اصلاح در معارف و سیره حسینی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

بررسی [[قیام]] و [[نهضت امام حسین]] {{ع}} از زوایای مختلف امری است ممکن و لازم، همان طور که تاکنون بسیاری از نویسندگان و گویندگان بدان پرداخته‌اند.

یکی از ارکان نهضت امام حسین {{ع}} - همان‌گونه که در گفتار و روش آن [[امام همام]] می‌باشد- [[اصلاح‌طلبی]] در [[جامعه دینی]] است. بررسی واژه اصلاح‌طلبی در نهضت امام حسین {{ع}} از آن جهت حائز اهمیت است که بسیاری از افراد امروز با [[شعار]] اصلاح‌طلبی با [[انگیزه‌ها]] و سلیقه‌های شخصی و گروهی در صدد بهره‌برداری از آن برای رواج نوعی [[تسامح]] و [[تساهل]] و به [[فراموشی]] سپردن [[ارزش‌ها]] به ویژه ارزش‌های [[حاکم]] بر [[نهضت]] بزرگ [[اصلاح]] [[طلب]] [[کربلا]] می‌باشند. اینک به اختصار چگونگی اصلاح‌طلبی در نهضت امام حسین {{ع}} را بررسی می‌کنیم.<ref>[[محمد سلمانی کیاسری|سلمانی کیاسری، محمد]]، [[امام حسین اصلاح‌طلب بزرگ (مقاله)|مقاله «امام حسین اصلاح‌طلب بزرگ»]]، [[فرهنگ عاشورایی ج۱۰ (کتاب)|فرهنگ عاشورایی ج۱۰]] ص ۸۲.</ref>

== اصلاح‌طلبی ==

== اصلاح‌طلبی سرآغاز نهضت امام حسین {{ع}} ==

[[امام حسین]] {{ع}} پس از [[امتناع]] از [[بیعت]] با [[حکومت یزید بن معاویه]] و [[اعتراض]] به [[حکومت]] وی [[عزم]] به خروج از [[مدینه]] نمود. قبل از خروج وصیتی نوشت و به برادرش [[محمد حنفیه]] سپرد. [[وصیت]] [[نامه امام حسین]] {{ع}} حاوی نکته‌های بسیار عمیق و با ارزشی است که بند بند آن، [[حقیقت]] نهضت امام حسین {{ع}} را روشن می‌سازد.

امام حسین {{ع}} در این [[وصیت نامه]] با [[نفی]] هرگونه [[خودخواهی]]، [[خوش‌گذرانی]]، [[فساد]] و [[تباهی]] و [[ستمگری]] - برای خروج از مدینه و [[مخالفت]] با بیعت و [[حکومت یزید]] - [[انگیزه]] اولیه‌اش را چنین می‌فرماید: {{متن حدیث|إِنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإِصْلَاحِ فِي أُمَّةِ جَدِّي‌{{صل}}...}}<ref>«خروج من فقط برای اصلاح‌طلبی در امور امت جدم پیامبر {{صل}} است»مقتل خوارزمی، ج۱، ص۱۸۸.</ref>.

# خروج [[امام]] برای فرار از [[بیعت]] نبوده است؛

# خروج [[امام]] صرفاً به منزله عدم بیعت و [[اعتراض]] به [[دستگاه خلافت]] [[یزید]] نبوده است؛

# خط و مشی [[امام حسین]] {{ع}} همان [[سیره پیامبر اکرم]] {{صل}} و روش [[پدر]] بزرگوارش [[علی بن ابی طالب]] بوده است. بسی روشن است که [[حرکت امام حسین]] {{ع}} در امتداد خط [[اصلاح‌طلبی]] در [[فرمان پیامبر]] [[اکرم]] {{صل}} و [[علی ابن ابی طالب]] {{ع}} بوده است.<ref>[[محمد سلمانی کیاسری|سلمانی کیاسری، محمد]]، [[امام حسین اصلاح‌طلب بزرگ (مقاله)|مقاله «امام حسین اصلاح‌طلب بزرگ»]]، [[فرهنگ عاشورایی ج۱۰ (کتاب)|فرهنگ عاشورایی ج۱۰]] ص ۸۳.</ref>

== [[شعار]] مهم اصلاح‌طلبی امام حسین {{ع}} ==

امام حسین {{ع}} در حرکت خود به دو نکته مهم اشاره فرمود:

#{{متن حدیث|أُرِيدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ {{ع}}‌}}<ref>مقتل خوارزمی، ج۱، ص۱۸۸.</ref>. می‌خواهم برای [[اصلاح جامعه]] [[امر به معروف و نهی از منکر]] نمایم.

#{{متن حدیث|وَ أَسِيرَ بِسِيرَةِ جَدِّي وَ أَبِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ {{ع}}‌}}<ref>«به سبک و روش جدم پیامبر اکرم {{صل}} و پدرم علی {{ع}} عمل می‌کنم» مقتل خوارزمی، ج۱، ص۱۸۸.</ref>. تأکید بر [[سیره پیامبر]] {{صل}} تضمین‌کننده [[سلامت]] راه و برخورد با کسانی بود که تحت عنوان [[دین]] از [[حقیقت]] دین فاصله و در [[ضلالت]] مهلک [[تحریف]] و [[بدعت]] قرار گرفته بودند.

در حقیقت طرح امر به معروف و نهی از منکر امام، جنبه [[اجتماعی]] و [[حکومتی]] داشت، گرچه در برخورد با افراد مطرح آن زمان حقایقی از [[دین و جامعه]] را بیان می‌فرمود. اما اگر به زوایای سخن و [[کلام امام]] {{ع}} خوب توجه شود، در می‌یابیم که [[انگیزه]] امام {{ع}} [[اصلاح امور جامعه]] و حکومت بوده است. امام حسین {{ع}} در صدد [[دعوت]] به معروف؛ یعنی [[دعوت به دین]] [[خدا]] و پذیرش [[حاکم]] [[عادل]] و امام [[مسلمین]] بود. معروف فراموش شده در آن زمان، [[امامت]] به [[حق]] مسلمین بوده و [[امام]] {{ع}} بارها افراد [[جامعه]] را به [[همراهی]] و توجه به خود [[دعوت]] نمود، اما [[مردم]] با [[کج‌فهمی]]، از پذیرش و [[درک]] دعوت به [[حق]] سرباز زدند و گران بهاترین معروف [[الهی]] را در [[مسیر حق]]، تنها و بی‌یاور گذاشتند.<ref>[[محمد سلمانی کیاسری|سلمانی کیاسری، محمد]]، [[امام حسین اصلاح‌طلب بزرگ (مقاله)|مقاله «امام حسین اصلاح‌طلب بزرگ»]]، [[فرهنگ عاشورایی ج۱۰ (کتاب)|فرهنگ عاشورایی ج۱۰]] ص ۸۴.</ref>

== [[جایگاه مردم]] برای [[اصلاح]] [[حکومت]] ==

[[امام حسین]] {{ع}} [[خلافت]] [[آل ابی سفیان]] را [[باطل]] و از سوی دیگر، [[جهل]]، [[سکوت]] و همراهی مردم را عامل مهم این معضل [[اجتماعی]] می‌دانست و دلیل این [[انحراف]] را بی‌توجهی عناصر جامعه به توصیه [[پیامبراکرم]] {{صل}} می‌دانست.

امام حسین {{ع}} می‌فرماید:

{{متن حدیث|وَ لَقَدْ سَمِعْتُ جَدِّي رَسُولَ اللَّهِ {{صل}}: الْخِلافَةُ مُحَرَّمَةٌ عَلى آلِ أَبِي سُفْيانَ فَإِذا رَأَيْتُمْ مُعاوِيَةَ عَلى مِنْبَرى فَابْقِرُوا بَطْنَهُ وَقَدْ رَآهُ اهْلُ الْمَدينَةَ عَلَى الْمِنْبَرِ فَلَمْ يَبْقَرُوا فَابْتَلاهُمُ اللَّهُ بِيَزيدِ الْفاسِقِ‌}}<ref>«من از جدم رسول الله {{صل}} شنیدم که فرمود: خلافت بر خاندان ابوسفیان حرام است و اگر روزی معاویه را بر بالای منبر من دیدید، شکمش را بدرید [او را بکشید]. و مردم مدینه او را بر منبر پیامبر {{صل}} دیدند، و او را نکشتند. پس خداوند مردم را به یزید فاسق گرفتار نمود» لهوف، ص۲۰.</ref>.

[[جامعه‌شناسی]] امام حسین {{ع}} بسیار دقیق و روشن است؛ لذا [[نقش مردم]] را در دوره کار آمدن [[یزید]] با [[ادله]] بیان می‌کند. امام حسین {{ع}} برای [[نهی]] مردم از [[پذیرش حکومت]] یزید می‌فرماید: {{متن حدیث|اَيُّهَا النَّاسُ! اِنَّ رَسُولَ اللهِ {{صل}} قَالَ: مَنْ رَأى سُلْطاناً جَائِراً مُسْتَحِلاً لِحُرُمِ [[الله]]، نَاكِثاً لِعَهْدِ الله، مُخَالِفاً لِسُنةِ رَسُولِ اللهِ {{صل}}، يَعْمَلُ فِى عِبادِ اللهِ بِالِاثْمِ وَ الْعُدْوَانِ، فَلَمْ يُغَيِّر عَلَيْهِ بِفِعْل وَ لا قَوْل، كَانَ حَقَّاً عَلَى اللهِ اَنْ يُدْخِلَهُ مُدْخَلَهُ}}<ref>«مردم! پیامبر خدا {{صل}} فرمود: هر مسلمانی با سلطان زورگویی مواجه گردد که حرام خدا را حلال نموده و پیمان الهی را در هم می‌شکند و با سنت پیامبر مخالفت می‌کند و در میان بندگان خدا گناه و دشمنی را در پیش می‌گیرد. ولی او در برابر چنین سلطانی با عمل و گفتار خود مخالفت ننماید خداوند آن شخص را به محل همان طاغی، در آتش جهنم داخل می‌کند» تاریخ طبری، ج۷، ص۳۰۰.</ref><ref>[[محمد سلمانی کیاسری|سلمانی کیاسری، محمد]]، [[امام حسین اصلاح‌طلب بزرگ (مقاله)|مقاله «امام حسین اصلاح‌طلب بزرگ»]]، [[فرهنگ عاشورایی ج۱۰ (کتاب)|فرهنگ عاشورایی ج۱۰]] ص ۸۶.</ref>

== انگیزه‌های [[قیام]] اصلاح‌طلبانه [[امام حسین]] {{ع}} ==

=== [[حکومت]] ===

[[خلافت]] [[معاویه]]، [[فساد]] و [[تباهی]] و [[ظلم و جور]] را در [[جامعه]] [[گسترش داد]] و از سویی، موجب [[تحریف]] و واژگون شدن [[حقایق دین]] در جامعه گردید. به گونه‌ای که وی به عنوان [[جانشین]] و [[وصی پیامبر]] {{صل}} بر [[کرسی خلافت]] تکیه زد و هزاران [[منبر]] برای [[سب]] [[علی بن ابی طالب]] به وجود آورد. عمق فاجعه را کسی جز [[حسین بن علی]] پس از [[هلاکت معاویه]] [[درک]] نکرد حکومت مورتی [[یزید]] که مورد [[اعتراض]] بعضی از شیوخ و بزرگان آن [[زمان]] بود، گویای [[حقیقت]] پنهان فاجعه نبود. امام حسین {{ع}} پس از شنیدن طرح [[خلافت یزید]] فرمود:

[[امام]] {{ع}} سپردن خلافت را به شخصی، مثل یزید بزرگ‌ترین [[مصیبت]] [[جامعه اسلامی]] می‌داند. امام {{ع}} با [[ژرف‌اندیشی]] و عمق‌نگری، بلای [[اسلام]] را در [[جامعه دینی]] [[حاکمیت]] فرد [[ظالم]] و فاسقی مثل یزید می‌داند. امام {{ع}} در معرفی یزید می‌فرماید:

خلافت در آن عصر [[رهبری جامعه اسلامی]] و به تعبیری [[جانشینی پیامبر]] {{صل}} را در اذهان به همراه داشت. امام حسین {{ع}} [[دین]] و خلافت و [[امامت]] و [[رهبری]] بر جامعه اسلامی را دستخوش [[هوسرانی]] و ظلم و جور می‌دید؛ لذا لحظه‌ای نه از [[مخالفت]] و عدم [[بیعت]] کوتاه آمد و نه از [[آگاه کردن]] [[افکار عمومی]] و [[مبارزه]] حق‌طلبانه دست برداشت.

امام حسین {{ع}} وضعیت حکومت و طریقه خلافت را غیر قابل [[تحمل]] می‌داند، در [[منزل]] [[بیضه]] می‌فرماید:

{{متن حدیث|أَلَا هَؤُلَاءِ قَدْ لَزِمُوا طاعَةَ الشَّيْطانِ وَ تَرَكُوا طاعَةَ الرَّحْمنِ وَاظَهَرُوا الفَسادَ وَ عَطَّلُوا الْحُدُودَ وَاسْتَأْثَرُوا بِالْفَىْ‌ءِ وَ احَلُّوا حَرامَ اللَّهِ وَ حَرَّمُوا حَلالَهُ وَ أَنَا مِمَّنْ غَیْرِهِ}}<ref>«مردم، آگاه باشید اینان [بنی‌امیه] اطاعت خدا را ترک و پیروی از شیطان را در پیش گرفتند، فساد را ترویج و حدود الهی را تعطیل نموده و فیء را [که مختص به خاندان پیامبر {{صل}} است] به خود اختصاص دادند حلال خدا را حرام و اوامر و نواهی الهی را تغییر دادند و من به رهبری جامعه مسلمانان از این مفسدان که دین جدم را تغییر دادند شایسته‌ترم» تاریخ طبری، ج۷، ص۳۰۰.</ref><ref>[[محمد سلمانی کیاسری|سلمانی کیاسری، محمد]]، [[امام حسین اصلاح‌طلب بزرگ (مقاله)|مقاله «امام حسین اصلاح‌طلب بزرگ»]]، [[فرهنگ عاشورایی ج۱۰ (کتاب)|فرهنگ عاشورایی ج۱۰]] ص ۸۷.</ref>