←منابع
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
برخی از [[پژوهشگران]]، زیر واژه بلد، در مورد کلمه البلده، در آیه ۹۱ [[سوره نمل]]، می‌نویسد: «نوعاً بلده را شهر مکه گفته‌اند، اگر [[سرزمین]] بگوییم و از معنی اول خارج نشویم؛ هیچ اشکالی نخواهد داشت؛ زیرا دیار و سرزمین شامل [[شهر]] نیز هست».<ref>سید علی اکبر قرشی، قاموس قرآن.</ref>. | برخی از [[پژوهشگران]]، زیر واژه بلد، در مورد کلمه البلده، در آیه ۹۱ [[سوره نمل]]، می‌نویسد: «نوعاً بلده را شهر مکه گفته‌اند، اگر [[سرزمین]] بگوییم و از معنی اول خارج نشویم؛ هیچ اشکالی نخواهد داشت؛ زیرا دیار و سرزمین شامل [[شهر]] نیز هست».<ref>سید علی اکبر قرشی، قاموس قرآن.</ref>. | ||
به هر تقدیر، منظور از البلده، در آیه مورد [[پژوهش]]، شهر [[مکه مکرمه]] است، که ما، در بحث مربوط به [[مکه]]، به جغرافیای آن اشاره خواهیم نمود.<ref>[[محمد حسن عرب|عرب، محمد حسن]]، [[دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید (کتاب)|دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید]]، ص۱۶۹.</ref> | به هر تقدیر، منظور از البلده، در آیه مورد [[پژوهش]]، شهر [[مکه مکرمه]] است، که ما، در بحث مربوط به [[مکه]]، به جغرافیای آن اشاره خواهیم نمود.<ref>[[محمد حسن عرب|عرب، محمد حسن]]، [[دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید (کتاب)|دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید]]، ص۱۶۹.</ref> | ||
==جغرافیای بلده، در [[سوره مبارکه سبأ]]== | |||
{{متن قرآن|لَقَدْ كَانَ لِسَبَإٍ فِي مَسْكَنِهِمْ آيَةٌ جَنَّتَانِ عَنْ يَمِينٍ وَشِمَالٍ كُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّكُمْ وَاشْكُرُوا لَهُ بَلْدَةٌ طَيِّبَةٌ وَرَبٌّ غَفُورٌ}}<ref>«برای (قوم) سبا در مسکن‌هایشان نشانه‌ای (شگرف) وجود داشت: دو باغ از راست و چپ، از روزی پروردگارتان بخورید و او را سپاس گزارید! شهری است پاکیزه و پروردگاری آمرزنده» سوره سبأ، آیه ۱۵.</ref>. | |||
با توجه به مدلول [[آیه]]، نام دو مکان جغرافیایی در آن ذکر شده؛ یکی [[سبأ]] و دیگری بلده. | |||
از آنجا که ما اماکن جغرافیایی [[قرآن]] را، با رعایت حروف تهجی توضیح می‌دهیم؛ لذا بحث سبأ را رها می‌کنیم و به [[شناسایی]] بلده می‌پردازیم. | |||
اگر، در متن آیه خوب دقت شود؛ روشن می‌گردد، که بلده [[طیبه]]، با سبأ، [[ارتباط]] نزدیک دارد، حال باید دید که آیا [[سبا]]، همان بلده طیبه است؛ یا این که سبأ [[سرزمین]] وسیعی است؛ که یکی از شهرهای آن، با صفت بلده طیبه در [[قرآن مجید]] نام برده شده است. | |||
۱. «در [[اخبار]] آمده است؛ که سبأ ناحیتی بود میان [[اردن]] و [[فلسطین]]، جای خرم و با [[نعمت]] بسیار، بر [[زور]] شهرها، طلخی بود آبگیر [[عظیم]]... و آن را به سنگ و قیر بر آورده بودند... رودی بزرگ، آب می‌رفتی، بر دو جانب آن رود، [[آبادانی]] و [[شهرها]] بودی. سیزده [[شهر]] بودی، همه پر [[مردم]]، هر شهری را روستاها و نواحی...، [[اهل]] آن در نعمت [[طاغی]] و [[یاغی]] گشتند... [[خدای تعالی]]، به هر شهری از آن، رسولی فرستاد. ایشان [[رسولان]] را [[تکذیب]] کردند... خدای عز و جل گفت: {{متن قرآن|كُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّكُمْ}} بخورید از روزی خدای شما، یعنی از آن [[نعمت‌ها]] و [[شکر]] کنید او را، به [[توحید]] و [[اطاعت]]، شهری است خوش پر نعمت و خدایی دارید [[آمرزنده]]»<ref>زین العابدین، رهنما، ترجمه قرآن مجید، ج۳، ص۴۳۶.</ref>. | |||
۲. مؤلف کتاب [[تاریخ]] [[انبیا]]، در مورد سد عظیم [[مأرب]] می‌نویسد: «در قرآن یک [[سوره]] به نام سبأ هست و نشان می‌دهد، که قدرتی و شهرتی داشته‌اند که مظاهر آن سبب [[تحول]] [[تاریخ]] شده و سد [[عظیم]] [[مأرب]] از آثار [[تاریخی]] آنها است... در جانب شرقی [[صنعا]] پایتخت کنونی [[یمن]]، به فاصله ۱۲۰ کیلومتر، سرزمینی به نام مأرب هست، که پایتخت [[ملوک]] [[سبأ]] بود، که [[مسکن]] [[آفتاب]] پرستان بوده است. خرابه‌های مأرب اکنون در زیر طبقات انبوه [[خاک]] پوشیده شده... که [[ارزش]] تاریخی دارد.»..<ref>حسین، عمادزاده. انبیاء از آدم تا خاتم، ص۶۱۳.</ref>. | |||
برخی از [[پژوهشگران]]، در کتاب المنجار فی اللغة و الاعلام زیر واژه سبأ در بخش اعلام می‌نویسد: {{عربی|بلاد فی جنوب غربی الجزیره العربیه الیمن ذکرت فی کتب العهد القدیم و فی مؤلفات العرب و الیونان و الرومان، کانت علی جانب عظیم من الحضارة. تعاطی سکانها تجارة الذهب و الفضة والأحچار الکریمه}}. | |||
سبأ: شامل شهرهایی در جنوب شبه [[جزیره عربستان]] یمن بود، که از آن در کتب [[عهد قدیم]] و در تألیفات [[عربی]]، [[یونانی]] و رومانی یاد شده است. آن [[سرزمین]] دارای [[فرهنگی]] عظیم بود و ساکنین آن به [[تجارت]] طلا، نقره و جواهرات [[اشتغال]] داشتند. | |||
او، در مورد مأرب، همچنین نقل می‌کند: {{عربی|عاصمة المملکة السبئیه الثانیه (۵۰۰ ق.م - ۱۱۵) أشهرت بسد المعروف باسمها مأرب الذی شید لتنظیم الری و وقایة العاصمة من اخطار الفیضانات الموسمیة. ینسب خرابه الی السد العرم غیر أن الأرجح انه تهدم اثر زلزال او برکان اصاب المنطقه او نتیجه للاهمال}}. | |||
مأرب: پایتخت [[کشور]] با دوم در فاصله بین سال‌های (۶۵۰ - ۱۱۵ق) بود. [[شهرت]] آن [[شهر]] به وسیله [[سدی]] به نام [[سد مأرب]] بوده. | |||
سدی که برای تنظیم آبیاری و نگهداری پایتخت، از خطر سیلاب‌های فصلی [[احداث]] شده بود. خرابی آن را به سیل شدید نسبت داده‌اند، گرچه ارجح آن است، که در اثر [[زلزله]] و یا آتشفشانی، که در منطقه رخ داده و یا بی‌توجهی موجب خرابی آن گردید. | |||
{{عربی|مأرب: قریة فی الیمن تقع علی بعد ۶۰ میلاً من صنعاء العاصمه}}. | |||
مأرب قریه شهری است در یمن در فاصله ۶۰ میلی صنعا، که پایتخت آن کشور است. | |||
۳. در [[دانشنامه قرآن]] پژوهی، در مورد [[مأرب]] نقل شده: «مأرب... پایتخت [[قوم سبأ]] بوده است؛ که... نام قبیله‌ای است، که جنوب [[عربستان]] [[زندگی]] می‌کرده‌اند و پایتخت [[دولت]] [[سبأ]]، در جنوب [[غربی]] شبه [[جزیره عربستان]] قرار داشت که اکنون ویرانه [[شهر]] قدیمی مأرب، بر فراز تپه‌ای باقی است».<ref>[[محمد حسن عرب|عرب، محمد حسن]]، [[دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید (کتاب)|دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید]]، ص ۱۷۱.</ref> | |||
==نتیجه و بررسی [[پژوهش]]== | |||
از جمع‌بندی استاد مذکور؛ می‌توان به این نتیجه رسید که گرچه اسناد شماره ۱ و ۳ با هم [[هماهنگی]] ندارد، ولی در یک نکته مشترک‌اند و آن این است: که سبأ به چند شهر گفته می‌شود، که در یک ناحیه متمرکز بوده‌اند و سندهای ۲ و ۳ به خوبی نشان می‌دهد که مرکز این مجموعه، شهری بوده به نام مأرب؛ که به علت [[عظمت]] [[سدی]] که در آن [[احداث]] شده بوده، مرکزیتی یافته و شهرتی به دست آورده بود و از طرفی شهر دیگری، از ناحیه سبأ، در [[تاریخ]] به معروفیت آن شهر ذکر نشده است؛ لذا می‌توان به این نتیجه رسید، که با قرائن [[تاریخی]]؛ می‌توان گفت، منظور از بلده [[طیبه]]، در [[آیه]] مورد تحقیق، باید [[شهر مأرب]] باشد.<ref>[[محمد حسن عرب|عرب، محمد حسن]]، [[دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید (کتاب)|دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید]]، ص ۱۷۳.</ref> | |||
==جغرافیای مأرب== | |||
برخی از نویسندگان، زیر عنوان پایتخت [[ملوک]] سبأ می‌نویسد: «در جانب شرقی [[صنعا]] پایتخت کنونی [[یمن]]، به فاصله ۱۲۰ کیلومتر، سرزمینی پهناور و دشتی دامنه‌دار وجود دارد، که به [[اسرار]] بسیار مهمی، از تاریخ آبستن است و نام آن در تاریخ گذشته یمن، مأرب بوده، که پایتخت ملوک سبأ بوده است.... | |||
در جنوب غربی شهر مارب در [[کشور یمن]]، سلسله جبالی وجود دارد، که از [[کوه]] مشهور سرات منشعب می‌شود و صدها میل، به طرف شمال شرقی امتداد دارد. | |||
باران‌های بهاری... در مجرای بزرگ کوهستانی، به نام میزاب شرقی می‌ریزد و سرانجام رودخانه [[عظیم]] ادنه را تشکیل می‌دهد و این رودخانه همچنان پیش می‌رود تا به نزدیک شهر مأرب، به تنگه‌ای کوهستانی می‌رسد، که در دو طرف آن تنگه دو کوه معروف به بلق به فاصله ششصد قدم از یکدیگر قرار دارد... در فصل [[بهار]] و موسم بارانی سیل‌های [[عظیم]]... در آنجا به راه می‌افتد... و غالباً پس از رساندن خرابی... در ریگزار فرو می‌رود... نظر به این [[مشکلات]] طبیعی؛ [[مردم]] [[سبأ]]، به [[فکر]] ساختن [[سدی]] که به [[سد مأرب]] معروف است افتادند»<ref>صدر الدین، بلاغی، قصه قرآن، صص ۸۰-۳۷۸.</ref>.<ref>[[محمد حسن عرب|عرب، محمد حسن]]، [[دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید (کتاب)|دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید]]، ص ۱۷۳.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||