جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[کذب]] مقابل [[صدق]] قرار دارد و آن [[مخالف]] [[واقعیت]] و [[حق]] است و همچون صدق اشکال سه‌گانه گفتاری، [[عقیدتی]] و [[رفتاری]] دارد<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۰، ص۳۴.</ref> [[دروغ‌گویی]] واجد [[ارزش]] منفی است و جز در موارد خاص و ثانوی تجویز نشده است. بارزترین مصداق [[دروغ]] در [[آیات]]، انتساب سخنان و آرای غیر [[واقعی]] به [[خدا]] و [[پیامبران]] است که به دلیل ترتب آثار مخرب و [[گمراه کننده]] به شدت از آن [[نهی]] شده است. [[نفاق]] نیز از مصداق‌های دروغ است، چه [[منافق]] معمولاً از روی [[سفاهت]] و [[نادانی]] یا بیماردلی و [[ضعف ایمان]] و غالباً با [[هدف]] [[اغوا]] و [[فریب]] دیگران، [[فساد]] در [[ارض]] و... سعی در وارونه نمایی واقعیت‌ها و تصویرسازی غیر واقعی از بینش‌ها، حالات و [[اعمال]] خود دارد. [[شهید مطهری]] در توضیح چرایی تجویز برخی از انواع [[دروغ‌ها]] در [[نظام اخلاقی اسلام]] می‌نویسد: فرق است میان دروغ مصلحت‌آمیز و دروغ منفعت‌خیز، خیلی افراد، دروغ منفعت‌خیز را با دروغ مصلحت‌آمیز [[اشتباه]] می‌کنند یا می‌خواهند اشتباه بکنند. دروغ مصلحت‌آمیز یعنی دروغی که [[فلسفه]] خودش را از دست داده و فلسفه [[راستی]] را پیدا کرده است، یعنی دروغی که با آن، [[انسان]] حقیقتی را [[نجات]] می‌دهد؛ ولی دروغ منفعت‌خیز، یعنی انسان دروغ می‌گوید که خودش سودی برده باشد. مسئله [[مصلحت]] با مسئله [[منفعت]] نباید اشتباه بشود. مصلحت، دائر مدار [[حقیقت]] است، مصلحت و حقیقت دو [[برادر]] هستند که از یکدیگر جدا نمی‌شوند. مصلحت یعنی رعایت حقیقت را کردن؛ نه رعایت سود خود را کردن که این منفعت است<ref>مرتضی مطهری، فلسفه اخلاق، ص۸۳-۸۴؛ برای آگاهی بیشتر از آثار مخرب این کنش غیر اخلاقی، ر.ک: محسن فیض کاشانی، المهجة البیضاء، ج۵، ص۲۳۷-۲۵۰؛ ناصر مکارم شیرازی و همکاران اخلاق در قرآن، ج۳، ص۲۱۹-۲۴۰.</ref>.<ref>سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۲۶۸.</ref> | [[کذب]] مقابل [[صدق]] قرار دارد و آن [[مخالف]] [[واقعیت]] و [[حق]] است و همچون صدق اشکال سه‌گانه گفتاری، [[عقیدتی]] و [[رفتاری]] دارد<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۰، ص۳۴.</ref> [[دروغ‌گویی]] واجد [[ارزش]] منفی است و جز در موارد خاص و ثانوی تجویز نشده است. بارزترین مصداق [[دروغ]] در [[آیات]]، انتساب سخنان و آرای غیر [[واقعی]] به [[خدا]] و [[پیامبران]] است که به دلیل ترتب آثار مخرب و [[گمراه کننده]] به شدت از آن [[نهی]] شده است. [[نفاق]] نیز از مصداق‌های دروغ است، چه [[منافق]] معمولاً از روی [[سفاهت]] و [[نادانی]] یا بیماردلی و [[ضعف ایمان]] و غالباً با [[هدف]] [[اغوا]] و [[فریب]] دیگران، [[فساد]] در [[ارض]] و... سعی در وارونه نمایی واقعیت‌ها و تصویرسازی غیر واقعی از بینش‌ها، حالات و [[اعمال]] خود دارد. [[شهید مطهری]] در توضیح چرایی تجویز برخی از انواع [[دروغ‌ها]] در [[نظام اخلاقی اسلام]] می‌نویسد: فرق است میان دروغ مصلحت‌آمیز و دروغ منفعت‌خیز، خیلی افراد، دروغ منفعت‌خیز را با دروغ مصلحت‌آمیز [[اشتباه]] می‌کنند یا می‌خواهند اشتباه بکنند. دروغ مصلحت‌آمیز یعنی دروغی که [[فلسفه]] خودش را از دست داده و فلسفه [[راستی]] را پیدا کرده است، یعنی دروغی که با آن، [[انسان]] حقیقتی را [[نجات]] می‌دهد؛ ولی دروغ منفعت‌خیز، یعنی انسان دروغ می‌گوید که خودش سودی برده باشد. مسئله [[مصلحت]] با مسئله [[منفعت]] نباید اشتباه بشود. مصلحت، دائر مدار [[حقیقت]] است، مصلحت و حقیقت دو [[برادر]] هستند که از یکدیگر جدا نمی‌شوند. مصلحت یعنی رعایت حقیقت را کردن؛ نه رعایت سود خود را کردن که این منفعت است<ref>مرتضی مطهری، فلسفه اخلاق، ص۸۳-۸۴؛ برای آگاهی بیشتر از آثار مخرب این کنش غیر اخلاقی، ر. ک: محسن فیض کاشانی، المهجة البیضاء، ج۵، ص۲۳۷-۲۵۰؛ ناصر مکارم شیرازی و همکاران اخلاق در قرآن، ج۳، ص۲۱۹-۲۴۰.</ref>.<ref>سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۲۶۸.</ref> | ||
==[[آیات قرآنی]] مرتبط== | == [[آیات قرآنی]] مرتبط == | ||
# [[هدایت]] نکردن کاذبان: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّارٌ}}<ref>«خداوند کسی را که دروغگوی بسیار ناسپاس است راهنمایی نمی‌کند» سوره زمر، آیه ۳.</ref>. | # [[هدایت]] نکردن کاذبان: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّارٌ}}<ref>«خداوند کسی را که دروغگوی بسیار ناسپاس است راهنمایی نمی‌کند» سوره زمر، آیه ۳.</ref>. | ||
# [[دروغ بستن به خدا]] مصداق [[ظلم]] آشکار: {{متن قرآن|فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا}}<ref>«پس ستمگرتر از کسی که بر خداوند دروغ می‌بندد کیست؟» سوره انعام، آیه ۱۴۴.</ref>. | # [[دروغ بستن به خدا]] مصداق [[ظلم]] آشکار: {{متن قرآن|فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا}}<ref>«پس ستمگرتر از کسی که بر خداوند دروغ می‌بندد کیست؟» سوره انعام، آیه ۱۴۴.</ref>. | ||