جهان‌بینی مادی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

* از میان [[جهان‌بینی]] ها، تنها [[جهان‌بینی]] مادی است که در تضاد با [[جهان‌بینی]] [[توحیدی]] و [[جهان‌بینی]] [[دینی]] است و همواره چالش‌آفرین بوده است.

* مبنای تقسیم [[جهان‌بینی]] ها، ماوراءالطبیعیه است؛ بدان معنا که تمام آنها را می‌‌توان بر اساس [[اعتقاد]] و [[انکار]] ماوراءالطبیعیه به دو بخش "[[جهان‌بینی الهی]]" و "[[جهان‌بینی]] مادی" تقسیم کرد.

* در گذشته، پیرو [[جهان‌بینی]] مادی، "طبیعی"، "دهری" و احیاناً "[[زندیق]]" و "ملحد" نامیده می‌‌شد و در زمان ما "مادی" یا "ماتریالیست" نامیده می‌‌شود<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ص۳۰.</ref>.

* همچنین از نظر ماتریالیست، چیزی واقعی است که زمانمند و مکانمند و دارای حرکت و به واسطه داشتن این ویژگی‌ها به وسیله حواس ظاهری قابل [[ادراک]] باشد. علاوه بر این بعد [[عقیدتی]]، معیار تصمیم‌گیری شخص مادی‌گرا یا ماتریالیست در [[مقام]] عملی و عرفی بی‌توجهی به امور معنویی و غیر مادی است<ref>بیات و دیگران، فرهنگ واژه‌ها (مجموعه مقالات)، ص۳۸۲ -۳۸۰.</ref>.

* در [[جهان‌بینی]] مادی، [[اختلاف]] بر سر وجود واقعیت است. مادی، واقعیت را در ماده، در آنچه جسم و جسمانی است، در آنچه به نحوی دارای طول، یا طول و عرض، یا [[حلول]] و عرض و عمق است، در آنچه قابل اشاره حسی است، در آنچه محسوس است، در آنچه زمانی و مکانی است، در آنچه متغیر است، در آنچه فانی‌شونده است و در آنچه محدود و نسبی است منحصر می‌‌داند و به واقعیتی ماورای این واقعیت‌ها قائل نیست.

* از نظر [[اندیشمند]] مادی، نظامات و نیروهای [[حاکم]] بر واقعیت‌ها، در انحصار روابط و نیروهای مادی است. در واقع [[مکتب]] مادی، چه از نظر واقعیت‌ها و چه از نظر نظامات [[حاکم]] بر واقعیت‌ها، [[مکتب]] انحصار است <ref>مطهری، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ج۲، ص۲۸۶.</ref>.

* شاید بتوان گفت که مهم‌ترین رکن [[جهان‌بینی]] مادی در معنای وسیع آن "[[انسان]] محوری" است که امروزه با کم رنگ شدن فضای ماتریالیستی و مارکسیستی، بیشتر در مکاتب با بن‌مایه‌های لیبرالیستی و سکولاریستی نمود پیدا کرده است.

* از این‌رو، توجه به اهم مؤلفه‌های [[اومانیسم]] به عنوان یک نگرش پر نفوذ و مؤثر بر فضای مادی‌گرایی دارای اهمیت است. این مؤلفه‌ها عبارتند از:

# بنیاد [[اخلاق]] و [[جامعه]] بر مبنای خودمختاری و [[برابری]] [[اخلاقی]]؛

* در این میان، بی‌همتایی فرد انسانی، [[خرد]] و روش [[علمی]] هسته مرکزی و کانونی [[اومانیسم]] را تشکیل می‌دهد <ref>بیات و دیگران، فرهنگ واژه‌ها (مجموعه مقالات)، ص۴۵ - ۴۴.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۰۲-۱۰۴.</ref>.