محمد بن عمر واقدی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[محمد بن عمر واقدی در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[محمد بن عمر واقدی در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط  = }}


==مقدمه==
== مقدمه ==
[[ابوعبدالله محمد بن عمر بن واقد واقدی مدنی اسلمی بغدادی]]. وی در سال ۱۳۰هـ در [[مدینه]] به [[دنیا]] آمد و از [[موالیان]] [[بنی سهم]] بود و در ردیف مؤرخانی است که تخصص آنها در [[مغازی]] و [[فتوحات]] می‌‌باشد. او دوران [[فراگیری دانش]] را در مدینه گذراند و پس از آن به [[شام]] و [[رقّه]] رفت و دوباره به [[بغداد]] بازگشت و مدتی [[مأمون]] ([[خلافت]] ۱۹۸ ـ ۲۱۸ﻫ) سمت [[قاضی]] [[عسکر]] را به او سپرد.<ref>المغازی ۱/۵، مقدمه.</ref>  
[[ابوعبدالله محمد بن عمر بن واقد واقدی مدنی اسلمی بغدادی]]. وی در سال ۱۳۰هـ در [[مدینه]] به [[دنیا]] آمد و از [[موالیان]] [[بنی سهم]] بود و در ردیف مؤرخانی است که تخصص آنها در [[مغازی]] و [[فتوحات]] می‌‌باشد. او دوران [[فراگیری دانش]] را در مدینه گذراند و پس از آن به [[شام]] و [[رقّه]] رفت و دوباره به [[بغداد]] بازگشت و مدتی [[مأمون]] ([[خلافت]] ۱۹۸ ـ ۲۱۸ﻫ) سمت [[قاضی]] [[عسکر]] را به او سپرد.<ref>المغازی ۱/۵، مقدمه.</ref>  


خط ۸: خط ۸:
رجال‌نویسان [[اهل سنت]] او را مؤرخی مشهور، [[آگاه]] به [[اخبار]] [[جنگ‌ها]] و [[غزوات]]، مطلع از سرگذشت پیشینیان،<ref>تاریخ بغداد ۳/۳.</ref> محدثی [[حافظ]]، ادیب، [[مفسر]] و [[فقیه]] دانسته‌اند.<ref>تاریخ اسلام ۱۴/۳۶۱.</ref> الندیم او را [[شیعه]] می‌‌داند، <ref>الفهرست (الندیم) ۱۱۱.</ref> ولی [[شیخ مفید]] آن را ردّ می‌‌کند و می‌‌گوید: [[تمایل]] او به [[مذهب تسنن]] روشن است.<ref>قاموس الرجال ۸/۳۲۵.</ref> بیشتر اهل سنت او را [[تضعیف]] کرده‌اند.<ref>میزان الاعتدال ۳/۶۶۲.</ref>
رجال‌نویسان [[اهل سنت]] او را مؤرخی مشهور، [[آگاه]] به [[اخبار]] [[جنگ‌ها]] و [[غزوات]]، مطلع از سرگذشت پیشینیان،<ref>تاریخ بغداد ۳/۳.</ref> محدثی [[حافظ]]، ادیب، [[مفسر]] و [[فقیه]] دانسته‌اند.<ref>تاریخ اسلام ۱۴/۳۶۱.</ref> الندیم او را [[شیعه]] می‌‌داند، <ref>الفهرست (الندیم) ۱۱۱.</ref> ولی [[شیخ مفید]] آن را ردّ می‌‌کند و می‌‌گوید: [[تمایل]] او به [[مذهب تسنن]] روشن است.<ref>قاموس الرجال ۸/۳۲۵.</ref> بیشتر اهل سنت او را [[تضعیف]] کرده‌اند.<ref>میزان الاعتدال ۳/۶۶۲.</ref>


کتاب مهم بر جای مانده او المغازی نشانه کار گسترده و تتبع بسیار وی در [[روایات]] ایام [[هجرت]] تا [[رحلت پیامبر]]{{صل}} می‌‌باشد. مقایسه کتابش با [[سیره]] [[ابن اسحاق]]، دامنه و وسعت کتاب واقدی را به خوبی آشکار می‌‌کند، خصوصاً از جهت ارایه جزئیات و حوادث ریز و درشت به مراتب بر سیره ابن اسحاق ترجیح دارد.
کتاب مهم بر جای مانده او المغازی نشانه کار گسترده و تتبع بسیار وی در [[روایات]] ایام [[هجرت]] تا [[رحلت پیامبر]] {{صل}} می‌‌باشد. مقایسه کتابش با [[سیره]] [[ابن اسحاق]]، دامنه و وسعت کتاب واقدی را به خوبی آشکار می‌‌کند، خصوصاً از جهت ارایه جزئیات و حوادث ریز و درشت به مراتب بر سیره ابن اسحاق ترجیح دارد.


[[شیوه]] کارش این گونه بوده که با استفاده از تمامی منابع شفاهی و مکتوب به تحقیق درباره مغازی [[رسول خدا]]{{صل}} پرداخته و نکته مهم اینکه خود با رفتن به مناطقی که در آنها [[نبرد]] صورت گرفته و نیز اخذ اطلاعات لازم از نسب‌شناسان [[قبایل]]، آگاهی‌های خود را تکمیل کرده است. برخی از سندهای المغازی نشان می‌‌دهد که او از منابع رسمی و احتمالاً مکتوب استفاده کرده مانند آنجا که از [[زهری]] نقل می‌‌کند و در مواردی هم از اطلاعات [[خانوادگی]] استفاده کرده است. نکته شگفت اینکه واقدی با آنکه [[دانش]] خود را از [[مدینه]] گرفته و به [[عراق]] نیز رفته است، در بخش [[مغازی]] از [[ابن اسحاق]] چیزی نقل نکرده است.
[[شیوه]] کارش این گونه بوده که با استفاده از تمامی منابع شفاهی و مکتوب به تحقیق درباره مغازی [[رسول خدا]] {{صل}} پرداخته و نکته مهم اینکه خود با رفتن به مناطقی که در آنها [[نبرد]] صورت گرفته و نیز اخذ اطلاعات لازم از نسب‌شناسان [[قبایل]]، آگاهی‌های خود را تکمیل کرده است. برخی از سندهای المغازی نشان می‌‌دهد که او از منابع رسمی و احتمالاً مکتوب استفاده کرده مانند آنجا که از [[زهری]] نقل می‌‌کند و در مواردی هم از اطلاعات [[خانوادگی]] استفاده کرده است. نکته شگفت اینکه واقدی با آنکه [[دانش]] خود را از [[مدینه]] گرفته و به [[عراق]] نیز رفته است، در بخش [[مغازی]] از [[ابن اسحاق]] چیزی نقل نکرده است.


در کتاب طبقات الکبری ۱۴۳ بار و در کتاب [[تاریخ الطبری]] ۳۸۷ بار از واقدی نام برده شده که نشانگر وسعت استفاده آن دو از واقدی است. همچنین واقدی کتابی درباره [[جنگ جمل]] داشته که [[سید رضی]] [[خطبه]] ای از [[امام علی]]{{ع}}را به نقل از کتاب الجمل واقدی آورده است.
در کتاب طبقات الکبری ۱۴۳ بار و در کتاب [[تاریخ الطبری]] ۳۸۷ بار از واقدی نام برده شده که نشانگر وسعت استفاده آن دو از واقدی است. همچنین واقدی کتابی درباره [[جنگ جمل]] داشته که [[سید رضی]] [[خطبه]] ای از [[امام علی]] {{ع}}را به نقل از کتاب الجمل واقدی آورده است.


کتابی که تحت عنوان [[فتوح الشام]] به او نسبت داده شده، بیشتر حماسی و در بسیاری از موارد فاقد سند و حتی اسناد آن غیر مأنوس است و لذا در نسبت آن به واقدی تردید شده است. کتاب دیگری با عنوان الرده اخیراً از وی به چاپ رسیده و شباهت زیادی به آنچه در فتوح ابن اعثم درباره رده آمده، دارد و می‌‌تواند بدان معنا باشد که ابن اعثم حوادث رده را از کتاب واقدی استفاده کرده است.<ref>منابع تاریخ اسلام ۷۶.</ref> واقدی خودش مستقیماً از زهری [[روایت]] نکرده، اما در بیشتر موارد، اعتمادش بر روایاتی است که دیگران مستقیماً از زهری روایت کرده‌اند. از مهم‌ترین خصوصیات کتاب المغازی این است که [[کامل‌ترین]] کتاب [[تاریخی]] از جهت [[نظم]] و ترتیب تاریخی نسبت به دوره خودش می‌‌باشد. تعداد زیادی از کتب مغازی همچون کتاب [[سیره]] ابن اسحاق بدون تاریخ است یعنی وقایع و حوادث ذکر شده تاریخ ندارند، اما کتاب المغازی واقدی تاریخ بندی و [[منظم]] است. در مجموع، کتاب المغازی واقدی کامل‌ترین و بهترین [[تاریخ]] برای [[زندگی پیامبر اسلام]]{{صل}} می‌‌باشد.<ref>المغازی ۸، مقدمه.</ref>
کتابی که تحت عنوان [[فتوح الشام]] به او نسبت داده شده، بیشتر حماسی و در بسیاری از موارد فاقد سند و حتی اسناد آن غیر مأنوس است و لذا در نسبت آن به واقدی تردید شده است. کتاب دیگری با عنوان الرده اخیراً از وی به چاپ رسیده و شباهت زیادی به آنچه در فتوح ابن اعثم درباره رده آمده، دارد و می‌‌تواند بدان معنا باشد که ابن اعثم حوادث رده را از کتاب واقدی استفاده کرده است.<ref>منابع تاریخ اسلام ۷۶.</ref> واقدی خودش مستقیماً از زهری [[روایت]] نکرده، اما در بیشتر موارد، اعتمادش بر روایاتی است که دیگران مستقیماً از زهری روایت کرده‌اند. از مهم‌ترین خصوصیات کتاب المغازی این است که [[کامل‌ترین]] کتاب [[تاریخی]] از جهت [[نظم]] و ترتیب تاریخی نسبت به دوره خودش می‌‌باشد. تعداد زیادی از کتب مغازی همچون کتاب [[سیره]] ابن اسحاق بدون تاریخ است یعنی وقایع و حوادث ذکر شده تاریخ ندارند، اما کتاب المغازی واقدی تاریخ بندی و [[منظم]] است. در مجموع، کتاب المغازی واقدی کامل‌ترین و بهترین [[تاریخ]] برای [[زندگی پیامبر اسلام]] {{صل}} می‌‌باشد.<ref>المغازی ۸، مقدمه.</ref>


[[سال]] [[مرگ]] او را به [[اختلاف]] از ۲۰۷ تا ۲۰۹هـ ذکر کرده‌اند، ولی [[خطیب بغدادی]] می‌‌گوید: او سال ۲۰۷هـ در [[بغداد]] از [[دنیا]] رفت و در [[مقبره]] [[خیزران]] [[دفن]] شد.<ref>تاریخ بغداد ۳/۴ و ۲۰.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص۷۴۸-۷۴۹.</ref>
[[سال]] [[مرگ]] او را به [[اختلاف]] از ۲۰۷ تا ۲۰۹هـ ذکر کرده‌اند، ولی [[خطیب بغدادی]] می‌‌گوید: او سال ۲۰۷هـ در [[بغداد]] از [[دنیا]] رفت و در [[مقبره]] [[خیزران]] [[دفن]] شد.<ref>تاریخ بغداد ۳/۴ و ۲۰.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص۷۴۸-۷۴۹.</ref>
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش