متن قرآن|سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ * لِلْكَافِرِينَ لَيْسَ لَهُ دَافِعٌ * مِنَ اللَّهِ ذِي الْمَعَارِجِ}} بر [[پیامبر خدا]]{{صل}} نازل می‌شود<ref>کلینی، الکافی، ج۸، ص۵۷ - ۵۸، ح۱۸. حلبی نیز در سیره خود از حضور این شخص در مسجد مدینه خبر می‌دهد، ر. ک: حلبی، السیرة الحلبیة، ج۳، ص۲۷۴ به نقل از امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۷۳ و همین طور سبط ابن جوزی (ر. ک: تذکرة الخواص، ص۳۰). برخی نیز از قتل وی در بطحای مکه خبر می‌دهند (ر. ک: حسکانی، شواهد التنزیل، ج۲، ص۳۸۲، ح۱۰۳۲)؛ شاید برخورد حارث بن عمرو فهری با پیامبر خدا{{صل}} در مدینه بود، ولی پس ارتداد و خروج از مدینه در بطحای مکه گرفتار عذاب می‌شود.</ref>. بر همین اساس، در برخی از این [[احادیث]] در مورد این آیات چنین وارد شده است: {{متن قرآن|سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ * لِلْكَافِرِينَ}} {{متن حدیث|بِوِلَايَةِ عَلِيٍّ‌}} {{متن قرآن|لَيْسَ لَهُ دَافِعٌ}}<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۲۲، ح۴۷. علامه مجلسی پس از آنکه سند این حدیث را ضعیف می‌شمرده، این روایات را از باب تأویل آیه دانسته است (مجلسی، مرآة العقول، ج۵، ص۶۱).</ref>؛

روشن است این احادیث در [[مقام]] [[تأویل]] آیه‌اند نه آنکه [[شأن نزول آیه]] را بیان کرده باشند؛ یعنی همان‌گونه که [[معاندان]] [[رسالت]]، پس از آنکه [[حقانیت]] [[توحید]] و رسالت برای آنان [[کشف]] شود، اگر بر آنان نفرین شود یا درخواست عذاب کنند<ref>مانند نفرین پیامبر خدا{{صل}} درباره قریش که فرمود: «خدایا آنان را به قحطی هفت ساله مانند قحطی زمان یوسف گرفتار کن» و آنان هشت سال گرفتار گرسنگی و قحطی شدند، به گونه‌ای که لاشه‌ها را می‌خوردند». ر. ک: صحیح مسلم، ج۵، ص۳۴۲، ح۳۹ «کتاب القیامة و الجنة و النار» و نیز، ر. ک: صحیح بخاری، ج۴، ص۱۷۳، ح۴۴۱۶.</ref>، عذاب [[خدا]] در [[دنیا]] یا [[آخرت]] دامن‌گیر آنان خواهد شد، درباره [[ولایت امام علی]]{{ع}} نیز به همان معیار، گرفتار [[عذاب]] خواهند شد. به هر حال باید بررسی بیشتری درباره این حادثه و پیوند آن با [[آیات]] [[سوره معارج]] صورت گیرد<ref>برای توضیح بیشتر، ر. ک: امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۶۰-۴۷۱.</ref><ref>[[فتح‌الله نجارزادگان|نجارزادگان، فتح‌الله]]، [[بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت (کتاب)|بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت]]، ص ۱۳۶-۱۴۳.</ref>