ابواناس بن زنیم دئلی کنانی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[ابواناس بن زنیم دئلی کنانی در تراجم و رجال]] - [[ابواناس بن زنیم دئلی کنانی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}

او فرزند [[زنیم بن عمرو بن عبدالله بن جابر بن محمیة بن عبد بن عدی بن الدیل بن بکر بن عبد مناة بن کنانه]] از [[قریش]] است<ref>سمعانی، ج۵، ص۱۰۰؛ ابن حزم، ص۱۸۴.</ref> که شاعر و از اشراف قومش بود<ref>ابن اثیر، ج۴، ص۲۰.</ref>. نام جد وی را به [[اختلاف]]، [[محمد]]، صحبه و محمیه آورده‌اند که به احتمال با تصحیف همراه است <ref>مفید، الفصول المختاره، ص۲۹۱؛ همو، الارشاد، ج۱، ص۷۷؛ سید مرتضی، ج۴، ص۱۲۰؛ ابن ماکولا، ج۱، ص۱۳.</ref>. برخی منسوب به بنودُئَل یا بنودِیل را، دؤلی - به [[فتح]] و کسر همزه - تلفظ کرده‌اند<ref>ابن صلاح، ص۱۹۳؛ برای آگاهی بیشتر از نسب و اختلاف در دیل، دؤل و دئل، ر. ک: سمعانی، ج۲، ص۵۲۸؛ ابن حجر، فتح الباری، ج۷، ص۱۸۶.</ref>.

نام وی را ابوأناس دئلی، ابوأناس لیثی، زنیم بن زنیم، ابوایاس دئلی کنانی، ابوأیاس لیثی و ابوأیاس اشجعی آورده‌اند که به بررسی هر یک می‌پردازیم؛ [[ابن حجر]] وی را ابوأناس لیثی خوانده است<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۰.</ref>. [[لقب]] "لیثی" منسوب به [[لیث بن کنانه]]، حلیف [[بنی زهره]] و نیز منسوب به [[لیث بن بکر بن عبد مناة]] است<ref>سمعانی، ج۵، ص۱۵۱؛ سیوطی، ص۲۳۱.</ref>. در هر صورت، انتساب وی به کنانه صحیح است و انتساب ابوأناس به لیث، عموی اجدادش، نیز استبعادی ندارد.

نام و [[کنیه]] او یکی است؛ زیرا [[ابن صلاح]]، ابوأناس را [[شاهد]] مثالی برای این دسته از افراد که نام و کنیه‌شان یکی است، آورده است<ref>ابن صلاح، ص۱۹۳.</ref>. از این رو، احتمال اینکه ابوأناس، همان زنیم بن زنیم باشد، مردود است؛ زیرا برخی "[[اسید بن ابی اناس بن زنی]]" را اسید بن زنیم" و نام برادرش را "انس بن زنیم" دانسته‌اند<ref>ابوهلال عسکری، ص۲۲۴.</ref>. البته گفتنی است هیچ کس به [[صراحت]] نام ابواناس را زنیم نگفته است، بلکه به خلاف آن تصریح داریم؛ زیرا نام و کنیه ابواناس یکی است<ref>ابن صلاح، ص۱۹۳؛ ریک: سید بن ابی اناس دئلی.</ref>.

همچنین [[ابن حجر]]<ref>الاصابه، ج۷، ص۲۲.</ref>، مدخل مختصری با عنوان [[ابو أیاس لیثی]] دارد که وی را اشجعی نیز خوانده است. اطلاعات مربوط به وی، اندکی با اطلاعات مربوط به ابوأناس بن زنیم متفاوت است و ابن حجر می‌گوید: احتمال دارد وی، ابوأناس دئلی کنانی باشد، اما صواب آن است که ابوأیاس لیثی، همان ابوزائدة لیثی است. [[ابن حزم]] نیز هر دو نام را آورده است<ref>ابن حزم، ص۱۸۴.</ref>. به [[یقین]] "ابو إیاس" تصحیف "ابوأناس" است.

گفتنی است صرف نظر از تصحیف‌هایی که میان این نام‌ها صورت پذیرفته، گزارش‌های مشابهی به سه نفر؛ ابوأناس بن زنیم، اسید بن ابی أناس بن زنیم و انس بن زنیم، نسبت داده شده است<ref>ر. ک: مدخل‌های مربوط</ref>. از آن جمله گفته‌اند انس بن زنیم در [[غزوه]] در صف [[مشرکان]] حضور داشت و با اشعار خویش، مشرکان را بر ضد [[امیرمؤمنان علی]] {{ع}}تحریک می‌کرد: "او در هر جمعی، [[پرچم]] و رایتی است که شما را به نهایت [[خواری]] کشاند و چون بچه شتر سه ساله‌ای بود که بر شتران ده ساله [[غلبه]] می‌کرد"<ref>{{متن حدیث|فِی کُلِّ مَجْمَعِ غَایَةٍ أَخْزَاکُمُ

از قصیده معروف ابوأناس در مدح رسول خدا {{صل}}، هنگام بازگشت به [[اسلام]] چنین است: {{عربی|"وَمَا حَمَلَتْ مِنْ نَاقَةٍ فَوْقَ رَحْلِهَا … أَبَرَّ وَأَوْفَى ذِمَّةً مِنُ مُحَمَّدِ"}}<ref>بان اثیر، ج۶، ص۱۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۲۰؛ ابن حزم، ص۱۸۴، ۱۸۵.</ref>؛

صحابه‌نگاران، این [[بیت]] و باقی قصیده را به ابو ناس و به فرزندش أَسید و به نوه‌اش أنس بن آسید و به برادرانش أنس و ساریه و أَیمن<ref>ابن هشام، ج۴، ص۸۷۹.</ref> [[فرزندان]] زُنَیم نسبت می‌دهند<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۹۰ و ج۷، ص۲۰، وی این شعر را به پنج نفر نسبت می‌دهد، ر. ک: مدخل أنس بن أسید و أنس بن زنیم دئلی.</ref>. [[ابن قتیبه دینوری]]<ref>ابن قتیبه دینوری، ص۴۴۱.</ref> و نیز [[ابن سیدالناس]]<ref>ابن سید الناس، ج۱، ص۲۵۲.</ref> به نقل از ابن عبدالبر، این [[شعر]] را از ابوأناس می‌دانند. در کتاب ابن عبدالبر این [[صراحت]] وجود ندارد و البته این اشعار به [[ابوأیاس]] (تصحیف ابوأناس) منسوب است<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۶۸.</ref>. زبیدی<ref>زبیدی، ج۴، ص۹۹.</ref> با عبارت "قیل"، وی را [[صحابی]] دانسته است و همان شعر را به او نسبت می‌دهد.

در [[اخبار]] است که [[مردم مدینه]] را [[خشکسالی]] فرا گرفت و شکوه نزد رسول خدا {{صل}} بردند. حضرت دست به [[دعا]] برداشت و باران‌ طلبید. [[خداوند]] [[باران]] رحمتش را نازل فرمود و [[مردم]] از فراوانی باران به [[وحشت]] افتادند و دوباره نزد پیامبر آمدند و از حضرت خواستند دعای دیگری کند تا باران آسیبی به آنان نرساند. حضرت در [[دعا]] عرض کرد: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ حَوَالَيْنَا وَلاَ عَلَيْنَا}}. آنگاه [[باران]] در داخل [[مدینه]] قطع شد و در پیرامون مدینه ادامه یافت. [[حضرت]] فرمود: "[[خدا]] [[ابوطالب]] را خیر دهد"؛ اگر او بود به این باران [[خشنود]] می‌شد، سپس در ادامه فرمود: "چه کسی [[شعر]] او را برایمان می‌خواند". [[عمر]] گفت: مراد شما این شعر است {{عربی|"وَمَا حَمَلَتْ مِنْ نَاقَةٍ فَوْقَ رَحْلِهَا"}}؛ [[پیامبر]] فرمود: "این شعر از [[حسان بن ثابت]] است". آن گاه [[امام علی]] {{ع}} [[شعر]] {{عربی|"وَ أَبْيَضَ يُسْتَسْقَى الْغَمَامُ بِوَجْهِهِ"}}؛ را خواند<ref>مفید، امالی، ص۳۰۴؛ ابن قدامه، ج۸، ص۲۹۳؛ ابن شهر آشوب، ج۱، ص۱۱۹ البته این شعر در دیوان موجود حسان یافت نشد.</ref>. [[ابن شهر آشوب]]<ref>ابن شهر آشوب، ج۱، ص۱۴۵.</ref> در جایی دیگر، آن را به [[کعب بن نمط]] نسبت داده است. بدین ترتیب، این اشعار را به هشت نفر نسبت داده‌اند. واقدی دوازده [[بیت]] از این قصیده {{عربی|"وَمَا حَمَلَتْ مِنْ نَاقَةٍ فَوْقَ رَحْلِهَا؟"}}؛ را آورده و آن را به [[انس بن زنیم]] نسبت داده است<ref>واقدی، ج۲، ص۷۸۹-۷۹۰.</ref>.