بسیج: تفاوت میان نسخه‌ها

۹٬۰۳۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۷ اکتبر ۲۰۲۲
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۳۴: خط ۳۴:


٣. '''[[جنگ]] تحمیلی''': پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] با موافقت [[غرب]] و [[شرق]] با [[رژیم]] [[عراق]] برای [[حمله]] به [[خاک]] [[ایران]] و [[ضرورت]] [[دفاع از مرز]] و بوم و انقلاب نوپای اسلامی باعث شد که امام خمینی بار دیگر با بسیج مردم زمینه مقابله با [[تجاوزگران]] را فراهم کند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۳، ص۲۷۲.</ref>. با وجود اینکه ایشان [[دفاع]] از کشور را [[وظیفه]] [[ارتش]] و [[سپاه]] [[پاسداران]] می‌دانست، [[باور]] داشت مصداق کامل [[ایثار]] و [[خلوص]] و [[فداکاری]]، بسیجیان‌اند و بدون حضور [[مردم]] کار [[دفاع]] به سامان نمی‌رسد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۴-۱۹۵.</ref>؛ بنابراین با الزامی دانستن [[بسیج]] همگانی مردم در [[جنگ]] و دفاع از [[مملکت اسلامی]]، از تمامی اقشار [[ملت]] خواست تا در مقابل [[دشمن]] به [[جبهه‌ها]] بروند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۳، ص۲۴۳- ۲۴۴.</ref>. ایشان دفاع از [[کشور]] و [[اسلام]] را برعهده همه مردم از [[زن]]، مرد، بزرگ و کوچک می‌دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۳، ص۴۰۹.</ref> و [[معتقد]] بود چنانچه این [[بسیج عمومی]] صورت نمی‌گرفت کشور به [[تباهی]] کشیده می‌شد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۵، ص۴۰۲.</ref>. ایشان ضمن اینکه جنگ تحمیلی [[عراق]] علیه [[ایران]] را عاملی می‌دانست تا مردم حول محور دفاع از [[کشور اسلامی]] بسیج شوند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۳، ص۳۲۹.</ref>، چگونگی بسیج عمومی مردم برای شرکت در [[جنگ‌ها]] را نیز همانند [[صدر اسلام]] خودجوش و مردمی می‌شمرد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۹، ص۲۲۰.</ref>.<ref>[[امید حسین‌خانی|حسین‌خانی، امید]]، [[بسیج عمومی (مقاله)| مقاله «بسیج عمومی»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۲۸.</ref>
٣. '''[[جنگ]] تحمیلی''': پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] با موافقت [[غرب]] و [[شرق]] با [[رژیم]] [[عراق]] برای [[حمله]] به [[خاک]] [[ایران]] و [[ضرورت]] [[دفاع از مرز]] و بوم و انقلاب نوپای اسلامی باعث شد که امام خمینی بار دیگر با بسیج مردم زمینه مقابله با [[تجاوزگران]] را فراهم کند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۳، ص۲۷۲.</ref>. با وجود اینکه ایشان [[دفاع]] از کشور را [[وظیفه]] [[ارتش]] و [[سپاه]] [[پاسداران]] می‌دانست، [[باور]] داشت مصداق کامل [[ایثار]] و [[خلوص]] و [[فداکاری]]، بسیجیان‌اند و بدون حضور [[مردم]] کار [[دفاع]] به سامان نمی‌رسد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۹۴-۱۹۵.</ref>؛ بنابراین با الزامی دانستن [[بسیج]] همگانی مردم در [[جنگ]] و دفاع از [[مملکت اسلامی]]، از تمامی اقشار [[ملت]] خواست تا در مقابل [[دشمن]] به [[جبهه‌ها]] بروند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۳، ص۲۴۳- ۲۴۴.</ref>. ایشان دفاع از [[کشور]] و [[اسلام]] را برعهده همه مردم از [[زن]]، مرد، بزرگ و کوچک می‌دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۳، ص۴۰۹.</ref> و [[معتقد]] بود چنانچه این [[بسیج عمومی]] صورت نمی‌گرفت کشور به [[تباهی]] کشیده می‌شد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۵، ص۴۰۲.</ref>. ایشان ضمن اینکه جنگ تحمیلی [[عراق]] علیه [[ایران]] را عاملی می‌دانست تا مردم حول محور دفاع از [[کشور اسلامی]] بسیج شوند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۳، ص۳۲۹.</ref>، چگونگی بسیج عمومی مردم برای شرکت در [[جنگ‌ها]] را نیز همانند [[صدر اسلام]] خودجوش و مردمی می‌شمرد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۹، ص۲۲۰.</ref>.<ref>[[امید حسین‌خانی|حسین‌خانی، امید]]، [[بسیج عمومی (مقاله)| مقاله «بسیج عمومی»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۲۸.</ref>
==کارکردهای بسیج==
[[امام خمینی]] اگرچه مهم‌ترین کارکرد بسیج مردمی را [[پشتیبانی]] از [[انقلاب اسلامی]] می‌دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۵، ص۳۸۶.</ref> ولی کارکردهای مختلفی برای آن بیان کرده است که از آن جمله می‌توان به کارکرد [[سیاسی]]، [[اقتصادی]]، نظامی و [[فرهنگی]] اشاره کرد:
١. '''کارکرد سیاسی و فرهنگی''': از مهم‌ترین کارکردهای بسیج عمومی و مردمی پیش از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] می‌توان به ورود عموم مردم به عرصه [[سیاست]] اشاره کرد. یکی از جلوه‌های این کارکرد در نگاه امام خمینی، اعتصاب‌ها و راهپیمایی‌های گسترده مردمی<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۵، ص۴۰۳.</ref>، برای پیشبرد [[اهداف]] [[انقلاب]] بود. ایشان علاوه بر اینکه مردم را به اعتصاب علیه [[رژیم پهلوی]] فرا می‌خواند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۴، ص۳۰۹ و ج۵، ص۱۵۴.</ref>، از آنان می‌خواست در صورت اعتصاب [[نخبگان]] و اصناف، به [[حمایت]] از آنان بپردازند؛ زیرا این‌گونه اعتصاب‌ها موجب تقویت [[اسلام]] و [[عقب‌نشینی]] [[رژیم پهلوی]]<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۲، ص۴۸۵؛ ج۴، ص۳۶۷ و ج۵، ص۲۶۰ و ۴۹۴-۴۹۵.</ref> و اعلام [[حمایت]] عمومی از [[انقلاب]] و [[جمهوری اسلامی]] می‌شد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۵، ص۴۷۷.</ref>. ایشان پس از [[پیروزی انقلاب]] نیز حضور [[مردم]] در راهپیمایی‌ها را به دلیل اینکه می‌توانند علاقه خود به اسلام، [[قرآن]] و جمهوری اسلامی را نشان دهند و به [[استکبار]] و [[استعمار]] ثابت کنند [[انقلاب اسلامی]] از پشتوانه مردمی لازم برخوردار است، ضروری می‌دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۹، ص۱۰۷.</ref>. همین [[بسیج]] [[افکار عمومی]] به [[همت]] [[امام خمینی]] در حمایت از [[نظام جمهوری اسلامی]] و احیای [[روحیه]] [[استکبارستیزی]] بود که باعث شد در [[زمان]] [[تسخیر]] لانه [[جاسوسی]]، عموم مردم از این حرکت دانشجویان حمایت کنند و نیروی تازه‌ای برای [[مقاومت]] در مقابله با [[مشکلات]] ایجاد شود<ref>هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، ص۳۷۱.</ref>.
از سوی دیگر، یکی از تأکیدها و توصیه‌های امام خمینی به مردم این بود که ویرانه‌های [[فرهنگی]] به جامانده از [[رژیم]] پهلوی‌ها در [[ایران]] را [[اصلاح]] کنند. از جمله یکی از این عقب‌ماندگی‌ها، [[محرومیت]] بسیاری از مردم [[مستضعف]] از [[نعمت]] [[آموزش]] بود. در این راستا ایشان با تأکید بر اینکه باید بدون تشریفات و با سرعت به [[مبارزه]] با [[بی‌سوادی]] رفت، از عموم مردم خواست تا برای دستیابی به این مهم تلاش کنند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۱، ص۴۴۶- ۴۴۷.</ref>. ایشان طرحی عمومی برای سوادآموزی مردم را ضروری می‌دانست و به [[دولت]] و مردم توصیه کرد برای ریشه‌کنی بی‌سوادی به صورت [[بسیج عمومی]] [[قیام]] کنند، تا در آینده‌ای نزدیک عموم مردم [[نوشتن]] و خواندن ابتدایی را آموخته باشند<ref>همان.</ref>.
۲. '''کارکرد [[اقتصادی]] و عمرانی''': پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، امام خمینی [[اولویت]] اقتصادی [[کشور]] را در گام نخست خودکفایی از [[غرب]] می‌دانست که در این زمینه توده‌های مردم باید با ساماندهی و حضور در امور مهمی چون [[کشاورزی]] علاوه بر خشکاندن ریشه [[بیکاری]]، موجب خودکفایی [[کشور]] در مواقع [[تحریم]] و شرایط [[اضطراری]] باشند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۹، ص۲۵ و ج۱۱، ص۴۷۷.</ref>. ایشان [[حمایت]] [[مردم]] از [[اقتصاد]] داخلی را باعث قطع [[وابستگی]] به بلوک [[شرق]] و [[غرب]] و در مرتبه بعد ورود [[رفاه]] به [[زندگی]] [[ملت]] می‌دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۰، ص۳۳۳ - ۳۳۴.</ref>.
[[امام خمینی]] یکی از عرصه‌های [[بسیج]] مردمی را رفع نابسامانی‌های کشور و [[آبادانی]] در نواحی مختلف می‌شمرد<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۸، ص۱۹- ۲۰.</ref> و [[معتقد]] بود تلاش و رسیدگی به مسائل عمرانی کشور [[وظیفه]] همه مردم است<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۰، ص۴۹۸-۴۹۹.</ref>. ایشان ضمن تأکید بر نتیجه [[دنیوی]] آبادانی مناطق [[فقیر]] و [[مستضعف]]، [[خدمت به مردم]] این مناطق را دارای [[ارزش معنوی]] فراوان می‌دانست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۸، ص۳۸.</ref>. [[مبارزه با فقر]] و رسیدن به [[عدالت اجتماعی]] یکی دیگر از عرصه‌های کارکرد بسیج مردمی است؛ به طوری که امام خمینی [[عقیده]] داشت برای بهره‌مندی مردم [[محروم]] [[ایران]] از ثمرات [[انقلاب]] باید با بسیج همه مردم به [[مبارزه با بی‌عدالتی]] و [[فقر]] برخاست<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۶، ص۵۱۸.</ref>؛ بنابراین پس از انقلاب با بسیج مردمی و [[سازماندهی]] افراد و امکانات در قالب نهادهایی چون [[جهاد]] [[سازندگی]] و کمیته [[امداد]] و بنیاد [[مستضعفین]] این امر محقق گردید.
٣. '''کارکرد نظامی''': پس از آغاز [[جنگ]] تحمیلی [[عراق]] علیه ایران و به‌کارگیری مفاهیمی مانند «[[حفظ دین]]، [[دفاع]] از کشور و دفاع از مردم و نوامیس» در سخنان امام خمینی، دفاع از کشور و حضور مؤثر در جنگ تحمیلی یکی از عرصه‌های ورود بسیج مردمی گردید. ایشان [[بسیج عمومی]] را در راستای حضور [[نیروهای مردمی]] در جنگ تحمیلی اعلام کرد و با اصلی دانستن مسئله جنگ، مردم و [[مسئولان]] کشور را به حمایت از [[رزمندگان]] [[اسلام]] فرا خواند<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۳، ص۲۷۲؛ درویشی، فرهاد، جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص۲۲۸.</ref>. به این ترتیب نیروهای [[بسیجی]] به طور گسترده در تمامی عملیات‌ها و برنامه‌های [[جنگ]] حضور پیدا کردند و نقش آفریدند<ref>ظاهر، صادق، حماسه هشت سال دفاع مقدس، ج۲، ص۳۳.</ref>. با ورود عموم [[مردم]] به عرصه [[دفاع]] از [[کشور]]، [[امام خمینی]] ضمن [[ستایش]] از مردم بسیجی، [[بسیج]] را [[پشتوانه انقلاب]] [[اسلامی]] دانست که هزاران [[رزمنده]] را [[تربیت]] و تقدیم [[انقلاب]] کرده است<ref>امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۱۵، ص۳۸۶.</ref>.<ref>[[امید حسین‌خانی|حسین‌خانی، امید]]، [[بسیج عمومی (مقاله)| مقاله «بسیج عمومی»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۲۸.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۷۳٬۰۹۴

ویرایش