ابراهیم بن ابی‌یحیی: تفاوت میان نسخه‌ها

ب. منابع [[سنی]]: الطبقات الکبری، ج۵، ص۴۲۵؛ [[تاریخ]] ابن معین (الدوری)، ج۱، ص۷۴ (ش۳۸۵)، ۱۱۵ ش(۶۵۷) و ۱۲۰ (ش۶۹۷)؛ العلل، ج۲، ص۲۹۰ (ش۲۲۹۱) و۵۳۵ (ش۳۵۳۳)، ج۳، ص۷۰، ش۴۲۱۸؛ التاریخ الکبیر، ج۱، ص۳۲۳، ش۱۰۱۳؛ الضعفاء الصغیر، ص۱۷، ش۸؛ معرفة الثقات، ج۱، ص۲۰۹، ش۴۴؛ الضعفاء والمتروکین، ص۱۴۶، ش۵؛ ضعفاء العقیلی، ج۱، ص۶۲، ش۵۹؛ الجرح و التعدیل، ج۲، ص۱۲۵، ش۳۹۰؛ المجروحین، ج۱، ص۱۰۵؛ [[الکامل]] فی ضعفاء الرجال، ج۱، ص۲۱۷، ش۶۱؛ تاریخ [[بغداد]]، ج۳، ص۲۲۲؛ ج۱۳، ص۱۶۹؛ التعدیل و التجریح، ج۱، ص۲۶۹ - ۲۷۰؛ [[تاریخ مدینة دمشق]]، ج۵۴، ص۴۵۲؛ ج۶، ص۱۳۴؛ الموضوعات، ج۳، ص۲۱۷؛ [[تهذیب]] الکمال، ج۲، ص۱۸۴، ش۲۳۶؛ [[سیر]] أعلام النبلاء، ج۸، ص۴۵۰، ش۱۱۹؛ تاریخ الإسلام، ج۱۲، ص۶۳، ش۴؛ [[میزان]] الاعتدال، ج۱، ص۵۷، ش۱۸۹؛ تذکرة الحفاظ، ج۱، ص۲۴۶، ش۲۳۳؛ إکمال تهذیب الکمال، ج۱، ص۲۸۴، ش۲۸۴؛ تهذیب التهذیب، ج۱، ص۱۳۷، ش۲۸۴.</ref> فقط در سند ۱ [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] به نقل از [[تفسیر عیاشی]] آمده است: {{متن حدیث|عَنْ إبراهیم بن أبی یحیی عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ {{عم}} قَالَ: مَا مِنْ مَوْلُودٍ يُولَدُ إِلَّا وَ إِبْلِيسٌ مِنَ الْأَبَالِسَةِ بِحَضْرَتِهِ فَإِنْ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّهُ مِنْ شِيعَتِنَا حَجَبَهُ مِنْ ذَلِكَ الشَّيْطَانِ وَ إِنْ لَمْ يَكُنْ مِنْ شِيعَتِنَا أَثْبَتَ الشَّيْطَانُ إِصْبَعَهُ السَّبَّابَةَ فِي دُبُرِهِ فَكَانَ مَأْبُوناً<ref>{{عربی|و المأبون هو الذی یجد فی اللواط لذة لا یصبر علی ترکها}}؛ (الشفاء الروحی، ص۲۰۲).</ref> و ذلك أنّ الذّكر يخرج للوجه وَ إِنْ كَانَ امْرَأَةً أَثْبَتَ فِي فَرْجِهَا فَكَانَتْ فَاجِرَةً فَعِنْدَ ذَلِكَ يَبْكِي الصَّبِيُّ بُكَاءً شَدِيداً إِذَا هُوَ خَرَجَ مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ وَ اللَّهُ بَعْدَ ذَلِكَ {{متن قرآن|يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ}}<ref>خداوند هر چه را بخواهد (از لوح محفوظ) پاک می‌کند و (یا در آن) می‌نویسد و لوح محفوظ نزد اوست سوره رعد، آیه ۳۹.</ref>}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۶، ص۴۶۹ به گزارش از تفسیر العیاشی، ج۲، ص۲۱۸، ح۷۲.</ref>.

بر این اساس، نام راوی «ابراهیم»، کنیه‌اش «بو اسحاق»، لقبش «اسلمی» و نام جدش «سمعان» مکنی به «ابویحیی» است که [[شیخ طوسی]] در [[اصحاب امام صادق]] {{ع}} به آن اشاره کرده و می‌نویسد: {{عربی|"محمد بن سمعان أبی یحیی الأسلمی، مولاهم مدنی"}}<ref>رجال الطوسی، ص۲۸۵، ش۴۱۴۵.</ref><ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۱۹۹-۲۰۰.</ref>

شیخ طوسی و [[نجاشی]] وی را از [[راویان امامان]] [[امام باقر]] و [[امام صادق]] {{عم}} به شمار آورده و نوشته‌اند: {{عربی|"روی عن أبی جعفر و أبی عبدالله {{ع}}"}}<ref>رجال النجاشی، ص۱۴، ش۱۲؛ الفهرست (طوسی)، ص۸، ش۱.</ref>.

[[شیخ طوسی]]: {{عربی|"و کان خاصاً بحدیثنا، و العامة تضعفه لذلک، و ذکر یعقوب بن سفیان فی تاریخه فی أسباب تضعیفه عن بعض الناس<ref>مراد از {{عربی|بعض الناس}}، أبوهمام سکونی است، چون ذهبی و ابن حجر عسقلانی نوشته‌اند: {{عربی|قال أبوهمام السکونی سمعت ابراهیم بن أبی یحیی یشتم بعض السلف}}. سیر أعلام النبلاء، ج۸، ص۴۵۱، ش۱۱۹؛ تهذیب التهذیب، ج۱، ص۱۳۹، ش۲۸۴؛ قاموس الرجال، ج۱، ص۲۶۶، ش۱۷۶).</ref>: أنه سمعه ینال من الأولین؛ و ذکر بعض ثقات العامة: أن کتب الواقدی - سائرها - إنما هی کتب إبراهیم بن محمد بن أبی یحیی، نقلها الواقدی و ادعاها، ولم نعرف منها شیئاً منسوباً إلی إبراهیم؛ وله کتاب مبوب فی الحلال و الحرام، عن جعفر بن محمد {{عم}}"}}<ref>الفهرست (طوسی)، ص۸-۹، ش۱.</ref>.

[[نجاشی]] نیز با عبارات یادشده به معرفی راوی می‌پردازد: {{عربی|"و کان خصیصاً [بهما] و العامة لهذه العلة تضعفه؛ و حکی بعض أصحابنا عن بعض المخالفین: أن کتب الواقدی - سائرها - إنما هی کتب إبراهیم بن محمد بن أبی یحیی، نقلها الواقدی، و ادعاها و ذکر بعض أصحابنا: أن له کتباً مبوباً فی الحلال و الحرام، عن أبی عبدالله {{ع}}"}}<ref>رجال النجاشی، ص۱۴ - ۱۵، ش۱۲.</ref>.

# مضامین [[روایات]] ابراهیم بن ابی یحیی نظیر این [[روایت]]: {{متن حدیث|...عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي يَحْيَى الْمَدَنِيِّ عَنْ أَبِي هَارُونَ الْعَبْدِيِّ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ قَالَ: كُنْتُ حَاضِراً لَمَّا هَلَكَ أَبُو بَكْرٍ وَ اسْتَخْلَفَ عُمَرَ أَقْبَلَ يَهُودِيٌ مِنْ عُظَمَاءِ يَثْرِبَ يَزْعُمُ يَهُودُ الْمَدِينَةِ أَنَّهُ أَعْلَمُ أَهْلِ زَمَانِهِ حَتَّى رُفِعَ إِلَى عُمَرَ فَقَالَ لَهُ يَا عُمَرُ إِنِّي جِئْتُكَ أُرِيدُ الْإِسْلَامَ فَإِنْ خَبَّرْتَنِي عَمَّا أَسْأَلُكَ عَنْهُ فَأَنْتَ أَعْلَمُ أَصْحَابِ هَذَا الْكِتَابِ وَ السُّنَّةِ وَ جَمِيعِ مَا أُرِيدُ أَنْ أَسْأَلَ عَنْهُ قَالَ فَقَالَ لَهُ عُمَرُ إِنِّي لَسْتُ هُنَاكَ لَكِنِّي أُرْشِدُكَ إِلَى مَنْ هُوَ أَعْلَمُ أُمَّتِنَا بِالْكِتَابِ وَ السُّنَّةِ وَ جَمِيعِ مَا قَدْ تَسْأَلُ عَنْهُ وَ هُوَ ذَاكَ وَ أَوْمَأَ إِلَى عَلِيٍّ {{ع}} فَقَالَ لَهُ الْيَهُودِيُّ يَا عُمَرُ إِنْ كَانَ هَذَا كَمَا تَقُولُ فَمَا لَكَ وَ بِيعَةَ النَّاسِ وَ إِنَّمَا ذَاكَ أَعْلَمُكُمْ فَزَبَرَهُ عُمَرُ ثُمَّ إِنَّ الْيَهُودِيَّ قَامَ إِلَى عَلِيٍّ {{ع}} فَقَالَ أَنْتَ كَمَا ذَكَرَ عُمَرُ فَقَالَ وَ مَا قَالَ عُمَرُ فَأَخْبَرَهُ قَالَ فَإِنْ كُنْتَ كَمَا قَالَ عُمَرُ سَأَلْتُكَ عَنْ أَشْيَاءَ أُرِيدُ أَنْ أَعْلَمَ هَلْ يَعْلَمُهَا أَحَدٌ مِنْكُمْ فَأَعْلَمَ أَنَّكُمْ فِي دَعْوَاكُمْ خَيْرُ الْأُمَمِ وَ أَعْلَمُهَا صَادِقُونَ وَ مَعَ ذَلِكَ أَدْخُلُ فِي دِينِكُمُ الْإِسْلَامِ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيٌّ {{ع}} نَعَمْ أَنَا كَمَا ذَكَرَ لَكَ عُمَرُ سَلْ عَمَّا بَدَا لَكَ أُخْبِرْكَ عَنْهُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى قَالَ:... فَأَخْبِرْنِي عَنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ كَمْ لَهَا مِنْ إِمَامِ هُدًى وَ أَخْبِرْنِي عَنْ نَبِيِّكُمْ مُحَمَّدٍ أَيْنَ مَنْزِلُهُ فِي الْجَنَّةِ وَ أَخْبِرْنِي مَنْ مَعَهُ فِي الْجَنَّةِ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} إِنَّ لِهَذِهِ الْأُمَّةِ اثْنَيْ عَشَرَ إِمَامَ هُدًى مِنْ ذُرِّيَّةِ نَبِيِّهَا وَ هُمْ مِنِّي وَ أَمَّا مَنْزِلُ نَبِيِّنَا {{صل}} فِي الْجَنَّةِ فَهُوَ أَفْضَلُهَا وَ أَشْرَفُهَا جَنَّةُ عَدْنٍ وَ أَمَّا مَنْ مَعَهُ فِي مَنْزِلِهِ مِنْهَا فَهَؤُلَاءِ الِاثْنَا عَشَرَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ وَ أُمُّهُمْ وَ جَدَّتُهُمْ أُمُّ أُمِّهِمْ وَ ذَرَارِيُّهُمْ لَا يَشْرَكُهُمْ فِيهَا أَحَدٌ}}<ref>الغیبه (طوسی)، ص۱۵۲ - ۱۵۴.</ref><ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۲۰۷-۲۰۸.</ref>

# [[روایت]] [[حماد]] از ایشان که از [[اصحاب اجماع]] است<ref>{{متن حدیث|وَ رَوَى حَمَّادٌ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي يَحْيَى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} قَالَ: وَ كَانَتِ الدَّرَاهِمُ وَزْنَ سِتَّةٍ يَوْمَئِذٍ}}؛ (الکافی، ج۵، ص۳۷۶، ح۶).</ref>.

# قرار گرفتن در [[اسناد روایات]] کتاب کامل الزیارات<ref>{{متن حدیث|... حَدَّثَنِي إِبْرَاهِيمُ بْنُ أَبِي يَحْيَى الْمَدَنِيُّ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ سُلَيْمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّبِيِّ {{صل}} قَالَ: مَنْ زَارَنِي فِي حَيَاتِي أَوْ بَعْدَ مَوْتِي كَانَ فِي جِوَارِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ}}؛ (کامل الزیارات، ص۱۳، ح۱۱).</ref><ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۲۰۹.</ref>