جهت اعجاز قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

== [[قرآن]]؛ معجزه جاوید ==

# '''[[فصاحت]] و [[بلاغت]]:''' بنابر شواهد [[تاریخی]]، [[مردمان]] [[عرب]] عصر [[جاهلی]] بسیار [[فصیح]] و [[بلیغ]] بوده‌اند و اشعار باقی مانده از آن روزگار [[گواهی]] روشن بر این [[حقیقت]] است. [[شاعران]] نامی [[عرب]]، اشعار خویش را در محافل و مجامع ادبی آن عصر عرضه می‌کردند و [[برترین]] آنها [[برگزیده]] و بر در [[کعبه]] آویخته می‌شد. الفاظ [[قرآن کریم]] همان است که در دسترس همگان بود؛ با این حال، کسی از فصیحان بزرگ [[عرب]] نتوانست با این [[کتاب آسمانی]] هماوردی کند یا خدشه‌ای در آن بیابد. [[قرآن]] خود بدین [[حقیقت]] اشارت برده و آن را گونه‌ای [[اعجاز]] دانسته است<ref>{{متن قرآن|فَإِن لَّمْ تَفْعَلُواْ وَلَن تَفْعَلُواْ فَاتَّقُواْ النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ}}؛ سوره بقره، آیه ۲۴؛ وحی و نبوت در قرآن‌، ۳۰۱؛ قرآن و آخرین پیامبر، ۱۰۰- ۷۲.</ref>.

# '''[[هدایت]] و [[تربیت]]:''' [[معارف]] و [[تعالیم قرآن]] [[توفیق]] یافت از مردمانی [[جاهل]] و دور از [[تمدن]] و صفات انسانی، ملتی پارسا، پاکباز و متمدن بسازد. [[دانشمندان]] نامداری در سایه آموزه‌های [[قرآن]] پرورش یافتند و عرفا و حکمای برجسته‌ای میان [[مسلمانان]] [[ظهور]] کردند.

# '''[[نظم]] و معانی قرآن:''' واژگان [[قرآنی]]، بسان اعداد ریاضی در جای ویژه خویش قرار یافته‌اند. همراه این [[نظم]] و سامان لفظی، گستره بی‌همتایی از معانی بلند در [[قرآن]] [[خودنمایی]] می‌کند و مفاهیم آسمانی، منظم و هماهنگ کنار هم آمده‌اند<ref>ر. ک: تفسیر بیان السعادة، ۱/ ۴۵؛ المیزان‌، ۱/ ۲۳۴.</ref>.

# '''[[اعجاز ادبی]] و هنری:''' [[قرآن کریم]]، سرشار از صنایع ادبی و هنرهای بلاغی است. هر چه زمان پیش می‌رود، ساحت ادبی و هنری [[قرآن]] بیش از پیش آشکار می‌گردد و ادیبان و [[مفسران]] بر [[اعجاز]] [[آیات قرآنی]] در این باره بیش‌تر [[آگاهی]] می‌یابند. در دامان [[بلاغت]] [[معنوی]] و ظرافت ادبی و هنری [[قرآن]]، [[فنون]] و دانش‌هایی همانند معانی و بیان و صرف و نحو زاده شد. تنها برای سوره فاتحه، هفتاد ویژگی بلاغی برشمرده‌اند که ده ویژگی تنها از آنِ آیه‌ {{متن قرآن|مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ}}<ref>«مالک روز پاداش و کیفر» سوره فاتحه، آیه ۴.</ref> است<ref>وحی و نبوت در قرآن‌، ۳۱۰.</ref>.

# '''مصونیت از [[تحریف]]:''' همه [[کتاب‌های آسمانی]] جز [[قرآن]]، دچار [[تحریف]] گشته‌اند و تنها [[قرآن]] است که از هر گونه‌ تغییر و [[تحریف]] در [[امان]] مانده است. [[قرآن]]، خود، از این [[حقیقت]] به اشارت و صراحت یاد کرده است<ref>{{متن قرآن| مِّنَ الَّذِينَ هَادُواْ يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَن مَّوَاضِعِهِ وَيَقُولُونَ سَمِعْنَا وَعَصَيْنَا وَاسْمَعْ غَيْرَ مُسْمَعٍ وَرَاعِنَا لَيًّا بِأَلْسِنَتِهِمْ وَطَعْنًا فِي الدِّينِ وَلَوْ أَنَّهُمْ قَالُواْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاسْمَعْ وَانظُرْنَا لَكَانَ خَيْرًا لَّهُمْ وَأَقْوَمَ وَلَكِن لَّعَنَهُمُ اللَّهُ بِكُفْرِهِمْ فَلاَ يُؤْمِنُونَ إِلاَّ قَلِيلاً }}؛ سوره نساء، آیه ۴۶؛ {{متن قرآن|أَفَتَطْمَعُونَ أَن يُؤْمِنُواْ لَكُمْ وَقَدْ كَانَ فَرِيقٌ مِّنْهُمْ يَسْمَعُونَ كَلامَ اللَّهِ ثُمَّ يُحَرِّفُونَهُ مِن بَعْدِ مَا عَقَلُوهُ وَهُمْ يَعْلَمُونَ}}؛ سوره بقره، آیه ۷۵، {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَى مِن بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتَابِ أُوْلَئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللاَّعِنُونَ}}؛ آیه ۱۵۹ و ....</ref>. از آن رو که [[قرآن]] از [[تحریف]] دور مانده است، معیاری است برای ارزیابی دیگر [[کتب آسمانی]].

# '''[[اعجاز]] در قانون‌گذاری:''' [[قوانین]] [[قرآن]] به گونه‌ای شگفت با [[فطرت]] [[انسان]] سازگار است<ref>{{متن قرآن|فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ}}؛ سوره روم، آیه ۳۰.</ref>. [[قرآن]]، برنامه‌های کلان [[زندگی مادی]] و [[معنوی]] [[انسان]] را ترسیم کرده است که هر یک از این برنامه‌ها، منشأ برنامه‌های فرعی دیگر است. [[دانشمندان]] [[علوم دینی]] تنها از [[آیه]] ۹۰ سوره نحل، شصت و نُه [[قانون]] بیرون کشیده‌اند<ref>وحی و نبوت در قرآن‌، ۳۳۵.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 420.</ref>

== وجوه و جهات [[اعجاز قرآن]] ==

اگر چه معجزه بودن [[قرآن کریم]] مورد [[اجماع]] تمامی‌ [[مذاهب اسلامی]] است، ولی در ابعاد معجزه بودن آن وجوه متفاوتی بیان شده که می‌توان آنها را در هشت وجه خلاصه کرد<ref>[[محمد رضا بهدار|بهدار، محمد رضا]]، [[اعجاز قرآن - بهدار (مقاله)|مقاله «اعجاز قرآن»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۳۲۴-۳۳۰؛ [[محمد تقی سبحانی|سبحانی، محمد تقی]] و [[رضا برنجکار|برنجکار، رضا]]، [[معارف و عقاید ۱ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ج۱، ص۲۱۱ - ۲۲۰.</ref>:

به استناد آیاتی که از هم‌آوردی سخن به میان آورده به‌طور [[یقین]] درمی‌یابیم که [[قرآن]] خود را [[معجزه]] و فراتر از حد توان [[بشر]] دانسته است. بدین روی‌، در کنار فراخوانی به [[مبارزه]] با ارائه گفتاری نظیر همه [[قرآن]] یا همسان با ده یا یک [[سوره]] آن، بر عدم امکان تحقق این امر تأکید کرده است. در آنجا که می‌فرماید: {{متن قرآن|وَإِن كُنتُمْ فِي رَيْبٍ مِّمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُواْ بِسُورَةٍ مِّن مِّثْلِهِ وَادْعُواْ شُهَدَاءَكُم مِّن دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنتُمْ صَادِقِينَ* فَإِن لَّمْ تَفْعَلُواْ وَلَن تَفْعَلُواْ فَاتَّقُواْ النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ}}<ref>یقره، آیات ۲۳ و ۲۴.</ref>، با صرف‌نظر از این امر [[پرسش]] مهم در این زمینه آن است که [[قرآن]] چه امتیازات و ویژگی‌های [[فوق بشری]] خو را مدنظر قرار داده و [[معتقد]] است که دیگران از آوردن نظیر آن عاجزند؟ آنچه در این بین ارائه می‌شود در [[حقیقت]] ناظر به [[وجوه اعجاز قرآن]] است. [[اندیشمندان مسلمان]] از دیرباز این امر را موردتوجه قرار داده و کوشیده‌اند افق‌های مختلف [[اعجاز قرآن]] را مورد بازکاوی قرار دهند. در سایه این تحقیقات به نظر می‌رسد که می‌توان پنج وجه برای [[اعجاز قرآن]] برشمرد: [[اعجاز بیانی]]؛ [[اعجاز معارفی]]؛ [[اعجاز علمی]]؛ [[اعجاز تشریعی]]؛ [[اعجاز اخلاقی]]. آنچه در این بین اهمیت دارد توجه به این نکته است که: مسئله [[اعجاز قرآن]] را از دو جنبه باید بحث کرد، یکی جنبه [[زیبایی]] و هنری و دیگری جنبه [[علمی]] و [[فکری]]. جنبه [[زیبایی]] و هنری مربوط به لفظ [[قرآن]] یعنی همان عبارات [[قرآن]] است، اما جنبه [[علمی]] و [[فکری]]، آن مربوط به معنویت‌های [[قرآن]] است، ربطی به لفظ و [[ظاهر قرآن]] ندارد. مثلاً درباره [[توحید]] و [[خدا]] بحث کرده، و مسائلی که مربوط به [[خدا]] و ماوراء [[طبیعت]] است در [[قرآن]] آمده است<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[نبوت ۱(کتاب)|نبوت]]، مجموعه آثار، ج ۴، ص ۵۴۶.</ref> به این معنا که باید [[قرآن]] را بر پایه دو عنصر لفظ و معنا [[استوار]] دانست و پذیرفت که برخی از وجوه [[اعجاز]] نظیر [[اعجاز بیانی]] بیشتر از آنکه مربوط به متن و معنای [[قرآن]] باشد، ناظر به لفظ [[قرآن]] است. اما سایر [[وجوه اعجاز قرآن]]، به معنا و درون‌مایه این [[کتاب آسمانی]] مربوط می‌شود. از [[اعجاز]] متنی و محتوایی [[قرآن]] می‌توان به [[اعجاز علمی]] تفکری تعبیر کرد و مدعی شد که: جنبه [[علمی]] و فکری‌، مربوط به معنوی‌های [[قرآن]] است. ربطی به لفظ و ظاهر آن ندارد. مثلاً درباره [[توحید]] و [[خدا]] بحث کرده است و مسائل که مربوط به [[خدا]] و ماوراء [[طبیعت]] است در [[قرآن]] آمده است<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری مرتضی]]، [[نبوت ۱(کتاب)|نبوت]]، مجموعه آثار، ج ۴، ص ۵۴۷.</ref>. اینک مناسب است به [[اجمال]] این وجوه را مورد بررسی قرار دهیم<ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[چلچراغ حکمت ج۲۲ (کتاب)|قرآن‌شناسی، چلچراغ حکمت ج۲۲]]، ص ۵۰.</ref>:

== نخست: [[فصاحت]] و [[بلاغت]] ==

== دوم: [[اعجاز قرآن]] از نظر خبرهای غیبی ==

== سوم: [[اعجاز قرآن]] ازنظر قانون‌گذاری ==

== چهارم: [[اعجاز قرآن]] از نظر علوم طبیعی ==

[[اعجاز علمی]] عبارت از این است که [[قرآن]] مشتمل بر آموزه‌هایی [[علمی]] است که زمانی برای [[مردم]] ناشناخته بود و بخشی از آنها در سایه تلاش‌های گسترده و تحقیقات [[تجربی]] وسیع [[اندیشمندان]] برای مردم شناخته شد. برخی از این نمونه‌ها عبارت است از: [[قانون]] [[جاذبه]]؛ [[کشف]] حرکت [[زمین]] به دور خود و [[خورشید]]؛ کروی بودن زمین؛ حرکت [[ستارگان]] و سیارگان در مدارهای خود؛ تأثیر بادها و لقاح گیاهان و زوجیت نباتات و دیگر موجودات<ref>ر. ک: [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ص۱۹۲؛ [[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[چلچراغ حکمت ج۲۲ (کتاب)|قرآن‌شناسی، چلچراغ حکمت ج۲۲]]، ص۵۹.</ref>.

== پنچم: [[اعجاز قرآن]] از نظر [[معارف الهی]] ==

== ششم: [[اعجاز قرآن]] از نظر هماهنگی درونی ==

[[قرآن کریم]]، کتابی است که در طول بیست و سه سال [[رسالت]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} که با حوادث گوناگونی روبرو بود نازل گردید، ولی این حوادث، تأثیری در [[انسجام]] مطالب و شیوه [[اعجازآمیز]] آن نگذاشت و همین [[هماهنگی]] و یکنواختی آن از نظر شکل و محتوی، جهت دیگری از جهات [[اعجاز]] به شمار می‌رود<ref>[[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[آموزش عقاید (کتاب)|آموزش عقاید]]، ص۲۶۶.</ref>.

== هفتم: [[امی بودن پیامبر خاتم|اُمّی بودن آورنده قرآن]] ==