اقتصاد در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها

}}

گرچه واژه اقتصاد در صحیفه دو بار بیشتر به کار نرفته است؛ اما مفاهیم [[معرفتی]] مرتبط با این موضوع به‌ویژه مباحث معیشتی مربوط به [[رزق و روزی]] و نگرش [[توحیدی]] نسبت به آن، به روشنی و فراوانی در این [[کتاب]] [[مشاهده]] می‌شود.

نتیجه داشتن چنین مبنایی، [[تغییر]] نوع نگرش به [[زندگی]] و نحوه تنظیم نوع حرکت [[انسان]] است.

# [[اعتقاد]] به [[عدالت]] خداوند در حوزه تقسیم [[رزق]]<ref>نیایش سی‌و‌پنجم.</ref>؛

# رزق معاوم همه جانداران<ref>نیایش یکم.</ref>؛

# [[مال]] و [[ثروت]] نباید موجب [[کبر]] و [[خودبینی]] شده و انسان را از [[عبودیت]] [[الهی]] دور کند<ref>نیایش سی‌ام.</ref>؛

# [[شکرگزاری]] در برابر رزق الهی<ref>نیایش‌های یکم و سی‌و‌دوم.</ref>. بر اساس [[روایات]]، [[شکر]] باید در حالت [[فقر]] و [[غنا]] هر دو باشد<ref>مصباح الشریعة، ص۲۴.</ref>؛

# [[میانه‌روی]] و [[اعتدال]] و دوری از [[اسراف]] و [[تبذیر]]<ref>نیایش سی‌ام.</ref>؛

# [[لزوم]] [[قناعت]]<ref>نیایش هشتم.</ref>؛

# [[انفاق]] و [[بخشش]] به دیگران و [[هدیه دادن]] به [[دوستان]] و [[همسایگان]] و [[مواسات]] با آنها و دوری از [[منت]] گذاشتن<ref>نیایش‌های سی‌و‌هشتم، بیست‌وششم، بیستم و بیست‌ودوم.</ref>؛

# [[تواضع]] [[ثروتمندان]] و [[دستگیری از فقرا]] و اجتناب از [[تکبر]] و [[ظلم]] و [[سرکشی]] در صورت ثروتمند شدن<ref>نیایش‌های سی‌ام، بیستم و هشتم.</ref>؛

[[حفظ آبرو]] و [[شخصیت]] و [[عزت نفس]]، یکی از مهم‌ترین مبانی [[اسلامی]] برای یک [[مسلمان]] است که در قرآن و روایات بدان توجه شده است.

در [[صحیفه]] می‌خوانیم: «خدایا بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] فرست و [[عزت]] و آبرویم را با [[توانگری]] [[حفظ]] فرما و منزلتم را با [[تنگ‌دستی]] به [[خواری]] میفکن تا از روزی‌خواهانت روزی بخواهم و دست نیاز به سوی [[مردمان]] [[فرومایه]] پیش آورم»<ref>نیایش بیستم.</ref>.

از این گونه [[دعاها]] به دست می‌آید که یکی از اصول [[اقتصادی]] [[اسلام]]، در درخواست [[رزق]] و در پی روزی رفتن، جهت [[بی‌نیاز]] شدن از دیگران است.

در [[تعالیم اسلامی]] بر [[ضرورت]] تأمین معاش و امور [[زندگی]] تأکید می‌شود و مقوله “کار” به عنوان ابزاری برای رسانیدن انسان به [[هدف]] عالی وجود [[ارزش]] پیدا می‌کند. به عبارت دیگر، در این [[مکتب]] کار یک امر [[مقدس]] به شمار می‌رود که تنها از روی ناچاری [[اجتماعی]] نیست؛ بلکه حتی اگر این مسئله یعنی [[وظیفه]] اجتماعی نیز نباشد، باز هم کار از نظر [[سازندگی]] فرد، [[امر]] لازمی است که برای [[رشد عقل]] و [[فکر]] و [[جسم]] و [[قلب]] و به عبارتی همه ابعاد وجود انسان ضروری است<ref>تربیت و رشد اسلامی، ص۸۷-۸۹.</ref>. ضمناً کار منحصر به کار جسمانی نمی‌شود.

عبارت {{متن قرآن|لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ}}<ref>«تا از بخشش او (روزی خود را) فرا چنگ آورید» سوره نحل، آیه ۱۴.</ref> که در آیاتی از [[قرآن]] آمده است از جمله: {{متن قرآن|اللَّهُ الَّذِي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيهِ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}}<ref>«خداوند، همان است که دریا را برای شما رام کرد تا کشتی‌ها در آن به فرمان وی روان گردند و تا شما از بخشش وی (روزی) به دست آورید و باشد که سپاس گزارید» سوره جاثیه، آیه ۱۲.</ref> و {{متن قرآن|وَمَا يَسْتَوِي الْبَحْرَانِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ سَائِغٌ شَرَابُهُ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَمِنْ كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُونَ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْكَ فِيهِ مَوَاخِرَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}}<ref>«و دو دریا برابر نیستند، این نوشین گواراست که نوشیدنش خوشگوار است و آن شور تلخ؛ از هر یک گوشت‌تر و تازه می‌خورید و زیوری بیرون می‌کشید که آن را می‌پوشید و کشتی‌ها را در آن می‌نگری که آب شکافند تا از بخشش او (روزی خود را) فرا چنگ آورید و باشد که سپاس گزارید» سوره فاطر، آیه ۱۲.</ref> بر اساس دیدگاه برخی [[مفسرین]] معنی وسیعی دارد که از جمله [[فعالیت‌های اقتصادی]] را شامل می‌شود<ref>تفسیر نمونه، ج۱۸، ص۲۰۷.</ref>.

یکی از [[اهداف تربیتی]] [[اسلام]] برای توصیه به کار، [[رفع فقر]] و [[تنگدستی]] و [[عدم احتیاج]] به دیگران در مسائل معیشتی [[زندگی]] است. بر این اساس نگاه داشتن خود در [[فقر]] و تنگدستی از این جهت که [[انسان]] را از [[رشد]] باز می‌دارد و در موارد زیادی موجب [[تنبلی]] و بی‌کاری می‌شود، مذموم است.

توصیه [[روایات]] به مصرف حداقلی و بازدهی و تولید حداکثری، شاخصه‌ای مهم در رشد فرد و [[جامعه]] است.

یکی از راه‌های حصول به این ویژگی، توصیه به [[برنامه‌ریزی]] درست در زندگی است که در [[نیایش سی‌ام]] [[صحیفه]] آمده است: «خداوندا بر [[محمد و آلش]] [[درود]] فرست و مرا از اسرافکاری و ولخرجی‌ها بر کنار بدار و [[راه]] [[بذل و بخشش]] به [[مستمندان]] با [[میانه‌روی]] و [[اعتدال]] در مصرف را به من نشان بده، و خوب اداره کردن زندگی را به من بیاموز، و به [[لطف]] و کرمت از [[تجمل]] و اسرافم بازدار، و وسایل روزی مرا از راه [[حلال]] فراهم کن و مرا به [[انفاق]] در راه خیر موفق بدار و مرا از جمع‌آوری [[مال]] و ثروتی که باعث [[غرور]] و گردن‌فرازی‌ام گردد، و یا موجب [[طغیان]] و سرکشی‌ام شود، دور ساز.»...

== منابع ==