جز
جایگزینی متن - 'پیوستن' به 'پیوستن'
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
جز (جایگزینی متن - 'پیوستن' به 'پیوستن') |
||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
ارتداد موجب جدایی [[مرتد]] از همسرش می‌شود: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءَكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ وَآتُوهُمْ مَا أَنْفَقُوا وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَلَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَاسْأَلُوا مَا أَنْفَقْتُمْ وَلْيَسْأَلُوا مَا أَنْفَقُوا ذَلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! چون زنان مؤمن هجرت‌کنان نزد شما بیایند، (ایمان) آنان را بیازمایید، خداوند به ایمان آنان داناتر است پس اگر آنان را مؤمن دانستید به سوی کافران بازنگردانید که ایشان برای آنان و آنان برای ایشان حلال نیستند و آنچه (آن کافران) هزینه کرده‌اند به آنها بپردازید و هر گاه مهر آنان را بدهید گناهی بر شما نیست که آنان را به همسری درآورید و به پیوند (پیشین خود با) زنان کافر پایبند نباشید و (اگر زنان شما نزد آنها بروند) کابین آنان را بخواهید و آنها نیز می‌توانند کابینی که (به زنانشان) داده‌اند (از شما) بخواهند؛ این حکم خداوند است که در میان شما داوری می‌کند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره ممتحنه، آیه ۱۰.</ref> این [[آیه]]، [[زن]] [[مسلمان]] را بر مرد [[کافر]] [[حرام]] کرده است و چون مرتد به [[کافران]] ملحق می‌شود در نتیجه [[همسر]] مسلمانش بر وی [[حرمت]] می‌یابد. هم‌چنین جمله {{متن قرآن|وَلَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ }}، نگه داشتن [[زن]] کافر را برای [[مرد]] مسلمان حرام دانسته که برخی از موارد با دلیل خاص از عموم این آیه خارج شده است؛ از‌جمله، [[ازدواج]] با [[زنان]] [[اهل‌کتاب]] به‌طور موقّت یا دائم (به گفته برخی) یا موردی که مرد و زن هر دو کافر باشند و مرد [[اسلام]] آورد؛ ولی زن بر [[کفر]] خویش باقی بماند. در غیر این موارد، نگه داشتن زن کافر حرام است.<ref>مبانی تکملة المنهاج، ج۱، ص۳۳۱.</ref> برخی از [[فقیهان]] [[اهل‌سنّت]] نیز آیه {{متن قرآن|الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ وَنَمْنَعْكُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا}}<ref>«آنان که چشم بر شما دارند، اگر از سوی خداوند پیروزی‌یی بهره شما گردد، می‌گویند: آیا با شما نبودیم؟ و اگر کافران را بهره‌ای باشد، می‌گویند آیا ما بر شما دست نیافته‌ایم و شما را از (گزند) مؤمنان باز نداشته‌ایم؟ آری، خداوند در روز رستخیز میان شما داوری خواهد کرد و هرگز خداوند برای کافران به زیان مؤمنان راهی نمی‌گشاید» سوره نساء، آیه ۱۴۱.</ref> را دلیل بر [[لزوم]] جدایی همسر مرتد از وی دانسته‌اند؛ زیرا لازمه بقای [[نکاح]]، استیلای کافر بر زن مسلمان است که آیه آن را [[نفی]] کرده است.<ref>احکام القرآن، ج۲، ص۴۰۸.</ref> از نظر [[فقهی]]، اگر ارتداد یکی از زوجین پیش از دخول صورت گیرد، و به نظر امامیّه، اگر مرد پس از دخول مرتدّ [[فطری]] شود، نکاح فسخ می‌شود؛ امّا اگر ارتداد، پس از دخول باشد، (به نظر [[اهل‌سنت]] در مطلق مرتد، و به نظر امامیّه در زن اگر مرتد شود مطلقاً یا مرد اگر [[مرتد ملّی]] شود)، فسخ نکاح بر اتمام عدّه [[طلاق]] موقوف است که اگر تا آن [[زمان]] [[مرتد]]، [[توبه]] کند، [[نکاح]]، هم‌چنان باقی است و در‌صورت عدم [[توبه]]، فسخ می‌شود <ref>المبسوط، طوسی، ج۴، ص۲۳۸؛ جواهرالکلام، ج۳۰، ص۴۷ـ۴۹؛ الفقه الاسلامی، ج۹، ص۶۶۵۹.</ref><ref>[[سید جعفر صادقی فدکی| صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[ارتداد - صادقی فدکی (مقاله)|مقاله «ارتداد»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref> | ارتداد موجب جدایی [[مرتد]] از همسرش می‌شود: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءَكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ وَآتُوهُمْ مَا أَنْفَقُوا وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَلَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَاسْأَلُوا مَا أَنْفَقْتُمْ وَلْيَسْأَلُوا مَا أَنْفَقُوا ذَلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! چون زنان مؤمن هجرت‌کنان نزد شما بیایند، (ایمان) آنان را بیازمایید، خداوند به ایمان آنان داناتر است پس اگر آنان را مؤمن دانستید به سوی کافران بازنگردانید که ایشان برای آنان و آنان برای ایشان حلال نیستند و آنچه (آن کافران) هزینه کرده‌اند به آنها بپردازید و هر گاه مهر آنان را بدهید گناهی بر شما نیست که آنان را به همسری درآورید و به پیوند (پیشین خود با) زنان کافر پایبند نباشید و (اگر زنان شما نزد آنها بروند) کابین آنان را بخواهید و آنها نیز می‌توانند کابینی که (به زنانشان) داده‌اند (از شما) بخواهند؛ این حکم خداوند است که در میان شما داوری می‌کند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره ممتحنه، آیه ۱۰.</ref> این [[آیه]]، [[زن]] [[مسلمان]] را بر مرد [[کافر]] [[حرام]] کرده است و چون مرتد به [[کافران]] ملحق می‌شود در نتیجه [[همسر]] مسلمانش بر وی [[حرمت]] می‌یابد. هم‌چنین جمله {{متن قرآن|وَلَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ }}، نگه داشتن [[زن]] کافر را برای [[مرد]] مسلمان حرام دانسته که برخی از موارد با دلیل خاص از عموم این آیه خارج شده است؛ از‌جمله، [[ازدواج]] با [[زنان]] [[اهل‌کتاب]] به‌طور موقّت یا دائم (به گفته برخی) یا موردی که مرد و زن هر دو کافر باشند و مرد [[اسلام]] آورد؛ ولی زن بر [[کفر]] خویش باقی بماند. در غیر این موارد، نگه داشتن زن کافر حرام است.<ref>مبانی تکملة المنهاج، ج۱، ص۳۳۱.</ref> برخی از [[فقیهان]] [[اهل‌سنّت]] نیز آیه {{متن قرآن|الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ وَنَمْنَعْكُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا}}<ref>«آنان که چشم بر شما دارند، اگر از سوی خداوند پیروزی‌یی بهره شما گردد، می‌گویند: آیا با شما نبودیم؟ و اگر کافران را بهره‌ای باشد، می‌گویند آیا ما بر شما دست نیافته‌ایم و شما را از (گزند) مؤمنان باز نداشته‌ایم؟ آری، خداوند در روز رستخیز میان شما داوری خواهد کرد و هرگز خداوند برای کافران به زیان مؤمنان راهی نمی‌گشاید» سوره نساء، آیه ۱۴۱.</ref> را دلیل بر [[لزوم]] جدایی همسر مرتد از وی دانسته‌اند؛ زیرا لازمه بقای [[نکاح]]، استیلای کافر بر زن مسلمان است که آیه آن را [[نفی]] کرده است.<ref>احکام القرآن، ج۲، ص۴۰۸.</ref> از نظر [[فقهی]]، اگر ارتداد یکی از زوجین پیش از دخول صورت گیرد، و به نظر امامیّه، اگر مرد پس از دخول مرتدّ [[فطری]] شود، نکاح فسخ می‌شود؛ امّا اگر ارتداد، پس از دخول باشد، (به نظر [[اهل‌سنت]] در مطلق مرتد، و به نظر امامیّه در زن اگر مرتد شود مطلقاً یا مرد اگر [[مرتد ملّی]] شود)، فسخ نکاح بر اتمام عدّه [[طلاق]] موقوف است که اگر تا آن [[زمان]] [[مرتد]]، [[توبه]] کند، [[نکاح]]، هم‌چنان باقی است و در‌صورت عدم [[توبه]]، فسخ می‌شود <ref>المبسوط، طوسی، ج۴، ص۲۳۸؛ جواهرالکلام، ج۳۰، ص۴۷ـ۴۹؛ الفقه الاسلامی، ج۹، ص۶۶۵۹.</ref><ref>[[سید جعفر صادقی فدکی| صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[ارتداد - صادقی فدکی (مقاله)|مقاله «ارتداد»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref> | ||
=== پس گرفتن مهر === | === پس گرفتن مهر === | ||
اگر زنِ [[مسلمانی]] مرتد شده، به [[کافران]] بپیوندد، [[مسلمانان]] باید مهر او را از کافران بطلبند و به شوهرش بپردازند؛ چنان‌که آنان مهر زنانشان را در‌صورت | اگر زنِ [[مسلمانی]] مرتد شده، به [[کافران]] بپیوندد، [[مسلمانان]] باید مهر او را از کافران بطلبند و به شوهرش بپردازند؛ چنان‌که آنان مهر زنانشان را در‌صورت پیوستن به مسلمانان، می‌طلبند: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءَكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ وَآتُوهُمْ مَا أَنْفَقُوا وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَلَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَاسْأَلُوا مَا أَنْفَقْتُمْ وَلْيَسْأَلُوا مَا أَنْفَقُوا ذَلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! چون زنان مؤمن هجرت‌کنان نزد شما بیایند، (ایمان) آنان را بیازمایید، خداوند به ایمان آنان داناتر است پس اگر آنان را مؤمن دانستید به سوی کافران بازنگردانید که ایشان برای آنان و آنان برای ایشان حلال نیستند و آنچه (آن کافران) هزینه کرده‌اند به آنها بپردازید و هر گاه مهر آنان را بدهید گناهی بر شما نیست که آنان را به همسری درآورید و به پیوند (پیشین خود با) زنان کافر پایبند نباشید و (اگر زنان شما نزد آنها بروند) کابین آنان را بخواهید و آنها نیز می‌توانند کابینی که (به زنانشان) داده‌اند (از شما) بخواهند؛ این حکم خداوند است که در میان شما داوری می‌کند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره ممتحنه، آیه ۱۰.</ref><ref>مجمع البیان، ج۹، ص۴۱۲.</ref>؛ ولی اگر کافران، مِهر مورد نظر را نپردازند، در‌صورت [[جنگ]] و گرفتن [[غنیمت]] از آنان، باید از [[غنایم]] به مقدار مهر به شوهر پیشین آن [[زن]] بپردازند: {{متن قرآن|وَإِنْ فَاتَكُمْ شَيْءٌ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ إِلَى الْكُفَّارِ فَعَاقَبْتُمْ فَآتُوا الَّذِينَ ذَهَبَتْ أَزْوَاجُهُمْ مِثْلَ مَا أَنْفَقُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُونَ}}<ref>«و اگر زنی از همسران شما به سوی کافران رفت سپس شما غنائمی گرفتید، به آنانی که زنانشان (نزد کافران) رفته‌اند، همچند آنچه که (برای کابین زنانشان) پرداخته‌اند (از غنائم) بدهید و از خداوندی که به او ایمان دارید پروا کنید» سوره ممتحنه، آیه ۱۱.</ref> به گفته برخی، [[فلسفه]] پرداخت مهریّه به شوهران، جلوگیری از [[ضرر]] [[مادّی]] آنان است<ref> نمونه، ج۲۴، ص۴۱ـ۴۲.</ref><ref>[[سید جعفر صادقی فدکی| صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[ارتداد - صادقی فدکی (مقاله)|مقاله «ارتداد»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref> | ||
== توبه مرتد و [[احکام]] آن == | == توبه مرتد و [[احکام]] آن == | ||
| خط ۱۶۰: | خط ۱۶۰: | ||
# [[مِقْیس بن صُبابه کنانی]]، از [[شاعران]] [[دوران جاهلیّت]] و [[اهل]] مکّه بود که درپی کشته شدن برادرش به‌دست [[قبیله]] [[بنی‌نجار]] به مدینه آمد و ضمن اظهار [[اسلام]]، از پیامبر، دیه برادرش را‌طلبید و پس از گرفتن دیه، شخصی را از این قبیله کشت؛ سپس مرتد شد و به مکّه گریخت.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۱۱۰.</ref> پیامبر فرمود: او را در [[حرم]] و خارج حرم ایمن نخواهم گذاشت. سرانجام او در فتح مکّه کشته شد. [[شأن نزول]] آیه {{متن قرآن|وَمَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُتَعَمِّدًا فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيهَا وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِيمًا}}<ref>«و هر کس مؤمنی را به عمد بکشد کیفر او دوزخ است که در آن جاودانه خواهد بود و خداوند بر او خشم می‌گیرد و لعنت می‌فرستد و برای او عذابی سترگ آماده می‌کند» سوره نساء، آیه ۹۳.</ref> درباره او دانسته شده است.<ref> مجمع البیان، ج۳، ص۱۴۱؛ جامع البیان، مج۴، ج۵، ص۲۹۴.</ref> | # [[مِقْیس بن صُبابه کنانی]]، از [[شاعران]] [[دوران جاهلیّت]] و [[اهل]] مکّه بود که درپی کشته شدن برادرش به‌دست [[قبیله]] [[بنی‌نجار]] به مدینه آمد و ضمن اظهار [[اسلام]]، از پیامبر، دیه برادرش را‌طلبید و پس از گرفتن دیه، شخصی را از این قبیله کشت؛ سپس مرتد شد و به مکّه گریخت.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۱۱۰.</ref> پیامبر فرمود: او را در [[حرم]] و خارج حرم ایمن نخواهم گذاشت. سرانجام او در فتح مکّه کشته شد. [[شأن نزول]] آیه {{متن قرآن|وَمَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُتَعَمِّدًا فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيهَا وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِيمًا}}<ref>«و هر کس مؤمنی را به عمد بکشد کیفر او دوزخ است که در آن جاودانه خواهد بود و خداوند بر او خشم می‌گیرد و لعنت می‌فرستد و برای او عذابی سترگ آماده می‌کند» سوره نساء، آیه ۹۳.</ref> درباره او دانسته شده است.<ref> مجمع البیان، ج۳، ص۱۴۱؛ جامع البیان، مج۴، ج۵، ص۲۹۴.</ref> | ||
# [[بشیر بن اُبیرق]]، به همراه دو برادرش [[بشر]] و مبشر که از [[انصار]] بودند، به دنبال نزول آیات [[کفر]] درباره [[قوم]] آنان، مرتد شد و به مکّه گریخت و آیه {{متن قرآن|وَمَنْ يُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدَى وَيَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِيرًا}}<ref>«و هر کس پس از آنکه به روشنی رهنمود یافت با پیامبر مخالفت ورزد و از راهی جز راه مؤمنان پیروی کند وی را با آنچه بدان روی آورده است وامی‌نهیم و وی را به دوزخ می‌افکنیم و این بد پایانه‌ای است!» سوره نساء، آیه ۱۱۵.</ref> درباره‌اش فرود آمد.<ref>مجمع‌البیان، ج۳، ص۱۶۹.</ref> به روایتی دیگر، هر سه [[برادر]] در این قضیه مرتد شدند و [[آیه]] پیش درباره آنها نازل شده است.<ref>روض الجنان، ج۶، ص۱۰۳ـ۱۰۴.</ref> | # [[بشیر بن اُبیرق]]، به همراه دو برادرش [[بشر]] و مبشر که از [[انصار]] بودند، به دنبال نزول آیات [[کفر]] درباره [[قوم]] آنان، مرتد شد و به مکّه گریخت و آیه {{متن قرآن|وَمَنْ يُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدَى وَيَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِيرًا}}<ref>«و هر کس پس از آنکه به روشنی رهنمود یافت با پیامبر مخالفت ورزد و از راهی جز راه مؤمنان پیروی کند وی را با آنچه بدان روی آورده است وامی‌نهیم و وی را به دوزخ می‌افکنیم و این بد پایانه‌ای است!» سوره نساء، آیه ۱۱۵.</ref> درباره‌اش فرود آمد.<ref>مجمع‌البیان، ج۳، ص۱۶۹.</ref> به روایتی دیگر، هر سه [[برادر]] در این قضیه مرتد شدند و [[آیه]] پیش درباره آنها نازل شده است.<ref>روض الجنان، ج۶، ص۱۰۳ـ۱۰۴.</ref> | ||
# [[عقبة بن ابی‌معیط]]، طبق [[روایت]] ابن‌عبّاس از کسانی بود که مرتد شد و آیه {{متن قرآن|وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا}}<ref>«و روزی که ستم پیشه، دست خویش (به دندان) می‌گزد؛ می‌گوید: ای کاش راهی با پیامبر در پیش می‌گرفتم!» سوره فرقان، آیه ۲۷.</ref> درباره او نازل شد. وی روزی پیامبر را میهمان کرد؛ ولی پیامبر فرمود: من [[غذا]] نمی‌خورم، مگر [[شهادتین]] را بر زبان جاری کنی؛ بدین [[جهت]]، شهادتین را گفت و [[مسلمان]] شد؛ ولی با تحریک اُبی‌بن [[خلف]]، به [[حضرت]] توهین کرده، [[مرتد]] شد و سرانجام به‌دست [[پیامبر]] در [[جنگ بدر]] به [[قتل]] رسید.<ref> مجمع‌البیان، ج۷، ص۲۶۰ـ۲۶۱؛ اسباب النزول، ص۲۷۹؛ التحریروالتنویر، ج۱۹، ص۱۱.</ref> ۹. مفسّران در ذیل آیه {{متن قرآن|وَإِنْ فَاتَكُمْ شَيْءٌ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ إِلَى الْكُفَّارِ فَعَاقَبْتُمْ فَآتُوا الَّذِينَ ذَهَبَتْ أَزْوَاجُهُمْ مِثْلَ مَا أَنْفَقُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُونَ}}<ref>«و اگر زنی از همسران شما به سوی کافران رفت سپس شما غنائمی گرفتید، به آنانی که زنانشان (نزد کافران) رفته‌اند، همچند آنچه که (برای کابین زنانشان) پرداخته‌اند (از غنائم) بدهید و از خداوندی که به او ایمان دارید پروا کنید» سوره ممتحنه، آیه ۱۱.</ref> نیز از زنانی یاد‌کرده‌اند که در [[عهد پیامبر]] مرتد شدند و به [[مشرکان]] پیوستند که این [[زنان]] عبارتند از: [[ام‌الحکم بنت ابی‌سفیان]]، [[فاطمه بنت ابی‌امیّة بن مغیره]]، [[بَرْوَع بنت عقبه]]، [[عبده بنت عبدالعزّی]]، [[کلثوم]] یا [[ام‌کلثوم بنت جَروَل]] و [[شهبه بنت غَیلان]](یا [[هند بنت ابی‌جهل]]) که به دنبال [[ارتداد]] و | # [[عقبة بن ابی‌معیط]]، طبق [[روایت]] ابن‌عبّاس از کسانی بود که مرتد شد و آیه {{متن قرآن|وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا}}<ref>«و روزی که ستم پیشه، دست خویش (به دندان) می‌گزد؛ می‌گوید: ای کاش راهی با پیامبر در پیش می‌گرفتم!» سوره فرقان، آیه ۲۷.</ref> درباره او نازل شد. وی روزی پیامبر را میهمان کرد؛ ولی پیامبر فرمود: من [[غذا]] نمی‌خورم، مگر [[شهادتین]] را بر زبان جاری کنی؛ بدین [[جهت]]، شهادتین را گفت و [[مسلمان]] شد؛ ولی با تحریک اُبی‌بن [[خلف]]، به [[حضرت]] توهین کرده، [[مرتد]] شد و سرانجام به‌دست [[پیامبر]] در [[جنگ بدر]] به [[قتل]] رسید.<ref> مجمع‌البیان، ج۷، ص۲۶۰ـ۲۶۱؛ اسباب النزول، ص۲۷۹؛ التحریروالتنویر، ج۱۹، ص۱۱.</ref> ۹. مفسّران در ذیل آیه {{متن قرآن|وَإِنْ فَاتَكُمْ شَيْءٌ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ إِلَى الْكُفَّارِ فَعَاقَبْتُمْ فَآتُوا الَّذِينَ ذَهَبَتْ أَزْوَاجُهُمْ مِثْلَ مَا أَنْفَقُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُونَ}}<ref>«و اگر زنی از همسران شما به سوی کافران رفت سپس شما غنائمی گرفتید، به آنانی که زنانشان (نزد کافران) رفته‌اند، همچند آنچه که (برای کابین زنانشان) پرداخته‌اند (از غنائم) بدهید و از خداوندی که به او ایمان دارید پروا کنید» سوره ممتحنه، آیه ۱۱.</ref> نیز از زنانی یاد‌کرده‌اند که در [[عهد پیامبر]] مرتد شدند و به [[مشرکان]] پیوستند که این [[زنان]] عبارتند از: [[ام‌الحکم بنت ابی‌سفیان]]، [[فاطمه بنت ابی‌امیّة بن مغیره]]، [[بَرْوَع بنت عقبه]]، [[عبده بنت عبدالعزّی]]، [[کلثوم]] یا [[ام‌کلثوم بنت جَروَل]] و [[شهبه بنت غَیلان]](یا [[هند بنت ابی‌جهل]]) که به دنبال [[ارتداد]] و پیوستن این زنان به [[کافران]]، پیامبر مهر آنان را از [[غنایم]] به شوهرانشان پرداخت.<ref>مجمع البیان، ج۹، ص۴۱۳؛ تفسیر قرطبی، ج۱۸، ص۴۷.</ref> [[مفسّران]] در تعیین مصداق {{متن قرآن|مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ}}<ref>«هر کس از دینش برگردد» سوره مائده، آیه ۵۴.</ref>، افزون بر این افراد، از گروه‌ها و قبایلی نام برده‌اند که در [[زمان پیامبر]] یا پس از حضرت مرتد شدند که [[قرآن]] از ارتداد آنان خبر داده است. این گروه‌ها عبارتند از: | ||
## بنی‌مذحج که [[رئیس]] آنان، [[ذوالخمار بن عبهلة بن کعب العنسی]] بود که در [[یمن]] ادّعای [[نبوّت]] کرد. پیامبر نامه‌ای به [[معاذ بن جبل]] و [[سادات]] یمن نوشت تا با او بجنگند. او سرانجام به‌دست فردی به نام [[فیروز دیلمی]] کشته شد. | ## بنی‌مذحج که [[رئیس]] آنان، [[ذوالخمار بن عبهلة بن کعب العنسی]] بود که در [[یمن]] ادّعای [[نبوّت]] کرد. پیامبر نامه‌ای به [[معاذ بن جبل]] و [[سادات]] یمن نوشت تا با او بجنگند. او سرانجام به‌دست فردی به نام [[فیروز دیلمی]] کشته شد. | ||
## بنوحنیفه؛ اینان [[قوم]] [[مسیلمه]] [[کذّاب]] بودند که با دیگر [[پیروان]] مسیلمه برضدّ [[مسلمانان]] وارد [[جنگ]] شدند. مسیلمه، سرانجام به‌دست [[وحشی]] [[غلام]] [[مطعم بن عدّی]] قاتل [[حمزه]] [کشته شد.<ref>روض الجنان، ج۷، ص۲ـ۴.</ref> برخی مفسّران، [[شأن نزول]] آیه {{متن قرآن| وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَوْ قَالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَلَمْ يُوحَ إِلَيْهِ شَيْءٌ وَمَن قَالَ سَأُنزِلُ مِثْلَ مَا أَنزَلَ اللَّهُ وَلَوْ تَرَى إِذِ الظَّالِمُونَ فِي غَمَرَاتِ الْمَوْتِ وَالْمَلائِكَةُ بَاسِطُواْ أَيْدِيهِمْ أَخْرِجُواْ أَنفُسَكُمُ الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُونِ بِمَا كُنتُمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ غَيْرَ الْحَقِّ وَكُنتُمْ عَنْ آيَاتِهِ تَسْتَكْبِرُونَ}}<ref>«ستمگرتر از کسی که بر خداوند دروغی بندد کیست یا گوید به من وحی شده است در حالی که هیچ‌چیز به او وحی نشده است و (یا) آن کس که گوید: به زودی مانند آنچه خداوند فرو فرستاده است، فرو خواهم فرستاد؛ و کاش هنگامی را می‌دیدی که ستمگران در سختی‌های مرگند و فرشتگان دست گشوده‌اند که: جان‌هایتان را بسپارید! امروز به سبب آنچه ناحق درباره خداوند می‌گفتید و از آیات او سر برمی‌تافتید با عذاب خوارساز کیفر داده می‌شوید» سوره انعام، آیه ۹۳.</ref> را نیز مسیلمه دانسته‌اند.<ref>مجمع البیان، ج۴، ص۵۱۸.</ref> | ## بنوحنیفه؛ اینان [[قوم]] [[مسیلمه]] [[کذّاب]] بودند که با دیگر [[پیروان]] مسیلمه برضدّ [[مسلمانان]] وارد [[جنگ]] شدند. مسیلمه، سرانجام به‌دست [[وحشی]] [[غلام]] [[مطعم بن عدّی]] قاتل [[حمزه]] [کشته شد.<ref>روض الجنان، ج۷، ص۲ـ۴.</ref> برخی مفسّران، [[شأن نزول]] آیه {{متن قرآن| وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَوْ قَالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَلَمْ يُوحَ إِلَيْهِ شَيْءٌ وَمَن قَالَ سَأُنزِلُ مِثْلَ مَا أَنزَلَ اللَّهُ وَلَوْ تَرَى إِذِ الظَّالِمُونَ فِي غَمَرَاتِ الْمَوْتِ وَالْمَلائِكَةُ بَاسِطُواْ أَيْدِيهِمْ أَخْرِجُواْ أَنفُسَكُمُ الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُونِ بِمَا كُنتُمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ غَيْرَ الْحَقِّ وَكُنتُمْ عَنْ آيَاتِهِ تَسْتَكْبِرُونَ}}<ref>«ستمگرتر از کسی که بر خداوند دروغی بندد کیست یا گوید به من وحی شده است در حالی که هیچ‌چیز به او وحی نشده است و (یا) آن کس که گوید: به زودی مانند آنچه خداوند فرو فرستاده است، فرو خواهم فرستاد؛ و کاش هنگامی را می‌دیدی که ستمگران در سختی‌های مرگند و فرشتگان دست گشوده‌اند که: جان‌هایتان را بسپارید! امروز به سبب آنچه ناحق درباره خداوند می‌گفتید و از آیات او سر برمی‌تافتید با عذاب خوارساز کیفر داده می‌شوید» سوره انعام، آیه ۹۳.</ref> را نیز مسیلمه دانسته‌اند.<ref>مجمع البیان، ج۴، ص۵۱۸.</ref> | ||