شورا و مشورت: تفاوت میان نسخه‌ها

}}

'''شورا''' به معنای [[مشورت]] و [[رایزنی]] در [[کارها]] و تصمیم‌ها، تبادل نظر و [[پرهیز]] از [[استبداد]] به [[رأی]] و [[خودمحوری]]. شورا به این معنی یک مفهوم [[اخلاقی]] و [[اجتماعی]] است و [[قرآن]] هم بر آن تأکید دارد و به [[پیامبر]] هم [[دستور]] می‌دهد با [[مسلمانان]] [[مشورت]] کند. شورا یک مفهوم [[سیاسی]] هم دارد و منظور از آن [[مشورت]] در [[انتخاب خلیفه]] است که [[اهل سنت]] به آن تکیه می‌کنند و [[شیعه]] مسأله [[خلافت]] را [[انتصابی]] می‌داند نه انتخابی و از سوی [[مردم]]. کتاب‌هایی همچون "نشأة التشیّع و الشیعه" [[محمّد]] [[باقر]] صدر، "[[عون]] المعبود" عظیم‌آبادی، "[[مسند]]" ابی یعلی، "طرق [[حدیث]] الأئمه ألاثنی عشر"[[آل]] [[نوح]]، "معالم المدرستین" [[علامه]] [[عسکری]] و... این واژه را در مفهوم [[سیاسی]] آن به کار برده و مسائل [[سقیفه]] و [[انتخاب خلیفه]] را مطرح کرده‌اند.<ref>ر. ک: «دائرة المعارف تشیّع»، ج ۱۰ ص ۷۵</ref> عنوان [[شورای خلافت]] از همین‌جا وارد [[فرهنگ]] [[سیاسی]] در [[اسلام]] شده است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۴۴.</ref>.

مشورت کردن و استفاده از نظرها و دیدگاه‌های دیگران، پیامدهای مثبت و فواید بسیار دارد. آثار و [[برکات]] فراوانی که از مشورت کردن نصیب [[انسان‌ها]] می‌شود، هرگز از [[تفکر]] فردی و امکانات و منابع فراوان مادی به‌دست نمی‌آید. برخی فواید مشورت عبارت‌اند از:

# '''بهره‌برداری از افکار دیگران''': یکی از فواید و پیامدهای مشورت، بهره‌برداری و استفاده از افکار و اندیشه‌های دیگران است. مشورت به [[انسان]] کمک می‌کند تا افکار و آرای دیگران، به‌ویژه صاحب‌نظران و متخصصان را به [[یاری]] طلبد و با قرار دادن افکار و اندیشه‌های آنان در کنار [[فکر]] و نظر خود، بر [[قدرت]]، وسعت و عمق [[اندیشه]] و [[بینش]] خود بیفزاید و از درخشش افکار و اندیشه‌های دیگران بهره‌مند شود. در منظر [[امام علی]] {{ع}} مشورت با صاحبان [[عقل]] و [[خرد]] موجب بهره‌مندی از درخشش افکار آنان می‌شود<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 701.</ref>.

# '''پیش‌گیری از [[پشیمانی]]''': مشورت از [[ندامت]] و [[پشیمانی]] پیش‌گیری می‌کند. [[امام علی]] {{ع}} ضمن یادآوری این نکته مشورت نکردن را عامل [[پشیمانی]] ذکر می‌کند. در مقابل، اگر هنگام تصمیم‌گیری با افراد [[عاقل]] و صاحب‌نظر مشورت شود و تمام جوانب و زوایای مسئله مورد نظر، به‌دقت مورد بررسی قرار گیرد، معمولاً تصمیمی درست و معقول گرفته می‌شود و در نتیجه، [[ندامت]] و [[پشیمانی]] به دنبال نخواهد داشت. [[امام علی]] {{ع}} بر مشورت با افراد خردمند تأکید دارد و آن را عامل دوری از [[لغزش]] و [[پشیمانی]] می‌داند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 701-702.</ref>.

در منابع و متون [[اسلامی]]، به‌ویژه گزاره‌های [[علوی]]، ویژگی‌ها و خصوصیات زیادی، به‌عنوان شرایط طرف مشورت مطرح شده است؛ از جمله؛  

# '''خداترس بودن''': در مورد کسی که باید با او مشورت شود، داشتن این ویژگی مهم، لازم و ضروری است. [[حضرت]] [[امام صادق]] {{ع}} از [[امیرمؤمنان]] [[حضرت علی]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند که فرمود: در کارهای خویش با کسانی مشورت کن که از [[خدا]] می‌ترسند، تا به راه درست و راست رهنمون شوی<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 702.</ref>.

# '''[[راست‌گویی]]''': مشاور باید دارای [[خصلت]] [[راست‌گویی]] باشد. [[امام]] در یکی از سفارش‌های می‌فرماید: با فرد [[دروغ‌گو]] مشورت نکن، زیرا او مانند سراب است و دور را در نظر تو نزدیک و نزدیک را در نظر تو دور می‌نمایاند<ref>{{متن حدیث|وَ إِیَّاكَ وَ مُصَادَقَةَ الْكَذَّابِ فَإِنَّهُ كَالسَّرَاب ِیُقَرِّبُ عَلَیْكَ الْبَعِیدَ وَ یُبَعِّدُ عَلَیْكَ الْقَرِیبَ}}؛ غررالحکم، ۱ / ۵۹۰</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 703.</ref>.

[[امام علی]] {{ع}} گرچه بر مشاوره تأکید دارد، اما در عین حال فرد را مختار در تصمیم می‌داند، چنان‌که به ابن‌عباس می‌فرماید: تو [[حق]] داری نظر مشورتی خود را به من بگویی و من روی آن می‌اندیشم. پس اگر برخلاف نظر تو تصمیم گرفتم باید از من [[اطاعت]] کنی<ref>{{متن حدیث|لَكَ أَنْ تُشِيرَ عَلَيَّ وَ أَرَى، فَإِنْ عَصَيْتُكَ فَأَطِعْنِي}}؛ نهج البلاغه، حکمت ۳۲۱</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 703.</ref>. از این سخن حضرت می‌توان نوع دیگری از تصمیم‌گیری را [[استنباط]] کرد و آن این‌که فرد در مسائل با دیگران مشورت می‌کند و از آنان نظر می‌خواهد، اما پس از جمع‌آوری نظرات، تصمیم‌گیری نهایی با خود اوست. این شیوه تصمیم‌گیری را می‌توان "تصمیم‌گیری مشورتی" نامید<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۷۰۳.</ref>.