جز
جایگزینی متن - 'تجدید' به 'تجدید'
جز (جایگزینی متن - 'آموختن قرآن' به 'آموختن قرآن') |
جز (جایگزینی متن - 'تجدید' به 'تجدید') |
||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۱۰: | ||
==مساوات در تقسیم [[بیت‌المال]]== | ==مساوات در تقسیم [[بیت‌المال]]== | ||
رسول خدا{{صل}} در دادن حقی که به [[مردمان]] تعلق می‌گرفت هیچ تبعیضی روا نمی‌داشت و میان [[فرزندان]] [[اسماعیل]] ([[عرب‌ها]]) و فرزندان [[اسحاق]] (غیر عرب‌ها) تفاوتی نمی‌گذاشت؛ سفید را بر سیاه، توانگر را بر [[ناتوان]] [[برتری]] نمی‌داد، چنان‌که در [[تقسیم غنائم]] [[بدر]] عمل کرد<ref>نک: المغازی، ج۱، ص۹۹؛ سیرة ابن هشام، ج۲، ص۲۸۴؛ سنن أبی داود، ج۲، ص۷۰؛ تاریخ الطبری، ج۲، ص۴۵۸؛ الروض الأنف، ج۵، ص۱۸۲؛ الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۱۳۰؛ تاریخ الذهبی، ج۲، ص۱۱۵؛ البدایة و النهایة، ج۳، ص۳۶۸؛ امتاع الاسماع، ج۱، ص۹۳.</ref>. | رسول خدا{{صل}} در دادن حقی که به [[مردمان]] تعلق می‌گرفت هیچ تبعیضی روا نمی‌داشت و میان [[فرزندان]] [[اسماعیل]] ([[عرب‌ها]]) و فرزندان [[اسحاق]] (غیر عرب‌ها) تفاوتی نمی‌گذاشت؛ سفید را بر سیاه، توانگر را بر [[ناتوان]] [[برتری]] نمی‌داد، چنان‌که در [[تقسیم غنائم]] [[بدر]] عمل کرد<ref>نک: المغازی، ج۱، ص۹۹؛ سیرة ابن هشام، ج۲، ص۲۸۴؛ سنن أبی داود، ج۲، ص۷۰؛ تاریخ الطبری، ج۲، ص۴۵۸؛ الروض الأنف، ج۵، ص۱۸۲؛ الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۱۳۰؛ تاریخ الذهبی، ج۲، ص۱۱۵؛ البدایة و النهایة، ج۳، ص۳۶۸؛ امتاع الاسماع، ج۱، ص۹۳.</ref>. | ||
این [[سیره]] پس از پیامبر مورد [[بی‌اعتنایی]] و | این [[سیره]] پس از پیامبر مورد [[بی‌اعتنایی]] و تجدید نظر قرار گرفت. به دنبال رو آوردن درآمدهای کلان ناشی از [[فتوحات]]، [[عمر]] به خطاب برای [[تصمیم‌گیری]] در چگونگی تقسیم غنائم [[مشورت]] کرد و به سبک [[نظام مالی]] [[ایران]] و [[روم]] دفاتری تنظیم و مردمان را طبقه‌بندی کرد و بدین ترتیب مساوات در تقسیم سرانه بر هم خورد. [[خلیفه]] در تقسیم سرانه [[بیت المال]] با معیارهای طبقاتی [[مهاجران]] را بر [[انصار]]، انصار را بر [[عرب]]، عرب را بر [[موالی]] و [[زنان پیامبر]] را بر [[زنان]] [[مهاجر]] و [[انصاری]] [[برتری]] داد و حتی در سهمیه زنان پیامبر میان آنان که عرب بودند و غیر آنان تفاوت گذاشت<ref>نک: کتاب الخراج، ص۲۴، ۴۲-۴۶؛ الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۹۵، ۳۰۴؛ المعیار و الموازنة، ص۲۵۲؛ أبو محمد الفضل بن شاذان الازدی النیسابوری، الایضاح، الطبعة الاولی، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۴۰۲ ق. ص۱۳۶-۱۳۸؛ فتوح البلدان، ص۴۳۵-۴۴۴؛ تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۵۳؛ تاریخ الطبری، ج۳، ص۶۱۲-۶۱۸؛ أبو الحسن علی بن محمد بن حبیب الماوردی، الاحکام السلطانیة، الطبعة الثانیة، افست مرکز النشر، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، ۱۴۰۶ ق. ص۱۹۹-۲۰۲؛ الاحکام السلطانیة لأبی یعلی، ص۲۳۷-۲۴۰؛ الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۵۰۲-۵۰۴؛ شرح ابن أبی الحدید، ج۱۲، ص۹۴؛ احمد بن علی القلقشندی، صبح الأعشی فی صناعة الانشاء، شرحه و علق علیه و قابل نصوصه محمد حسین شمس الدین، الطبعة الاولی، دار الکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۰۷ ق. ج۱۳، ص۱۱۳-۱۱۷؛ رفیق بک العظم، أشهر مشاهیر الاسلام فی الحرب و السیاسة، الطبعة السادسة، دار الرائد العربی، بیروت، ۱۴۰۳ ق. ج۲، ص۳۶۳-۳۶۴؛ التراتیب الاداریة، ج۱، ص۲۲۷؛ محمد عزة دروزة، تاریخ الجنس العربی، الطبعة الاولی، المکتبة العصریة، صیدا، ۱۳۸۱ ق. ج۷، ص۱۷۷-۱۷۸.</ref>. البته نقل شده است که [[خلیفه]] گفت: اگر زنده بمانم در تقسیم سرانه [[بیت المال]] به [[مساوات]] عمل خواهم کرد<ref>الطبقات الکبری، ج۳، ص۳۰۴؛ المعیار و الموازنة، ص۲۵۲؛ تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۵۴؛ الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۵۰۴.</ref>؛ اما چنین فرصتی حاصل نشد. | ||
در دوران [[عثمان بن عفان]]، این امر به انحراف‌های اساسی [[اقتصادی]] منجر شد و ثروت‌های انباشته‌شده‌ای در دست [[اقوام]] او و آنان که در جهت [[منافع]] وی بودند شکل گرفت. به بیان [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} [[درآمدهای عمومی]] و [[بیت‌المال]] به یغما رفت: {{متن حدیث|إِلَى أَنْ قَامَ ثَالِثُ الْقَوْمِ نَافِجاً حِضْنَيْهِ بَيْنَ نَثِيلِهِ وَ مُعْتَلَفِهِ وَ قَامَ مَعَهُ بَنُو أَبِيهِ يَخْضَمُونَ مَالَ اللَّهِ خِضْمَةَ الْإِبِلِ نِبْتَةَ الرَّبِيعِ}}<ref>«تا سومین به پا خاست و همچون چارپا بتاخت، و خود را در کشتزار مسلمانان انداخت، و پیاپی دو پهلو را آکنده کرد و تهی ساخت. خویشاوندانش با او ایستادند، و بیت المال را خوردند و بر باد دادند. چون شتر که مهار بُرَد و گیاه بهاران چرد». نهج البلاغه، خطبه ۳.</ref>. | در دوران [[عثمان بن عفان]]، این امر به انحراف‌های اساسی [[اقتصادی]] منجر شد و ثروت‌های انباشته‌شده‌ای در دست [[اقوام]] او و آنان که در جهت [[منافع]] وی بودند شکل گرفت. به بیان [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} [[درآمدهای عمومی]] و [[بیت‌المال]] به یغما رفت: {{متن حدیث|إِلَى أَنْ قَامَ ثَالِثُ الْقَوْمِ نَافِجاً حِضْنَيْهِ بَيْنَ نَثِيلِهِ وَ مُعْتَلَفِهِ وَ قَامَ مَعَهُ بَنُو أَبِيهِ يَخْضَمُونَ مَالَ اللَّهِ خِضْمَةَ الْإِبِلِ نِبْتَةَ الرَّبِيعِ}}<ref>«تا سومین به پا خاست و همچون چارپا بتاخت، و خود را در کشتزار مسلمانان انداخت، و پیاپی دو پهلو را آکنده کرد و تهی ساخت. خویشاوندانش با او ایستادند، و بیت المال را خوردند و بر باد دادند. چون شتر که مهار بُرَد و گیاه بهاران چرد». نهج البلاغه، خطبه ۳.</ref>. | ||
| خط ۲۱۵: | خط ۲۱۵: | ||
رسول خدا{{صل}} تمام برتری‌جویی‌ها و تفاخرها را زیر پا نهاد و مساوات اجتماعی را آن چنان که باید تحقق بخشید تا جایی که [[وصی]] آن [[حضرت]]، علی{{ع}} می‌فرمود: {{متن حدیث|مَشَى الْمَاشِي مَعَ الرَّاكِبِ مَفْسَدَةٌ لِلرَّاكِبِ وَ مَذَلَّةٌ لِلْمَاشِي}}<ref>«حرکت پیاده با سواره فسادآوری برای سواره و ذلت و خواری برای پیاده است». تحف العقول، ص۱۴۵.</ref>. | رسول خدا{{صل}} تمام برتری‌جویی‌ها و تفاخرها را زیر پا نهاد و مساوات اجتماعی را آن چنان که باید تحقق بخشید تا جایی که [[وصی]] آن [[حضرت]]، علی{{ع}} می‌فرمود: {{متن حدیث|مَشَى الْمَاشِي مَعَ الرَّاكِبِ مَفْسَدَةٌ لِلرَّاكِبِ وَ مَذَلَّةٌ لِلْمَاشِي}}<ref>«حرکت پیاده با سواره فسادآوری برای سواره و ذلت و خواری برای پیاده است». تحف العقول، ص۱۴۵.</ref>. | ||
اما پس از [[پیامبر]] و به دنبال دگرگونی در [[سیاست]] آن [[رسول]] مساوات و | اما پس از [[پیامبر]] و به دنبال دگرگونی در [[سیاست]] آن [[رسول]] مساوات و تجدید نظر در مشی آن [[حضرت]]، [[مساوات اجتماعی]] بر هم خورد و مناسبات ستمگرانه طبقاتی دوباره رایج شد.<ref>[[م‍ص‍طف‍ی دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی، م‍ص‍طف‍ی]]، [[سیره نبوی ج۲ (کتاب)|سیره نبوی]]، ج۲، ص ۵۰۱.</ref> | ||
==مساوات در گرفتن مالیات‌های اسلامی== | ==مساوات در گرفتن مالیات‌های اسلامی== | ||