بدون خلاصۀ ویرایش
(←مقدمه) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | ||
از جمله مباحث مبنايي مربوط به شناخت قرآن كه در چگونگي فهم و تفسير آن نقش دارد، جامعيت قرآن است. نوع برداشت هر مفسري از گسترۀ موضوعات و مسائل قرآن و نيز چگونگي و ميزان بيان آنها، در برداشت او از معاني و مقاصد آيات و بالتبع، نحوۀ تعامل وي با اين کتاب الهي و بهره‌گيري از آن تأثيرگذار است. با تفاوت نوع نگرش به جامعيت قرآن، چگونگي تفسير بسياري از آيات و در نتيجه، ترسيم محدودۀ رهنمودها و قوانين و احكام قابل استفاده از قرآن، و ميزان نقش‌آفريني آن در زندگي انسان نيز متفاوت خواهد شد. <ref>آريان، حمید، جامعيت قرآن در بيان مفسر الميزان، مجله قرآن‌شناخت، س1، ش1، 1387، | از جمله مباحث مبنايي مربوط به شناخت قرآن كه در چگونگي فهم و تفسير آن نقش دارد، جامعيت قرآن است. نوع برداشت هر مفسري از گسترۀ موضوعات و مسائل قرآن و نيز چگونگي و ميزان بيان آنها، در برداشت او از معاني و مقاصد آيات و بالتبع، نحوۀ تعامل وي با اين کتاب الهي و بهره‌گيري از آن تأثيرگذار است. با تفاوت نوع نگرش به جامعيت قرآن، چگونگي تفسير بسياري از آيات و در نتيجه، ترسيم محدودۀ رهنمودها و قوانين و احكام قابل استفاده از قرآن، و ميزان نقش‌آفريني آن در زندگي انسان نيز متفاوت خواهد شد. <ref>آريان، حمید، جامعيت قرآن در بيان مفسر الميزان، مجله قرآن‌شناخت، س1، ش1، 1387، ص 132</ref> | ||
==چیستی و انواع جامعيت قرآن== | ==چیستی و انواع جامعيت قرآن== | ||
از نظر برخی از مفسرین، <ref>ر.ک. طباطبایی، سیدمحمد حسین، المیزان.</ref> جامع بودن قرآن معنايي قريب به «کامل بودن» آن دارد، یعنی گونه ایی از کمال برای قرآن متصور می شود. اما طبعاً تا متعلق و يا جهت و حيثيت جامع بودن قرآن روشن نشود، نوع و نحوۀ جامعيت قرآن درست و دقيق تصوير و فهم نخواهد شد. <ref>آريان، حمید، جامعيت قرآن در بيان مفسر الميزان، مجله قرآن‌شناخت، س1، ش1، 1387، ص156.</ref> | از نظر برخی از مفسرین، <ref>ر.ک. طباطبایی، سیدمحمد حسین، المیزان.</ref> جامع بودن قرآن معنايي قريب به «کامل بودن» آن دارد، یعنی گونه ایی از کمال برای قرآن متصور می شود. اما طبعاً تا متعلق و يا جهت و حيثيت جامع بودن قرآن روشن نشود، نوع و نحوۀ جامعيت قرآن درست و دقيق تصوير و فهم نخواهد شد. <ref>آريان، حمید، جامعيت قرآن در بيان مفسر الميزان، مجله قرآن‌شناخت، س1، ش1، 1387، ص156.</ref> | ||
از نگاه این مفسرین، کمال قرآن منحصر در وجه خاصي نيست، بلكه دست‌کم دو حيثيت مي‌تواند داشته باشد: ممکن است کمال قرآن، از جهت «نحوۀ بيان» آن باشد و نيز احتمال دارد کامل بودن قرآن از حيث «گسترۀ موضوعات و مسائل» آن باشد. لذا جامعيت قرآن، به دو گونۀ اساسي قابل تصوير است و هر يک از انواع ياد شده نيز داراي اقسامي است. <ref>آريان، حمید، جامعيت قرآن در بيان مفسر الميزان، مجله قرآن‌شناخت، س1، ش1، 1387، | از نگاه این مفسرین، کمال قرآن منحصر در وجه خاصي نيست، بلكه دست‌کم دو حيثيت مي‌تواند داشته باشد: ممکن است کمال قرآن، از جهت «نحوۀ بيان» آن باشد و نيز احتمال دارد کامل بودن قرآن از حيث «گسترۀ موضوعات و مسائل» آن باشد. لذا جامعيت قرآن، به دو گونۀ اساسي قابل تصوير است و هر يک از انواع ياد شده نيز داراي اقسامي است. <ref>آريان، حمید، جامعيت قرآن در بيان مفسر الميزان، مجله قرآن‌شناخت، س1، ش1، 1387، ص134.</ref> | ||
اتکاي جامعيت نوع اول بر كمال قرآن از جهت همه جانبه بودن بيانش است و به گسترۀ مسائل و موضوعات آن كاري ندارد و در جامعيت نوع دوم، سخن از گسترۀ مطالب و موضوعاتي است که آيات قرآن آنها را پوشش مي‌دهد. آيا قرآن شامل تمام علوم، فنون و معارف و بيانگر همۀ نيازهاي آدمي است يا اينکه مطالبش محدود به گسترۀ خاصي از موضوعات و نيازهاست؟ البته غالباً و به طور متعارف وقتي از جامعيت قرآن سخن به ميان مي‌آيد، همين معنا و نوعِ آن به ذهن متبادر مي‌شود. البته باید دانست از تلفيق نوع اول و دوم جامعيت قرآن نوع سومي فرض می شود كه بر اساس آن، كمال قرآن هم از جهت نحوۀ بيان و هم از جهت گسترۀ موضوعات يكجا جمع مي‌گردد. <ref>آريان، حمید، جامعيت قرآن در بيان مفسر الميزان، مجله قرآن‌شناخت، س1، ش1، 1387، | اتکاي جامعيت نوع اول بر كمال قرآن از جهت همه جانبه بودن بيانش است و به گسترۀ مسائل و موضوعات آن كاري ندارد و در جامعيت نوع دوم، سخن از گسترۀ مطالب و موضوعاتي است که آيات قرآن آنها را پوشش مي‌دهد. آيا قرآن شامل تمام علوم، فنون و معارف و بيانگر همۀ نيازهاي آدمي است يا اينکه مطالبش محدود به گسترۀ خاصي از موضوعات و نيازهاست؟ البته غالباً و به طور متعارف وقتي از جامعيت قرآن سخن به ميان مي‌آيد، همين معنا و نوعِ آن به ذهن متبادر مي‌شود. البته باید دانست از تلفيق نوع اول و دوم جامعيت قرآن نوع سومي فرض می شود كه بر اساس آن، كمال قرآن هم از جهت نحوۀ بيان و هم از جهت گسترۀ موضوعات يكجا جمع مي‌گردد. <ref>آريان، حمید، جامعيت قرآن در بيان مفسر الميزان، مجله قرآن‌شناخت، س1، ش1، 1387، ص135 ـ 138.</ref> | ||
==دلايل و شواهد جامعيت قرآن== | ==دلايل و شواهد جامعيت قرآن== | ||
==جامعيت نوع اول (کمال قرآن از حيث نحوۀ بيان)== | ==جامعيت نوع اول (کمال قرآن از حيث نحوۀ بيان)== | ||
قرآن مجيد كتابي است كامل؛ بدين معني كه هم هدف كامل انسانيت را در خود دارد، و هم آن هدف را به كامل‌ترين وجه بيان كرده است. هدف انسانيت جهان‌بيني كامل و به كار بستن اصول اخلاقي و قوانين عملي مناسب و ملازم با آن جهان‌بيني است و قرآن مجيد تشريح كامل اين مقصود را بر عهده دارد. هر چيزي كه بشر در پيمودن راه سعادت و خوشبختي از اعتقاد و عمل به آن نيازمند مي‌باشد، در قرآن کریم به طور كامل بيان شده است. <ref>ر.ک. سيدمحمد حسين طباطبايي، قرآن در اسلام، ص 22 و 23.</ref> | قرآن مجيد كتابي است كامل؛ بدين معني كه هم هدف كامل انسانيت را در خود دارد، و هم آن هدف را به كامل‌ترين وجه بيان كرده است. هدف انسانيت جهان‌بيني كامل و به كار بستن اصول اخلاقي و قوانين عملي مناسب و ملازم با آن جهان‌بيني است و قرآن مجيد تشريح كامل اين مقصود را بر عهده دارد. هر چيزي كه بشر در پيمودن راه سعادت و خوشبختي از اعتقاد و عمل به آن نيازمند مي‌باشد، در قرآن کریم به طور كامل بيان شده است. <ref>ر.ک. سيدمحمد حسين طباطبايي، قرآن در اسلام، ص 22 و 23.</ref> | ||
ويژگي‌هايي چون «بيان کردن هدف به کامل‌ترين وجه» و «تشريح کامل مقاصد» و «به طور كامل بيان كردن نيازهاي بشر در مسير سعادت» مي‌تواند مستقلاً معياري براي جامع بودن قرآن در نحوۀ بيان آن به حساب آيد و به روشني بر جامعيت قسم اول دلالت دارد.<ref>آريان، حمید، جامعيت قرآن در بيان مفسر الميزان، مجله قرآن‌شناخت، س1، ش1، 1387، | ويژگي‌هايي چون «بيان کردن هدف به کامل‌ترين وجه» و «تشريح کامل مقاصد» و «به طور كامل بيان كردن نيازهاي بشر در مسير سعادت» مي‌تواند مستقلاً معياري براي جامع بودن قرآن در نحوۀ بيان آن به حساب آيد و به روشني بر جامعيت قسم اول دلالت دارد.<ref>آريان، حمید، جامعيت قرآن در بيان مفسر الميزان، مجله قرآن‌شناخت، س1، ش1، 1387، ص140.</ref> | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||