غلو در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'برخی از علما' به 'برخی از دانشمندان'
جز (جایگزینی متن - 'برخی از علما' به 'برخی از دانشمندان')
خط ۴۰: خط ۴۰:
گرچه «اغراق» به عنوان یک ابزار متداول برای خیال‌انگیزی مورد استفاده [[شاعران]] بوده است، اما استفاده از این ابزار در بیان [[مسائل اعتقادی]] و [[تاریخی]] درباره شخصیت‌های [[دینی]] سبب شده است مضامین [[غلوآمیز]] در ادبیات مذهبی کاربرد زیادی داشته باشد؛ به ویژه در آثار نویسندگان و شاعرانی که گرایش‌های صوفیانه داشته و دارند. این کاربرد عمدتاً به شکل خفی و غیرمُصرح و در مواردی هم به صورت آشکار و صریح بوده است. از نمونه‌های مُصرح، می‌توان به ابیاتی از منظومه [[گنجینة الاسرار]] عمان سامانی اشاره کرد: «هست از هر مذهبی آگاهی‌ام // [[الله]] الله من [[حسین]] اللهی‌ام // [[بنده]] کس نیستم تا زنده‌ام / او خدای من، من او را بنده‌ام» و یا در جای دیگر: «سرخوش از صهبای [[آگاهی]] شدم / دیگر اینجا زینب‌اللهی شدم». رواج باورهای غالیانه، به ویژه در دوره قاجار، و [[نفوذ]] این [[باورها]] به جریان تدوین [[مقاتل عاشورا]] سبب ورود مجموعه گسترده‌ای از روایت‌های غلوآمیز و غیرمستند در متن [[مقاتل]] و متعاقب آن به متن [[روضه‌ها]] و نوحه‌ها شده است؛ مقوله‌ای که در دوره معاصر صاحب‌نظرانی چون [[مرتضی مطهری]] از آن به «[[تحریفات]] [[عاشورا]]» تعبیر کرده‌اند. [[باور]] به کشته نشدن [[امام حسین]] {{ع}} در [[کربلا]] و مشتبه شدن امر بر [[مردم]] (مشابه داستان [[مصلوب]] شدن [[عیسی]])، باور به [[قدرت جسمانی]] [[فوق بشری]] داشتن امام حسین {{ع}} و اغراق در تعداد کشته‌های [[دشمن]] از جمله باورهای غالیانه‌ای است که در منابع مختلف درباره امام حسین {{ع}} بیان شده است. از جمله نمونه‌های مشهور [[غلو]] در [[واقعه عاشورا]] می‌توان به مطالبی از اسرارالشهادة اثر [[فاضل]] دربندی اشاره کرد؛ نظیر اینکه [[روز عاشورا]] ۷۲ [[ساعت]] بوده است و اینکه امام حسین {{ع}} ۲۰ هزار نفر از [[سپاه]] [[دشمن]] را در [[روز عاشورا]] به [[قتل]] رساند.
گرچه «اغراق» به عنوان یک ابزار متداول برای خیال‌انگیزی مورد استفاده [[شاعران]] بوده است، اما استفاده از این ابزار در بیان [[مسائل اعتقادی]] و [[تاریخی]] درباره شخصیت‌های [[دینی]] سبب شده است مضامین [[غلوآمیز]] در ادبیات مذهبی کاربرد زیادی داشته باشد؛ به ویژه در آثار نویسندگان و شاعرانی که گرایش‌های صوفیانه داشته و دارند. این کاربرد عمدتاً به شکل خفی و غیرمُصرح و در مواردی هم به صورت آشکار و صریح بوده است. از نمونه‌های مُصرح، می‌توان به ابیاتی از منظومه [[گنجینة الاسرار]] عمان سامانی اشاره کرد: «هست از هر مذهبی آگاهی‌ام // [[الله]] الله من [[حسین]] اللهی‌ام // [[بنده]] کس نیستم تا زنده‌ام / او خدای من، من او را بنده‌ام» و یا در جای دیگر: «سرخوش از صهبای [[آگاهی]] شدم / دیگر اینجا زینب‌اللهی شدم». رواج باورهای غالیانه، به ویژه در دوره قاجار، و [[نفوذ]] این [[باورها]] به جریان تدوین [[مقاتل عاشورا]] سبب ورود مجموعه گسترده‌ای از روایت‌های غلوآمیز و غیرمستند در متن [[مقاتل]] و متعاقب آن به متن [[روضه‌ها]] و نوحه‌ها شده است؛ مقوله‌ای که در دوره معاصر صاحب‌نظرانی چون [[مرتضی مطهری]] از آن به «[[تحریفات]] [[عاشورا]]» تعبیر کرده‌اند. [[باور]] به کشته نشدن [[امام حسین]] {{ع}} در [[کربلا]] و مشتبه شدن امر بر [[مردم]] (مشابه داستان [[مصلوب]] شدن [[عیسی]])، باور به [[قدرت جسمانی]] [[فوق بشری]] داشتن امام حسین {{ع}} و اغراق در تعداد کشته‌های [[دشمن]] از جمله باورهای غالیانه‌ای است که در منابع مختلف درباره امام حسین {{ع}} بیان شده است. از جمله نمونه‌های مشهور [[غلو]] در [[واقعه عاشورا]] می‌توان به مطالبی از اسرارالشهادة اثر [[فاضل]] دربندی اشاره کرد؛ نظیر اینکه [[روز عاشورا]] ۷۲ [[ساعت]] بوده است و اینکه امام حسین {{ع}} ۲۰ هزار نفر از [[سپاه]] [[دشمن]] را در [[روز عاشورا]] به [[قتل]] رساند.


در سال‌های اخیر، رواج استفاده از مضامین و تعابیر غالیانه و شرک‌آمیز در مداحی‌ها، [[اعتراض]] برخی از [[علما]] و [[مراجع تقلید]] را برانگیخته است؛ از جمله به مواضع انتقادی [[سید علی خامنه‌ای]] و [[ناصر مکارم شیرازی]] در این باره می‌توان اشاره کرد.<ref>[[احمد لهراسبی|لهراسبی، احمد]]، [[فرهنگ سوگ شیعی (کتاب)|مقاله «غلو»، فرهنگ سوگ شیعی]] ص ۳۵۹.</ref>.
در سال‌های اخیر، رواج استفاده از مضامین و تعابیر غالیانه و شرک‌آمیز در مداحی‌ها، [[اعتراض]] برخی از دانشمندان و [[مراجع تقلید]] را برانگیخته است؛ از جمله به مواضع انتقادی [[سید علی خامنه‌ای]] و [[ناصر مکارم شیرازی]] در این باره می‌توان اشاره کرد.<ref>[[احمد لهراسبی|لهراسبی، احمد]]، [[فرهنگ سوگ شیعی (کتاب)|مقاله «غلو»، فرهنگ سوگ شیعی]] ص ۳۵۹.</ref>.


== نخستین غالی ==
== نخستین غالی ==
۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش