اجل: تفاوت میان نسخه‌ها

۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲
جز
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[اجل در قرآن]] - [[اجل در کلام اسلامی]] - [[اجل در فقه سیاسی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[اجل در قرآن]] - [[اجل در کلام اسلامی]] - [[اجل در فقه سیاسی]]| پرسش مرتبط  = }}


==مقدمه== اجل" به معنای مدت معینِ هر چیزی است؛ اما در [[علم کلام]]، به معنای مدت [[عمر]] [[انسان]] است. زمان فرا رسیدن [[مرگ]] [[انسان]] را نیز اجل می‌گویند<ref>مفردات راغب‌، ۱۱.</ref>.
== مقدمه == اجل" به معنای مدت معینِ هر چیزی است؛ اما در [[علم کلام]]، به معنای مدت [[عمر]] [[انسان]] است. زمان فرا رسیدن [[مرگ]] [[انسان]] را نیز اجل می‌گویند<ref>مفردات راغب‌، ۱۱.</ref>.


[[متکلمان]] در این باره که اجل بر چند گونه است، [[اختلاف]] نظر دارند. نظریه پذیرفته شده [[شیعیان]] این است که اجل دو گونه است: اجل حتمی و اجل غیر حتمی {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ طِينٍ ثُمَّ قَضَى أَجَلًا وَأَجَلٌ مُسَمًّى عِنْدَهُ ثُمَّ أَنْتُمْ تَمْتَرُونَ}}<ref>«اوست که شما را از گل آفرید سپس اجلی مقرر داشت و اجل معیّن نزد اوست آنگاه شما تردید می‌کنید» سوره انعام، آیه ۲؛ جبر و اختیار، ۱۳۴.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۶۶.</ref>.
[[متکلمان]] در این باره که اجل بر چند گونه است، [[اختلاف]] نظر دارند. نظریه پذیرفته شده [[شیعیان]] این است که اجل دو گونه است: اجل حتمی و اجل غیر حتمی {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ طِينٍ ثُمَّ قَضَى أَجَلًا وَأَجَلٌ مُسَمًّى عِنْدَهُ ثُمَّ أَنْتُمْ تَمْتَرُونَ}}<ref>«اوست که شما را از گل آفرید سپس اجلی مقرر داشت و اجل معیّن نزد اوست آنگاه شما تردید می‌کنید» سوره انعام، آیه ۲؛ جبر و اختیار، ۱۳۴.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۶۶.</ref>.


==اجل حتمی==
== اجل حتمی ==
هر انسانی با توجه به [[طبیعت]] و استعداد جسمی خود و تقدیری که برای او رقم خورده است، مدت معینی زنده می‌ماند. اگر [[زندگی]] [[انسان]] به گونه طبیعی پایان یابد، [[مرگ]] او فرا خواهد رسید. این گونه [[مرگ]] را "اجل حتمی" یا "اجل مسمی" گویند<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۶۷.</ref>.
هر انسانی با توجه به [[طبیعت]] و استعداد جسمی خود و تقدیری که برای او رقم خورده است، مدت معینی زنده می‌ماند. اگر [[زندگی]] [[انسان]] به گونه طبیعی پایان یابد، [[مرگ]] او فرا خواهد رسید. این گونه [[مرگ]] را "اجل حتمی" یا "اجل مسمی" گویند<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۶۷.</ref>.


==اجل غیر حتمی==
== اجل غیر حتمی ==
گاه [[انسان]] پیش از فرا رسیدن اجل حتمی، بر اثر علت‌هایی- مانند [[بیماری]]، بلایای طبیعی و [[جنگ]]- از [[دنیا]] می‌رود. این گونه [[مرگ]] را "اجل غیر حتمی" یا "اجل معلق" گویند<ref>المیزان‌، ج۷، ص:۱۰- ۸؛ تفسیر نمونه‌، ج۵، ص:۱۵۰.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۶۷.</ref>.
گاه [[انسان]] پیش از فرا رسیدن اجل حتمی، بر اثر علت‌هایی- مانند [[بیماری]]، بلایای طبیعی و [[جنگ]]- از [[دنیا]] می‌رود. این گونه [[مرگ]] را "اجل غیر حتمی" یا "اجل معلق" گویند<ref>المیزان‌، ج۷، ص:۱۰- ۸؛ تفسیر نمونه‌، ج۵، ص:۱۵۰.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۶۷.</ref>.


==تغییر اجل==
== تغییر اجل ==
در پاره‌ای از روایاتِ بزرگان [[معصوم]]{{ع}} آمده است که برخی [[اعمال]] [[پسندیده]]- مانند [[صله رحم]] و [[صدقه]]- اجل [[انسان]] را دور می‌کنند و برخی [[گناهان]]، آن را پیش می‌آورند<ref>بحارالانوار، ج۵، ص:۱۴۰، ح:۷.</ref>. از برخی [[آیات قرآن]] نیز برمی‌آید که چون اجل کسی فرا رسد، پیش و پس کردنش ممکن نیست {{متن قرآن|وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلَا يَسْتَقْدِمُونَ}}<ref>«و هر امّتی را زمانه‌ای است و چون زمانه آنان سر آید نه ساعتی واپس می‌روند و نه پیش می‌افتند» سوره اعراف، آیه ۳۴.</ref>.
در پاره‌ای از روایاتِ بزرگان [[معصوم]]{{ع}} آمده است که برخی [[اعمال]] [[پسندیده]]- مانند [[صله رحم]] و [[صدقه]]- اجل [[انسان]] را دور می‌کنند و برخی [[گناهان]]، آن را پیش می‌آورند<ref>بحارالانوار، ج۵، ص:۱۴۰، ح:۷.</ref>. از برخی [[آیات قرآن]] نیز برمی‌آید که چون اجل کسی فرا رسد، پیش و پس کردنش ممکن نیست {{متن قرآن|وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلَا يَسْتَقْدِمُونَ}}<ref>«و هر امّتی را زمانه‌ای است و چون زمانه آنان سر آید نه ساعتی واپس می‌روند و نه پیش می‌افتند» سوره اعراف، آیه ۳۴.</ref>.


مراد این [[آیات]]، "اجل حتمی" است؛ ولی مراد آن [[روایات]]، "اجل غیر حتمی" است که [[اعمال انسان]]، آن را پیش و پس می‌کنند. هر چند [[اعمال]] [[آدمی]] در اجل معلق او مؤثرند، فقط [[خداوند]] است که هر دو اجل را تعیین می‌کند. بنابراین، [[مرگ]] [[انسان]] به هر یک از دو اجل که پیش آید، در [[قضا و قدر الهی]] معین بوده است. بدین ترتیب، هر کس تنها یک اجل دارد و آن، اجلِ تعیین شده در [[علم]] [[خداوند]] است<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی‌، ج۲، ص:۶۱۴.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۶۷.</ref>.
مراد این [[آیات]]، "اجل حتمی" است؛ ولی مراد آن [[روایات]]، "اجل غیر حتمی" است که [[اعمال انسان]]، آن را پیش و پس می‌کنند. هر چند [[اعمال]] [[آدمی]] در اجل معلق او مؤثرند، فقط [[خداوند]] است که هر دو اجل را تعیین می‌کند. بنابراین، [[مرگ]] [[انسان]] به هر یک از دو اجل که پیش آید، در [[قضا و قدر الهی]] معین بوده است. بدین ترتیب، هر کس تنها یک اجل دارد و آن، اجلِ تعیین شده در [[علم]] [[خداوند]] است<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی‌، ج۲، ص:۶۱۴.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۶۷.</ref>.
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش