هویت: تفاوت میان نسخه‌ها

| پرسش مرتبط  = هویت (پرسش)

== چیستی هویت ==

هویت در لغت [[فارسی]] یعنی آنچه موجب شناسایی شخص باشد<ref>محمد معین، فرهنگ فارسی، تهران، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۷۵ش، چاپ دهم، ج ۴، ص ۵۲۲۸.</ref>، هویت [[حقیقت]] شیء یا شخص است که مشتمل بر صفات اصلی اوست و هویت در لغت [[عربی]] به معنای [[شخصیت]]، ذات، هستی و وجود است<ref>حسن عمید، فرهنگ عمید، تهران، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۴، چاپ بیست و هفتم، ص ۱۲۶۵.</ref>. هویت در تعریف اصطلاحی، آن بخشی از عناصر اصلی [[شخصیت انسان]] است که به دنبال عینیت پیدا کردن آن، [[فرد]] [[قادر]] می‌شود موضع خود را در برخورد با [[جهان]]، دیگران و خویشتن به صورت [[شایسته]] مشخص نماید<ref>ر. ک: فوزی، یحیی، «هویت»، مجله متین، ۱۳۸۲، شماره ۱۹.</ref>.  

هویت، مرز [[انسان]] با دیگران است و آنچه او را‌ از‌ دیگران متمایز می‌سازد هویت است<ref>ر. ک: [[امیر محسن عرفان|عرفان، امیر محسن]] و [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[باورداشت آموزه‌های مهدویت و نقش آن در احیای فرهنگ و تمدن اسلامی (مقاله)|باورداشت آموزه‌های مهدویت و نقش آن در احیای فرهنگ و تمدن اسلامی]].</ref>. این واژه، بیانگر چه کسی بودن است که از نیاز [[بشر]] به شناسانده شدن به چیزی یا جایی ناشی می‌‌شود. به عبارت دیگر، وقتی از "هویت شخصی"[[سخن]] به میان می‌‌آید، مراد همان ویژگی‌های است که شخص را از دیگری متمایز می‌کند و به دیگران امکان اشاره با [[ضمیر]] "او"، (برای تشخّص این [[فرد]] از دیگر افراد) را می‌دهد؛ زیرا این شخص به گونه‌ای است که به [[علل]] و عواملی از جمله [[رفتار]] یا صفات خاص از دیگران متمایز شده و [[تشخص]] یافته است. البته، در [[تبیین]] هویت باید در نظر داشته باشیم همیشه معنایی ارزشی به همراه ندارد؛ چه‌بسا [[فرد]] یا ملتی ویژگی‌های ناپسندی نیز داشته باشند که‌ بخشی‌ از هویت آنان را می‌سازد<ref>ر. ک: [[امیر محسن عرفان|عرفان، امیر محسن]] و [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[باورداشت آموزه‌های مهدویت و نقش آن در احیای فرهنگ و تمدن اسلامی (مقاله)|باورداشت آموزه‌های مهدویت و نقش آن در احیای فرهنگ و تمدن اسلامی]].</ref>.

== [[بحران هویت]] ==

برخی افراد در دستیابی به هویت کامل، دچار مشکل می‌‌شوند که نسبت به این مسئله ([[ناتوانی]] [[فرد]] در کسب هویت [[انسانی]])، تعبیرهای متفاوتی صورت گرفته است. روان‌شناسان از این حالت، بیشتر با عنوان‌هایی همچون، [[آشفتگی]] هویت، [[اختلال هویت]] و [[بحران هویت]] یاد می‌‌کنند و بعضی صاحب‌نظران آن را "[[گم کردن خویش]]" یا "[[از خود بیگانگی]]" می‌‌نامند<ref>ر. ک: سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref>.  

[[فرد]] [[مبتلا]] به [[بحران هویت]]، [[قادر]] به یافتن ارزش‌های مثبت پایدار در [[فرهنگ]]، [[مذهب]] یا [[ایدئولوژی]] خود نیست؛ لذا ایده‌آل هایش به هم می‌‌ریزد و از [[درهم]] ریختگی هویت، [[رنج]] می‌‌برد، نه می‌‌تواند ارزش‌های گذشتۀ خود را ارزیابی کند و نه صاحب ارزش‌هایی می‌‌شود که به کمک آنها بتواند آزادانه برای [[آینده]]، طرح ریزی نماید<ref>ر. ک: صفورایی پاریزی، محمدمهدی، «هویت»، مجلۀ دیدار آشنا، شهریور ۱۳۸۱، ش ۲۷، ص ۳۷.</ref>. در نتیجه، چنین فردی [[تصور]] مشخص و یکپارچه ای از خود ندارد<ref>ر. ک: آخوندی، محمدباقر، هویت ملی- مذهبی جوانان، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۳۸۳- ص. ۱۸</ref>.

== عناصر تشکیل دهندۀ هویت ==

[[علل]] و عواملی وجود دارد که به عنوان صفات تمیز دهنده، [[فرد]] را از دیگران متمایز ساخته و [[شخصیت]] مستقلی به او می‌‌بخشد. [[سرزمین]]، [[تاریخ]]، [[زبان]]، [[ادبیات]]، [[دین]]، ساختار [[سیاسی]]، [[فرهنگ]] و [[هنر]] مشترک، از جمله عناصر تشکیل‌دهندۀ هویت هستند. البته، در فرآیند دست‌یابی به هویت کامل [[انسانی]]، [[فرد]] از عوامل دیگری مانند [[مذهب]]، [[خانواده]]، نهادهای [[آموزش و پرورش]]، [[نظام سیاسی]]، [[فرهنگی]] و [[اجتماعی]] [[حاکم]] بر [[جامعه]]، رسانه‌ها، مطبوعات و [[تبلیغات]] [[بیگانگان]] و... متأثر می‌‌شود که در این میان، دو عامل نخست ([[مذهب]] و [[خانواده]])، بیشترین تأثیر را دارند<ref>ر. ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref>.  

نکتۀ مهم آن است که برخی افراد در دستیابی به هویت کامل دچار مشکل می‌‌شوند که نسبت به این مسئله ([[ناتوانی]] [[فرد]] در کسب هویت [[انسانی]])، تعبیرهای متفاوتی صورت گرفته است. روان‌شناسان از این حالت، بیشتر با عنوان‌هایی چون: [[آشفتگی]] هویت، [[اختلال هویت]] و [[بحران هویت]] یاد می‌‌کنند و بعضی صاحب‌نظران آن را "[[گم کردن خویش]]" یا "[[از خود بیگانگی]]" می‌‌نامند<ref>ر. ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref>.

== ابعاد هویت ==

# '''[[هویت فردی]] ([[هویت فرد]])''': [[باورهای اساسی]] و بنیادی [[فرد]] دربارۀ خود، اهداف، [[ارزش‌ها]]، [[باورها]]، ترجیحات و [[انتخاب]]، اجزای اصلی تشکیل دهندۀ "هویت فردی" هستند<ref>ر. ک: نوری، نجیب الله؛ عسگری، علی؛ نارویی نصرتی، رحیم؛ شجاعی، محمد صادق، «ساختار مفهومی هویت بر پایه منابع اسلامی»، روان‌شناسی و دین، ۱۳۹۵، شماره ۳۶، ص ۵-۲۴.</ref>. در هویت فردی، تلاش بر آن است تا به پرسش‌هایی نظیر من کیستم؟ نیازهای من چیست؟ نسبت به دیگران چه وظایفی دارم؟ دیگران، نسبت به من چه وظایفی دارند؟<ref>ر. ک: مولایی، ابوالفضل، «هویت دینی و ملی ایرانیان»، روزنامۀ کیهان، ۱۳/۵/۱۳۸۶.</ref> چه نسبتی میان من و [[جهان]] بیرون وجود دارد؟، میان تن و روان من چه رابطه ای است؟ پاسخ داده شود<ref>ر. ک: صفورایی پاریزی، محمدمهدی، «هویت»، مجلۀ دیدار آشنا، شهریور ۱۳۸۱، ش ۲۷، ص ۳۷.</ref>.

# '''[[هویت اجتماعی]] ([[هویت امت]])''': هویت [[اجتماعی]]، یعنی اینکه [[فرد]] نقش‌ها و [[وظایف اجتماعی]] خود را بشناسد و انتظارات [[جامعه]] را از خود بداند<ref>ر. ک: صفورایی پاریزی، محمدمهدی، «هویت»، مجلۀ دیدار آشنا، شهریور ۱۳۸۱، ش ۲۷، ص ۳۷.</ref>. بر اساس [[منابع اسلامی]]، [[هویت جامعۀ اسلامی]] به دو عنصر اساسیِ [[تعهد]] به [[آرمان‌های اسلامی]] و [[اطاعت از رهبری]] [[جامعه]]، بستگی دارد. از این رو، هویت [[اجتماعی]] هیچ‌گاه از [[رهبری]] [[جامعه]]، قابل تفکیک نیست و به همین [[دلیل]] در متون [[اسلامی]]، [[شناخت]] [[رهبر]]، ملاک [[مسلمانی]] شناخته شده و کسی که بمیرد و [[امام]] زمانش را نشناسد، فاقد [[هویت اسلامی]]، شمرده شده است<ref>ر. ک. اراکی، محسن، نگاهی به رسالت و امامت، ص ۸۳.</ref>. در نتیجه، اگر [[جامعه]] ای از [[امام حق]]، [[تبعیت]] کند، دارای هویت [[اجتماعی]] سالم است و در صورت [[پیروی از امام]] ناحق و [[شیطانی]]، هویت [[اجتماعی]] آن [[جامعه]]، شکل [[ناهنجار]] به خود می‌‌گیرد.

# '''[[هویت خانوادگی]] ([[هویت خانواده]])''': منظور از این نوع هویت، [[تعیین]] نسبت میان [[فرد]] و [[خانواده]] اوست و اینکه چه پیوندهایی میان آنان وجود دارد؟<ref>ر. ک: صفورایی پاریزی، محمدمهدی، «هویت»، مجلۀ دیدار آشنا، شهریور ۱۳۸۱، ش ۲۷، ص ۳۷.</ref>

# '''[[هویت ملی]] ([[هویت وطن]])''': هویت ملی، بدان معناست که [[فرد]] بداند در [[کشور]] خود، چه [[جایگاه]] و [[مسؤولیت]] [[مدنی]] دارد و چه [[خدمت]] شایسته‌ای، می‌‌تواند برای [[کشور]] و [[ملت]] خود انجام دهد<ref>ر. ک: درآمدی بر فرهنگ و هویت ایرانی، مریم صنیع اجلال، انتشارات توسعه مطالعات ملی- ۱۳۸۴- ص ۱۰۴.</ref>. البته، مسئله [[وحدت]] بین تمامی افراد یک [[ملت]]، [[بهترین]] زمینه ساز بروز هویت ملی، است؛ زیرا [[ارزش‌ها]]، افتخارات و ویژگی‌های برجسته یک [[ملت]]، زمانی تبلور می‌‌یابد که [[وحدت]] کامل بین اقشار و آحاد آن [[جامعه]]، تحقق یابد<ref>ر. ک: صفورایی پاریزی، محمدمهدی، «هویت»، مجلۀ دیدار آشنا، شهریور ۱۳۸۱، ش ۲۷، ص ۳۷.</ref>.

# '''[[هویت دینی]] ([[هویت دین]])''': [[هویت دینی]]، یعنی اینکه شخص بداند چه [[دینی]] را [[انتخاب]] کرده و آن [[دین]] چه چیزی را از او می‌‌خواهد که انجام دهد و چه چیزی را باید ترک کند. [[فرد]] [[مؤمن]]، با [[پذیرش]] [[دین]] به عنوان اصل [[اعتقادی]] و [[احساس]] [[تعهّد]] و تعلّق به آن در زندگیِ خود، تغییرات و نتایج مهمّی را تجربه می‌‌کند که [[هویّت]] [[دینی]]<ref>Religious Identity.</ref> نام دارد<ref>ر. ک: محمد جواد چیت‏ساز قمی، گسست نسلی در ایران: افسانه یا واقعیت، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی، ۱۳۸۳، ص۲۱-۴۳.</ref>.  

# '''[[هویت فرهنگی]] ([[هویت فرهنگ]])''': این بُعد از هویت، مهم ترین نوع هویت است؛ زیرا، هویت [[فرهنگی]] به صورت جدی در تحقق سایر هویت‌ها نقش دارد. در این سطح از هویت، [[فرد]] به [[درستی]] باید [[فرهنگ]] خود را شناخته، [[درک]] کرده و وجوه امتیاز آن را نسبت به سایر [[فرهنگ‌ها]] بداند. همچنین قدردان آن باشد و در پرورش و اشاعه [[فرهنگ]] خود تلاش نماید<ref>ر. ک: صفورایی پاریزی، محمدمهدی، «هویت»، مجلۀ دیدار آشنا، شهریور ۱۳۸۱، ش ۲۷، ص ۳۷.</ref>.

# '''[[هویت تمدنی]]''': منظور از هویت تمدنی، [[معرفت]] و [[آگاهی]] عمیق [[آدمی]]، نسبت به تمدنی است که منسوب به آن است. [[احساس]] تعلق به یک [[تمدن]]، به معنای [[وابستگی]] به تمامی مظاهر آن [[تمدن]]؛ از جمله مشاهیر، افتخارات، میراث‌ها و ارزش‌های آن است<ref>ر. ک: صفورایی پاریزی، محمدمهدی، «هویت»، مجلۀ دیدار آشنا، شهریور ۱۳۸۱، ش ۲۷، ص ۳۷.</ref>.

# [[پرونده:مشرق موعود.jpg|22px]] [[امیر محسن عرفان|عرفان، امیر محسن]] و [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[باورداشت آموزه‌های مهدویت و نقش آن در احیای فرهنگ و تمدن اسلامی (مقاله)|'''باورداشت آموزه‌های مهدویت و نقش آن در احیای فرهنگ و تمدن اسلامی''']]