غیبت صغری در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

== غیبت صغری و نواب خاص ==

امام زمان {{ع}}، پس از تصدی [[امامت]]، برای زنده‌ماندن چاره‌ای جز [[اختفا]] نداشته است، از این‌رو از انظار عموم غایب شد. این [[غیبت]] به دو دوره تقسیم می‌شود؛ [[غیبت صغری]] که از [[سال ۲۶۰ق]]؛ یعنی سال [[رحلت]] [[امام حسن عسکری]] {{ع}} آغاز و تا سال ۳۲۹ق<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۳۹۴-۳۹۵.</ref>، یعنی ۶۹سال به طول انجامید. برابر [[باور]] مشهور [[شیعی]]، در [[دوره غیبت]] صغری، [[شیعیان]] از طریق [[نوّاب خاص]] با ایشان در [[ارتباط]] بوده و [[مشکلات]] خویش را برطرف می‌کردند<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ص۴۳۲، ۵۰۱.</ref>. [[نائبان خاص]] حضرت که در این دوره نقش واسط میان ایشان و پیروانش را ایفا می‌کرده و عملاً عهده‌دار [[منصب]] [[وکالت]] [[امام]] بودند، حسب مشهور چهارنفر بودند؛ [[ابوعمرو عثمان بن سعید عمری]] (۲۶۷ق یا ۲۸۰ق)، [[ابوجعفر محمد بن عثمان عمری]] (۳۵۰ق)، [[ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی]] (۳۲۶ق) و [[ابو الحسن علی بن محمد سمری]] (۳۲۹ق)<ref>تاریخ أهل البیت {{عم}}، ص۱۵۰-۱۵۱؛ کمال الدین و تمام النعمة، ص۴۳۲.</ref> و جز از طریق ایشان امکان ارتباط با امام برای [[شیعه]] میسر نبود، هر چند برخی، از [[ملاقات]] دسته‌ای از افراد با آن حضرت در این دوره سخن به میان می‌آورند<ref>إلزام الناصب، ج۲، ص۵، ۶۷.</ref>. [[عثمان بن سعید عمری]] [[اولین نایب خاص]] امام زمان {{ع}} و از [[قبیله]] [[بنی‌اسد]]<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۳۵۴.</ref> بود که در [[سامرا]] می‌زیست. وی [[عصر امام هادی]]<ref>رجال الطوسی، ص۳۸۹.</ref>، [[امام حسن عسکری]] {{ع}}<ref>رجال الطوسی، ص۴۰۱؛ کتاب الرجال، ابن داود، ص۲۳۳.</ref> و [[امام زمان]] {{ع}} را [[درک]] کرده و از معتمدین آن سه [[امام]] بود که [[امام هادی]] {{ع}} و فرزندش به این مطلب اشاره داشته‌اند<ref>کشف الغمة، ج۲، ص۵۳۰.</ref>. [[امام حسن عسکری]] {{ع}} در پایان [[ملاقات]] گروهی از [[شیعیان]] [[یمنی]] با [[عثمان]]، او را [[نماینده]] امام و دارای [[اختیار]] از طرف ایشان معرفی کردند، همچنین وی [[وظیفه]] تغسیل و [[تدفین]] امام حسن عسکری {{ع}} را بر عهده داشت<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۳۵۶.</ref>. در مورد سال [[وفات]] وی بین ۲۶۷ یا ۲۸۰ق<ref>تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم {{ع}}، ص۱۵۵.</ref>[[اختلاف]] است. پس از او فرزندش [[ابوجعفر محمد بن عثمان]] عمری [[نیابت]] امام را بر اساس توقیعی از آن حضرت به عهده گرفت<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ص۵۱۰؛ الاحتجاج، ج۲، ص۴۸۱.</ref>. او همچون پدرش از افراد [[ثقه]] و مورد [[اعتماد]] نزد امام حسن عسکری {{ع}}<ref>الکافی، ج۱، ص۳۳۰.</ref> و در میان شیعیان مورد [[احترام]] و مقبول ایشان بود<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۳۵۶.</ref> و حدود پنجاه‌سال<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۳۶۶.</ref>امر نیابت و [[سازماندهی]] امور [[وکلا]] و شیعیان را دنبال کرد و سرانجام به سال ۳۰۵ یا ۳۰۴ق<ref>الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۰۹؛ کتاب الرجال، ابن داود، ص۳۲۳؛ خلاصة الأقوال، ص۱۴۹.</ref>، [[تاریخی]] که خود [[پیش‌بینی]] کرده بود از [[دنیا]] رفت<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۳۶۵.</ref>. به دنبال او و در پی معرفی همو از طرف امام زمان {{ع}}، [[ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی]] که از [[نمایندگان]] وی در [[بغداد]]<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۳۶۹.</ref> و فردی مورد اعتماد بود به نیابت معرفی و عهده‌دار امور [[شیعه]] شد<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ص۵۰۳؛ کتاب الغیبة، طوسی، ص۳۷۱.</ref> و تا سال ۳۲۶ق؛ یعنی سال درگذشتش<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۳۸۶.</ref>، این [[مسئولیت]] را به دوش کشید. [[حسین]] در [[زمان]] [[وزارت]] [[آل‌فرات]] در [[دستگاه خلافت]] [[مقتدر]] [[عباسی]]، [[اموال]] بسیاری به او رسید<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۳۷۲.</ref>، اما چون در [[شورش]] [[قرامطه]] و نیاز دستگاه خلافت به آن اموال از تحویل آن سر باز زد، دستگیر و [[زندانی]] شد و بین سال‌های ۳۱۲ق تا ۳۱۷ق در [[حبس]] به سر برد<ref>صلة تاریخ الطبری، ص۱۲۲؛ کتاب الغیبة، طوسی، ص۴۱۰.</ref>. [[حسین]] کتاب التأدیب را در [[فقه شیعه]] نوشت و نزد فقهای [[قم]] برای اظهارنظر فرستاد، آنها تمام مطالب آن را به جز یک مورد [[تأیید]] کردند<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۳۹۰.</ref>. [[ابوالحسن علی بن محمد سمری]] آخرین [[وکیل امام زمان]] {{ع}} بود که توسط آن حضرت و به [[وصیت]] [[نائب]] پیشین، [[حسین بن روح]] [[جانشینی]] او را بر عهده گرفت<ref>تاج الموالید، ص۱۱۲.</ref>. وی تا سال ۳۲۹ق<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۳۹۴.</ref> متکفل امر [[نیابت]] و [[وکالت]] گردید، اما چند [[روز]] پیش از [[مرگ]] توقیعی از [[امام زمان]] دریافت کرد که مرگش بعد از شش روز [[پیش‌بینی]] شده بود و نیز آمده بود که [[زمان]] [[غیبت تامه]] فرا رسیده و دیگر ظهوری جز به [[اذن خداوند]] نخواهد بود و این هم پس از مدتی طولانی رخ خواهد داد؛ هنگامی‌که قلب‌ها به تیرگی‌گرایید و [[زمین]] از [[ستم]] پر شد. در ادامه [[توقیع]] چنین ذکر شده: «به زودی در میان [[شیعیان]] یا برای شیعیان من کسی یا کسانی خواهند آمد که مدعی [[مشاهده]] و [[دیدار]] من هستند و هر که پیش از [[خروج سفیانی]] و [[صیحه آسمانی]] چنین ادعایی کند [[دروغ‌گو]] و مُفتِر است»<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۳۹۵.</ref>.<ref>[[سید علی رضا واسعی|واسعی]]، [[مرضیه شریفی|شریفی]]، [[امام مهدی (مقاله)|مقاله «امام مهدی»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]]، ص ۵۲۹-۵۳۷.</ref>