جز
جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار'
جز (جایگزینی متن - 'فرزند من' به 'فرزند من') |
جز (جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار') |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
=== راه‌های [[اثبات]] [[نیابت خاصه]] === | === راه‌های [[اثبات]] [[نیابت خاصه]] === | ||
[[اثبات]] [[نیابت خاصه]] با یکی از این سه طریق ممکن است: نص صریح و تصریح [[امام زمان]]{{ع}}؛ نص صریح و تصریح [[نایب خاص]] قبلی؛ | [[اثبات]] [[نیابت خاصه]] با یکی از این سه طریق ممکن است: نص صریح و تصریح [[امام زمان]]{{ع}}؛ نص صریح و تصریح [[نایب خاص]] قبلی؛ آشکار شدن و وقوع [[کرامات]] و امور [[خارق عادت]]، از طرف مدعی [[نیابت خاصه]]، که نشانۀ ربط و ارتباط خاص او با [[خداوند متعال]] و آن [[حضرت]] و [[تأیید]] اوست. هریک از [[نواب خاص امام]]{{ع}} در عصر [[غیبت صغری]]، یا با نصّ خود [[امام]] و یا تصریح [[نایب خاص]] پیشین او [[منصوب]] شده‌اند<ref>ر.ک. [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۴۸.</ref>. | ||
البته به [[دلیل]] آنکه آغاز [[نیابت خاص]] با آغاز [[غیبت امام زمان]]{{ع}} همزمان بود، [[نصب]] نخستین [[نائب]] پیش از [[غیبت]] به دست [[امام عسکری]]{{ع}} صورت گرفته بود. [[امام عسکری]]{{ع}} در اینباره فرمود: «عمری و پسرش [[عثمان بن سعید]]، [[نائب]] اوّل و [[محمد بن عثمان]] [[نائب دوم]] مورد [[اعتماد]] هستند، هرچه آنان به تو برسانند، از من می‌رسانند و آنچه به تو بگویند از سوی من می‌گویند»<ref>{{متن حدیث|الْعَمْرِیُ وَ ابْنُهُ ثِقَتَانِ فَمَا أَدَّیَا إِلَیْکَ عَنِّی فَعَنِّی یُؤَدِّیَانِ وَ مَا قَالا لَکَ فَعَنِّی یَقُولَان}}؛ شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۲۹، ح ۱؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۴۳، ص ۳۶۰.</ref>. و در جای دیگر فرمود: «[[گواه]] و [[شاهد]] باشید [[عثمان بن سعید عمری]] [[وکیل]] من و فرزندش [[محمد بن عثمان]] [[وکیل]] فرزند من [[مهدی]] شما است»<ref>{{متن حدیث|وَ اشْهَدُوا عَلَی أَنَ عُثْمَانَ بْنَ سَعِیدٍ الْعَمْرِیَ وَکِیلِی وَ أَنَ ابْنَهُ مُحَمَّداً وَکِیلُ ابْنِی مَهْدِیِّکُم}}؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۵.</ref>؛ اما پس از آن، خود [[حضرت مهدی]]{{ع}}، [[نایبان]] پس از [[عثمان بن سعید]] را معین و به وسیله [[نایب]] قبل به [[مردم]] معرفی می‌فرمود<ref>ر.ک. علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان{{ع}}، ص ۳۴؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۰۱ – ۱۰۳.</ref>. | البته به [[دلیل]] آنکه آغاز [[نیابت خاص]] با آغاز [[غیبت امام زمان]]{{ع}} همزمان بود، [[نصب]] نخستین [[نائب]] پیش از [[غیبت]] به دست [[امام عسکری]]{{ع}} صورت گرفته بود. [[امام عسکری]]{{ع}} در اینباره فرمود: «عمری و پسرش [[عثمان بن سعید]]، [[نائب]] اوّل و [[محمد بن عثمان]] [[نائب دوم]] مورد [[اعتماد]] هستند، هرچه آنان به تو برسانند، از من می‌رسانند و آنچه به تو بگویند از سوی من می‌گویند»<ref>{{متن حدیث|الْعَمْرِیُ وَ ابْنُهُ ثِقَتَانِ فَمَا أَدَّیَا إِلَیْکَ عَنِّی فَعَنِّی یُؤَدِّیَانِ وَ مَا قَالا لَکَ فَعَنِّی یَقُولَان}}؛ شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۲۹، ح ۱؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۴۳، ص ۳۶۰.</ref>. و در جای دیگر فرمود: «[[گواه]] و [[شاهد]] باشید [[عثمان بن سعید عمری]] [[وکیل]] من و فرزندش [[محمد بن عثمان]] [[وکیل]] فرزند من [[مهدی]] شما است»<ref>{{متن حدیث|وَ اشْهَدُوا عَلَی أَنَ عُثْمَانَ بْنَ سَعِیدٍ الْعَمْرِیَ وَکِیلِی وَ أَنَ ابْنَهُ مُحَمَّداً وَکِیلُ ابْنِی مَهْدِیِّکُم}}؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۵.</ref>؛ اما پس از آن، خود [[حضرت مهدی]]{{ع}}، [[نایبان]] پس از [[عثمان بن سعید]] را معین و به وسیله [[نایب]] قبل به [[مردم]] معرفی می‌فرمود<ref>ر.ک. علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان{{ع}}، ص ۳۴؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۰۱ – ۱۰۳.</ref>. | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
* [[سفارت]] و [[نیابت]] از [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} در دوران [[غیبت صغرا]]، از مسؤولیت‌های مهم به شمار می‌رفت. در [[نیابت خاص]]، [[حضرت]] اشخاص معین و مشخصی را [[نایب]] خود قرار داده و به اسم و رسم، آنان را معرفی کرده است. | * [[سفارت]] و [[نیابت]] از [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} در دوران [[غیبت صغرا]]، از مسؤولیت‌های مهم به شمار می‌رفت. در [[نیابت خاص]]، [[حضرت]] اشخاص معین و مشخصی را [[نایب]] خود قرار داده و به اسم و رسم، آنان را معرفی کرده است. | ||
*از مهمترین ویژگی‌های [[نواب خاص]] در این دوران سرّ نگهداری بود. از این‌رو می‌توان ویژگی‌های دیگر را در درجه دوم اهمیت دانست. | *از مهمترین ویژگی‌های [[نواب خاص]] در این دوران سرّ نگهداری بود. از این‌رو می‌توان ویژگی‌های دیگر را در درجه دوم اهمیت دانست. | ||
*در این باره [[نقل]] است: عده‌ای از [[ابو سهل نوبختی]] پرسیدند چه شد که امر "[[نیابت]]" به [[ابو القاسم حسین بن روح]] واگذار شد، ولی به تو واگذار نگردید؟ او پاسخ داد: آنان "[[ائمه]]{{عم}}" بهتر از هرکس می‌دانند چه کسی را به این [[مقام]] برگزینند. من [[آدمی]] هستم که با [[دشمنان]] رفت وآمد دارم و با ایشان [[مناظره]] می‌کنم. اگر آنچه را که [[ابو القاسم بن روح]] درباره [[امام]] می‌داند، می‌دانستم؛ شاید در بحث‌هایم با [[دشمنان]] و جدال با آنان، می‌کوشیدم تا دلیل‌های بنیادی را بر [[وجود امام]] ارائه دهم و در نتیجه محل اقامت او را | *در این باره [[نقل]] است: عده‌ای از [[ابو سهل نوبختی]] پرسیدند چه شد که امر "[[نیابت]]" به [[ابو القاسم حسین بن روح]] واگذار شد، ولی به تو واگذار نگردید؟ او پاسخ داد: آنان "[[ائمه]]{{عم}}" بهتر از هرکس می‌دانند چه کسی را به این [[مقام]] برگزینند. من [[آدمی]] هستم که با [[دشمنان]] رفت وآمد دارم و با ایشان [[مناظره]] می‌کنم. اگر آنچه را که [[ابو القاسم بن روح]] درباره [[امام]] می‌داند، می‌دانستم؛ شاید در بحث‌هایم با [[دشمنان]] و جدال با آنان، می‌کوشیدم تا دلیل‌های بنیادی را بر [[وجود امام]] ارائه دهم و در نتیجه محل اقامت او را آشکار سازم! اما اگر [[ابو القاسم]]، [[امام]] را در زیر جامه خود پنهان کرده باشد، و بدنش را با قیچی قطعه قطعه کنند تا او را نشان دهد، هرگز چنین نخواهد کرد"<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۹۱، ح ۳۵۸.</ref> | ||
* [[نمایندگی امام مهدی|نمایندگی]] و [[نیابت امام زمان]]{{ع}}، در دوران [[غیبت صغرا]] دو [[هدف]] اساسی را دنبال می‌کرد: | * [[نمایندگی امام مهدی|نمایندگی]] و [[نیابت امام زمان]]{{ع}}، در دوران [[غیبت صغرا]] دو [[هدف]] اساسی را دنبال می‌کرد: | ||
#آماده کردن [[مردم]] برای "[[غیبت کبرا]]" و عادت دادن تدریجی آنها به [[پنهان زیستی]] [[امام]] و جلوگیری از غافل گیر شدن آنها در موضوع [[غیبت]]. بدون [[تردید]] اگر [[امام مهدی]]{{ع}} به طور ناگهانی [[غیبت]] می‌کرد، چه بسا باعث [[انکار]] مطلق وجود آن [[حضرت]] و [[انحراف]] افکار عمومی می‌شد. [[نمایندگان]] خاص [[امام زمان]]{{ع}} در دوران [[غیبت صغرا]]، به این [[هدف]] و غرض نایل آمدند و افکار و اذهان عمومی برای "[[غیبت کبرا]]" آماده ساختند. | #آماده کردن [[مردم]] برای "[[غیبت کبرا]]" و عادت دادن تدریجی آنها به [[پنهان زیستی]] [[امام]] و جلوگیری از غافل گیر شدن آنها در موضوع [[غیبت]]. بدون [[تردید]] اگر [[امام مهدی]]{{ع}} به طور ناگهانی [[غیبت]] می‌کرد، چه بسا باعث [[انکار]] مطلق وجود آن [[حضرت]] و [[انحراف]] افکار عمومی می‌شد. [[نمایندگان]] خاص [[امام زمان]]{{ع}} در دوران [[غیبت صغرا]]، به این [[هدف]] و غرض نایل آمدند و افکار و اذهان عمومی برای "[[غیبت کبرا]]" آماده ساختند. | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
[[شیخ طوسی]] در [[کتاب الغیبة]] نوشته است: عده‌ای از [[ابوسهل نوبختی]] پرسیدند: "چطور شد امر "[[نیابت]]" به [[ابو القاسم حسین بن روح]] واگذار شد؛ ولی به تو واگذار نگردید؟" او پاسخ داد: "آنان ([[ائمه اطهار]] {{عم}}) بهتر از هرکس می‌دانند چه کسی را به این [[مقام]] برگزینند. | [[شیخ طوسی]] در [[کتاب الغیبة]] نوشته است: عده‌ای از [[ابوسهل نوبختی]] پرسیدند: "چطور شد امر "[[نیابت]]" به [[ابو القاسم حسین بن روح]] واگذار شد؛ ولی به تو واگذار نگردید؟" او پاسخ داد: "آنان ([[ائمه اطهار]] {{عم}}) بهتر از هرکس می‌دانند چه کسی را به این [[مقام]] برگزینند. | ||
من [[آدمی]] هستم که با [[دشمنان]]، رفت‌وآمد دارم و با ایشان [[مناظره]] می‌کنم. اگر آنچه [[ابو القاسم]] بن [[روح]] درباره [[امام]] می‌داند، می‌دانستم، شاید در بحث‌هایم با [[دشمنان]] و جدال با آنان، می‌کوشیدم دلیل‌های بنیادی را بر [[وجود امام]] ارائه کنم و در نتیجه محل اقامت او را | من [[آدمی]] هستم که با [[دشمنان]]، رفت‌وآمد دارم و با ایشان [[مناظره]] می‌کنم. اگر آنچه [[ابو القاسم]] بن [[روح]] درباره [[امام]] می‌داند، می‌دانستم، شاید در بحث‌هایم با [[دشمنان]] و جدال با آنان، می‌کوشیدم دلیل‌های بنیادی را بر [[وجود امام]] ارائه کنم و در نتیجه محل اقامت او را آشکار سازم؛ اما اگر [[ابو القاسم]]، [[امام]] را در زیر جامه خود پنهان کرده باشد، و بدنش را با قیچی قطعه‌قطعه کنند تا او را نشان دهد، هرگز چنین نخواهد کرد"<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۹۱، ح ۳۵۸.</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۷۴.</ref>. | ||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
'''[[تقیّه]] و [[پنهان‌کاری]]''': [[نایبان امام]] به سبب شرایط ویژه و تهدید‌هایی که برای [[امام]] و نیز [[شیعیان]] و [[پیروان]] آن [[حضرت]] وجود داشت به شدت مراقب [[ارتباطات]] خود با [[امام]] و نیز [[شیعیان]] بودند. [[عثمان بن سعید]] [[نایب]] اوّل، در مباحث و جدال‌های مذهبی یا [[سیاسی]] شرکت نمی‌کرد<REF>تاریخ [[عصر غیبت]]، [[ص]] ۳۰۲.</REF> تا موقعیّت مهم و [[جایگاه]] [[نیابت]] او مورد توجّه [[حاکمان]] واقع نشود. [[نایب سوم]] [[حسین بن روح]] از روی [[تقیه]] در [[مجلسی]] از [[خلفای راشدین]] به [[نیکی]] یاد کرد و بالاتر، ینکه یکی از [[خادمان]] خود را به [[دلیل]] [[لعن]] کردن [[معاویه]]، [[اخراج]] نمود.<REF>همان.</REF> این‌گونه رفتارها در [[جایگاه]] [[تقیه]] و برای [[حفظ]] [[جایگاه]] [[نیابت]] و [[ارتباطات]] مربوط به آن انجام می‌گرفت. | '''[[تقیّه]] و [[پنهان‌کاری]]''': [[نایبان امام]] به سبب شرایط ویژه و تهدید‌هایی که برای [[امام]] و نیز [[شیعیان]] و [[پیروان]] آن [[حضرت]] وجود داشت به شدت مراقب [[ارتباطات]] خود با [[امام]] و نیز [[شیعیان]] بودند. [[عثمان بن سعید]] [[نایب]] اوّل، در مباحث و جدال‌های مذهبی یا [[سیاسی]] شرکت نمی‌کرد<REF>تاریخ [[عصر غیبت]]، [[ص]] ۳۰۲.</REF> تا موقعیّت مهم و [[جایگاه]] [[نیابت]] او مورد توجّه [[حاکمان]] واقع نشود. [[نایب سوم]] [[حسین بن روح]] از روی [[تقیه]] در [[مجلسی]] از [[خلفای راشدین]] به [[نیکی]] یاد کرد و بالاتر، ینکه یکی از [[خادمان]] خود را به [[دلیل]] [[لعن]] کردن [[معاویه]]، [[اخراج]] نمود.<REF>همان.</REF> این‌گونه رفتارها در [[جایگاه]] [[تقیه]] و برای [[حفظ]] [[جایگاه]] [[نیابت]] و [[ارتباطات]] مربوط به آن انجام می‌گرفت. | ||
'''[[استواری]] و [[مقاومت]]''': از آنجا که [[امام مهدی]]{{ع}} [[هدف]] مهم و اصلی [[دشمن]] بود و [[نایبان]]، [[بهترین]] راه دسترسی به آن [[حضرت]] بودند، می‌بایست انسان‌هایی [[استوار]] و [[مقاوم]] باشند تا [[دشمن]] نتواند از مسیر آنها به [[امام]]، گزندی برساند. در همین راستا برخی از [[ابوسهل نوبختی]] پرسیدند: «چگونه به جای تو، [[حسین بن روح]]، به [[نیابت]] رسید؟» او گفت: «[[امامان]] بهتر می‌دانند که چه کسی برای [[نیابت]] [[لیاقت]] دارد. من با [[مخالفان]] [[مناظره]] می‌کنم و اگر آنچه را [[حسین بن روح]] درباره [[مهدی]]{{ع}} می‌داند می‌دانستم، شاید در [[مقام]] بحث برای [[اثباتِ وجود امام]]، محل اقامت او را | '''[[استواری]] و [[مقاومت]]''': از آنجا که [[امام مهدی]]{{ع}} [[هدف]] مهم و اصلی [[دشمن]] بود و [[نایبان]]، [[بهترین]] راه دسترسی به آن [[حضرت]] بودند، می‌بایست انسان‌هایی [[استوار]] و [[مقاوم]] باشند تا [[دشمن]] نتواند از مسیر آنها به [[امام]]، گزندی برساند. در همین راستا برخی از [[ابوسهل نوبختی]] پرسیدند: «چگونه به جای تو، [[حسین بن روح]]، به [[نیابت]] رسید؟» او گفت: «[[امامان]] بهتر می‌دانند که چه کسی برای [[نیابت]] [[لیاقت]] دارد. من با [[مخالفان]] [[مناظره]] می‌کنم و اگر آنچه را [[حسین بن روح]] درباره [[مهدی]]{{ع}} می‌داند می‌دانستم، شاید در [[مقام]] بحث برای [[اثباتِ وجود امام]]، محل اقامت او را آشکار می‌کردم؛ ولی [[حسین بن روح]] چنان است که اگر [[امام]] را در زیر عبای خود داشته باشد، او را نشان نخواهد داد؛ گرچه بدنش را با قیچی قطعه قطعه کنند».<REF>الغیبة، [[طوسی]]، [[ص]] ۳۹۱، [[ح]] ۳۵۸.</REF> | ||
::::::'''[[زیرکی]] و [[درایت]]''': چون [[نیابت]] [[امام غائب]]، موقعیت بسیار مهمی بود که حساسیت [[دشمن]] را به دنبال داشت، هر یک از [[نایبان چهارگانه]] می‌کوشیدند با [[مدیریت]] درست و عمل هوشمندانه، از حساسیت دستگاه [[حاکم]] در برابر فعالیت‌ها و [[ارتباطات]] [[نیابت]]، جلوگیری کنند؛ به همین منظور، [[عثمان بن سعید]] و نیز فرزندش [[محمّد بن عثمان]] بن «روغن فروش» معروف بودند و در [[پوشش]] یک شغل مرسوم و متداول [[اجتماعی]]، [[کار]] [[نیابت]] را انجام می‌دادند. [[نایب]] سوّم [[حسین بن روح]] نیز با [[نفوذ]] در دستگاه [[حاکم]] و به عهده گرفتن [[پست]] دولتی از حساس شدن دستگاه دربارۀ خود جلوگیری کرد. آنان هرگز نمی‌پنداشتند که وی با [[امام غایب]] در [[ارتباط]] باشد<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، جلد ۲ ص ۲۰۱.</ref>.(...) | ::::::'''[[زیرکی]] و [[درایت]]''': چون [[نیابت]] [[امام غائب]]، موقعیت بسیار مهمی بود که حساسیت [[دشمن]] را به دنبال داشت، هر یک از [[نایبان چهارگانه]] می‌کوشیدند با [[مدیریت]] درست و عمل هوشمندانه، از حساسیت دستگاه [[حاکم]] در برابر فعالیت‌ها و [[ارتباطات]] [[نیابت]]، جلوگیری کنند؛ به همین منظور، [[عثمان بن سعید]] و نیز فرزندش [[محمّد بن عثمان]] بن «روغن فروش» معروف بودند و در [[پوشش]] یک شغل مرسوم و متداول [[اجتماعی]]، [[کار]] [[نیابت]] را انجام می‌دادند. [[نایب]] سوّم [[حسین بن روح]] نیز با [[نفوذ]] در دستگاه [[حاکم]] و به عهده گرفتن [[پست]] دولتی از حساس شدن دستگاه دربارۀ خود جلوگیری کرد. آنان هرگز نمی‌پنداشتند که وی با [[امام غایب]] در [[ارتباط]] باشد<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، جلد ۲ ص ۲۰۱.</ref>.(...) | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
#نص صریح و تصریح خود [[امام زمان]] {{ع}}؛ | #نص صریح و تصریح خود [[امام زمان]] {{ع}}؛ | ||
#نص صریح و تصریح [[نایب خاص امام]] {{ع}}؛ | #نص صریح و تصریح [[نایب خاص امام]] {{ع}}؛ | ||
# | # آشکار شدن و وقوع [[کرامات]] و امور خارق عادت، از طرف مدعی [[نیابت خاصه]]، که نشانه ربط و ارتباط خاص او با [[خداوند متعال]] و آن [[حضرت]]، و تأیید اوست. | ||
هریک از [[نواب خاص امام]] {{ع}} در عصر [[غیبت صغری]]، یا با نصّ خود [[امام]] و یا تصریح [[نایب خاص]] پیشین او [[منصوب]] شده‌اند. در عصر [[غیبت کبری]]، حصول این سه طریق بعید است<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۴۸.</ref>. | هریک از [[نواب خاص امام]] {{ع}} در عصر [[غیبت صغری]]، یا با نصّ خود [[امام]] و یا تصریح [[نایب خاص]] پیشین او [[منصوب]] شده‌اند. در عصر [[غیبت کبری]]، حصول این سه طریق بعید است<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۴۸.</ref>. | ||