نیابت خاص امام مهدی در معارف مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها

| مداخل مرتبط = [[نیابت خاص امام مهدی در حدیث]] - [[نیابت خاص امام مهدی در تاریخ اسلامی]] - [[نیابت خاص امام مهدی در معارف مهدویت]]

'''[[نیابت خاص]] [[امام مهدی]] {{ع}}''' یعنی اینکه [[امام]]، اشخاص معین و مشخصی [[نایب]] خود قرار دهد و به اسم و رسم او را معرفی کند. در دوره غیبت صغری، [[حضرت مهدی]] {{ع}}‏ به واسطه چهار نفر با [[شیعیان]] در ارتباط بود که عبارت‌اند از: [[عثمان بن سعید عمری‌]]؛ [[محمد بن عثمان بن سعید عمری]]؛ [[حسین بن روح نوبختی‌]] و [[علی بن محمد سمری‌]]. نایبان خاص دارای ویژگی‌هایی هستند مانند: [[ایمان]] [[استوار]]؛ [[تقواپیشگی]]؛ [[رازداری]] و... .

== مقدمه ==

نواب اربعه، چهار نفر از [[شیعیان]] بودند که در [[زمان غیبت صغری]] [[نیابت ویژه حضرت مهدی]] {{ع}} را به عهده داشتند و [[وکیل امام مهدی|وکیل حضرت]] در میان [[مردم]] بودند. با توجه به [[غیبت امام مهدی|غیبت حضرت]] و عدم دسترسی مردم به ایشان، نواب اربعه نقش واسطه میان [[حضرت مهدی]] {{ع}} و مردم را دارا بودند. [[مشکلات]] و پرسش‌های مردم را توسط نامه‌هایی از آن حضرت پرسیده و جواب آن را به مردم می‌‌رساندند، اموالی را که مختص [[امام]] {{ع}} بود به واسطه این [[نواب]] به حضرت می‌‌رسید. [[مرحوم مجلسی]] همه این [[توقیعات]] را در کتاب "[[بحار الانوار]]" گرد آورده است<ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۶۳۸؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۲]]، ص۷۶-۸۴؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۴۱.</ref>.

=== نایب نخست: عثمان بن سعید عمری‌===

عثمان بن سعید عمری، نخستین [[نایب خاص حضرت مهدی]] {{ع}}‏ بود. وی از [[یاران]] و [[شاگردان]] مورد [[اطمینان]] [[امام هادی]] و [[امام عسکری]] {{عم}} بود. موقعیت ممتاز او سبب شد که [[وکلا]] ادعای او درباره [[وکالت از طرف امام زمان]] {{ع}} را بپذیرند، بدون اینکه او را مورد سؤال قرار داده و [[معجزه]] یا حجتی از وی بخواهند. از مهم‏ترین ویژگی‌‏های عثمان بن سعید، مورد اطمینان بودن نزد سه امام [[معصوم]] {{عم}}؛ حضور در [[مراسم ولادت امام مهدی]] {{ع}}‏؛ [[منصوب]] شدن به [[نیابت حضرت مهدی]] {{ع}}‏ و... را می‌توان نام برد. او پیش از [[سال ۲۶۷ ق]] درگذشت و در طرف غربی [[بغداد]] در خیابان «میدان» مدفون گشت<ref>[[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]، ص۱۵۹-۱۶۴؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ ـ ۳۰۶؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۱۶؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱؛ [[رحیم لطیفی|لطیفی، رحیم]]، [[پرسمان نیابت (کتاب)|پرسمان نیابت]]، ص۲۳۰-۲۳۷؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص۱۱۰ - ۱۱۱.</ref>.

=== نایب دوم: محمد بن عثمان بن سعید عمری ===

دومین [[نایب]] از [[نواب چهارگانه امام مهدی]] {{ع}}، محمد بن عثمان است. [[کنیه]] او «ابو جعفر» و القابش: «عمری»، «اسدی» و «کوفی» است. وی از سوی [[امام عسکری]] {{ع}} به [[نیابت امام غایب]] معرفی شده بود. در [[زمان]] او [[مدعیان نیابت]] زیاد شدند، اما محمد بن عثمان با [[تکذیب]] و [[رسوا]] نمودن آنها و اثبات نیابت خود، جلوی آنها را گرفت. مدت نیابت نایب دوم حدود چهل سال به طول انجامید؛ از این‌‏رو توانست مسایل [[فقهی]]، [[کلامی]]، [[اجتماعی]] و... بیشتری از [[حضرت مهدی]] {{ع}}‏ پرسیده، پاسخ‏‌ها را در اختیار [[مردم]] قرار دهد. او در [[سال ۳۰۵ ق]]، در آخر [[ماه جمادی الاولی]] درگذشت و کنار [[قبر]] مادرش، بر سر راه [[کوفه]] در محلی که خانه‌‏اش آنجا بود [[دفن]] شد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۸۱ ـ ۳۸۳؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۱۷؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۲۰.</ref>.

=== نایب سوم: حسین بن روح نوبختی‌===

حسین بن روح نوبختی، سومین [[نایب خاص حضرت مهدی]] {{ع}}‏، [[محدث]]، [[فقیه]] و [[متکلم شیعی]] [[ایرانی]]، است. او در سال‏های ۳۰۵ ـ ۳۲۶ ق به مدت ۲۱ سال [[نایب امام زمان]] {{ع}} و واسطه بین حضرت مهدی {{ع}}‏ و [[شیعیان]] بود. وی در [[ماه شعبان]] [[سال ۳۲۶ق]] [[وفات]] و در [[بغداد]] دفن شد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۸۱ ـ ۳۸۳؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۱۷؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۲۰.</ref>.

=== نایب چهارم: علی بن محمد سمری‌===

ابو الحسن علی بن محمد سمری، چهارمین و [[آخرین سفیر امام مهدی]] {{ع}} است. نیابت او از طرف [[امام زمان]] {{ع}} به سفارش «حسین بن روح» صورت گرفت. سمری، [[فرصت]] زیادی برای فعالیت نداشت؛ به همین دلیل، مانند نایب‌‏های پیش از خود، نتوانست فعالیت‌‏های گسترده‌‏ای انجام دهد. شش [[روز]] پیش از [[رحلت]] او، توقیعی از سوی امام مهدی {{ع}} به دستش رسید که [[مرگ]] وی را [[پیشگویی]] و [[زمان مرگ]] را نیز تعیین کرده بود. متن این [[توقیع شریف]]، نمایان‌گر [[پایان غیبت صغری]] و [[آغاز غیبت کبری]] و [[نیابت عام]] است. مدّت [[نیابت امام زمان|نیابت]] او سه سال به طول کشید و در [[نیمه شعبان]] [[سال 329ق]] درگذشت و [[قبر]] او در [[بغداد]] است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۱۱؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۱۷-۲۱۸؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۰۴.</ref>.

== [[وظایف نایبان خاص]] ==

# مخفی داشتن نام و [[جایگاه امام]]

# اخذ و توزیع [[اموال]] متعلق به [[امام]]

# پاسخ‌گویی به سؤالات فقهی و مشکلات عقیدتی [[مردم]]