آیه مجاهدان در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

ضَرَر [[ضد]] نفع و در این آیه به معنی نقصان می‌باشد و عبارت است از هر آنچه که به تو آسیب برساند و تو را ناقص سازد، مانند: [[کوری]]، [[بیماری]]، آفت، لَنگی و [[نقص]] عضو و بنابراین {{متن قرآن|أُولِي الضَّرَرِ}}، صاحبان یکی از عذرهای یاد شده هستند که مانع رفتنشان به [[جهاد]] می‌شود. قاعِد از ریشه "ق - ع - د" به معنی نشسته و در اینجا به معنی کسی است که از رفتن به [[جنگ]] همراه [[رسول خدا]] {{صل}} خودداری نموده و در [[خانه]] نشسته است <ref>مجمع البیان، ج۳، ص۹۶؛ الکشاف، ج۱، ص۳۸۱؛ کلمات القرآن، ص۶۷.</ref>.

[[مفسران]] در مورد [[شأن نزول]] این آیه گزارش‌های گوناگونی ارائه داده‌اند، اما آنچه که [[طبرسی]] از [[تفسیر]] [[ابوحمزه ثمالی]] نقل کرده<ref>مجمع البیان، ج ۳، ص ۹۶.</ref> صحیح‌تر از دیگر اقوال به نظر میرسد. وی مینویسد این آیه در جریان [[غزوه تبوک]] ([[سال نهم هجری]]) درباره سه نفر از [[انصار]] به نام‌های [[کعب بن مالک]]، [[هلال بن امیه]] و [[مراره بن ربیع]]، که از رفتن به [[جنگ]] همراه [[پیامبر]] {{صل}}، [[تخلف]] نمودند، نازل گردیده است. [[طبری]] نیز ذیل [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|وَعَلَى الثَّلَاثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُوا}}<ref>«و نیز بر آن سه تن که (از رفتن به جنگ تبوک) واپس نهاده شدند» سوره توبه، آیه ۱۱۸.</ref>، نام این سه نفر را به عنوان تخلف‌ کنندگان از [[غزوه تبوک]] از قول جمعی از [[صحابه]] و [[تابعین]] گزارش نموده است<ref>جامع البیان، ج ۱۱، ص ۵۶۔۵۷.</ref>.

[[زمخشری]] می‌گوید: روشن است که مجاهدان با خانه‌نشینان مساوی نیستند، پس فایده [[نفی]] [[برابری]] آن دو چیست؟ پاسخ می‌گوید: معنای آن، ذکر فاصله زیاد و تفاوت [[عظیم]] میان این دو دسته است تا قاعدین به خود آمده و خویش را از [[انحطاط]] [[نجات]] داده و به جهاد در راه خدا متمایل گشته و برای شرکت در جهاد [[تصمیم]] بگیرند و تلاش کنند و در نتیجه، مرتبه خود را در میان صحابه بالا برند؛ مانند آیه {{متن قرآن|هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ}}<ref>«بگو: آیا آنان که می‌دانند با آنها که نمی‌دانند برابرند؟ تنها خردمندان پند می‌پذیرند» سوره زمر، آیه ۹.</ref> که [[تشویق]] [[نادانان]] به [[فراگیری علم]] و بیان [[فضیلت علم]] می‌باشد. در پایان [[آیه]]، [[سخن]] از متذکر شدن [[خردمندان]] است؛ یعنی کسی که [[خردمند]] باشد از این مقایسه [[عبرت]] گرفته و برای خروج از [[جهل]] و [[تشرّف]] به وادی [[علم]]، لحظه‌ای درنگ نخواهد کرد. بنابراین، اینکه فرموده: {{متن قرآن|فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً}} منظورش [[قاعدین]] بدون عذر است وگرنه قاعدین معذور بستگی به نیتی که دارند در [[ثواب]] [[مجاهدان]] [[فی سبیل الله]] شریک‌اند، زیرا از [[رسول خدا]] {{صل}} نقل شده است که خطاب به مجاهدان حاضر در منطقه [[تبوک]] فرمود: "شما مردمانی را در [[مدینه]] پشت سر گذاشتید که هر مسیری را که طی می‌کنید یا سرزمینی را میپیمایید، ایشان همراه شما هستند و آنان کسانی‌اند که نیاتشان صحیح و دلشان [[راستین]] و قلبشان در هوای [[جهاد]] در [[راه]] خداست، اما دچار آسیبی هستند که مانع ایشان از حضور در جهاد است"<ref>الکشاف، ج۱، ص۳۸۲؛ مجمع البیان، ج۳، ص۹۷.</ref>.