نصوص جلی امامت: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[نصوص جلی امامت در قرآن]] - [[نصوص جلی امامت در حدیث]] - [[نصوص جلی امامت در کلام اسلامی]]| پرسش مرتبط  = نصوص جلی امامت (پرسش)}}

[[متکلمان شیعه]]، [[نصوص امامت]] را به دو گونه جلی و خفی تقسیم کرده‌اند. [[نصّ]] جلیّ آن است که دلالت آن بر [[امامت]] روشن است و به [[استدلال]] و استناد به قراین و شواهد نیاز ندارد، و در نتیجه تأویل‌پذیر و مورد [[اختلاف]] نخواهد بود. [[بداهت]]، [[ضرورت]]، تأویلناپذیری، صراحت، [[بینیازی]] از استدلال و انضمام مقدمات و [[مورد اتفاق]] بودن، ویژگی‌هایی است که در سخنان متکلمان شیعه برای نصّ جلی بیان شده است. نصّ خفی با ویژگی‌های [[مخالف]] آنها شناخته شده است<ref>ر. ک: الشافی فی الامامة، ج۲، ص۶۷؛ تلخیص الشافی، ج۲، ص۴۵؛ المنقذ من التقلید، ج۱، ص۳۰۰؛ اللوامع الإلهیة ص۳۳۵ و ۳۳۷؛ انیس الموحدین، ص۲۰۵؛ گوهر مراد، ص۴۸۶.</ref>.

فرقه‌های [[شیعی]] بر اینکه [[امامت علی]] {{ع}} [[منصوص]] است اتفاق دارند، ولی در اینکه [[نص]] بر [[امامت امیرالمؤمنین]] {{ع}} جلیّ است یا خفیّ، متفق نیستند. از دیدگاه [[شیعه امامیه]] ([[اثناعشریه]]) امامت امیرالمؤمنین {{ع}} منصوص به نص جلیّ و خفیّ است، ولی فرقه‌های دیگر شیعی، امامت آن [[حضرت]] را منصوص به نصّ خفیّ می‌دانند<ref>گوهر مراد، ص۴۸۶.</ref>. در این میان [[شیعه]] [[زیدیه]]، امامت امیرالمؤمنین {{ع}} را منصوص به نصّ خفیّ می‌داند، ولی به وجود [[نص جلی بر امامت]] [[امام حسن]] و [[امام حسین]] {{عم}} [[معتقد]] است و آن را این [[حدیث]] [[پیامبر]] {{صل}} می‌داند که فرمود: {{متن حدیث|الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ إِمَامَانِ قَامَا أَوْ قَعَدَا}}، “حسن و [[حسین]] امام‌اند، خواه [[قیام]] کنند و خواه [[قعود]] کنند”.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۹۹.</ref>

# [[حدیث الدار]] که وقتی [[پیامبر اکرم]] {{صل}} از سوی [[خدای متعال]] [[مأموریت]] یافت که [[نبوت]] خود را به خویشاوندانش [[ابلاغ]] کند: {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}}<ref>«و نزدیک‌ترین خویشاوندانت را بیم ده!» سوره شعراء، آیه ۲۱۴.</ref>، سه نوبت، آنان را به [[خانه]] [[ابوطالب]] [[دعوت]] و پس از [[پذیرایی]] از آنها مأموریت خویش را به آنان ابلاغ کرد، و فرمود: {{متن حدیث|ایکم یؤازرنی علی هذا الأمر حتی یکون أخی و وصیی و خلیفتی من بعدی}} «کدامیک از شما مرا [[یاری]] می‌کند تا [[برادر]]، [[وصی]] و جانشینم باشد”. آنان به [[پیامبر]] {{صل}} پاسخ ندادند، جز [[علی]] {{ع}} که در هر سه نوبت، [[وفاداری]] خود را به پیامبر [[اعلان]] کرد و پیامبر {{صل}} در نوبت سوم به او فرمود: {{متن حدیث|أَنْتَ أَخِي وَ وَزِيرِي وَ وَصِيِّي وَ خَلِيفَتِي مِنْ بَعْدِي‌}}؛ “تو برادر، وصی و [[جانشین]] من هستی”<ref>ر. ک: الشافی فی الامامة، ج۲، ص۶۷؛ تلخیص الشافی، ج۲، ص۴۵؛ الیاقوت فی علم الکلام، ص۸۰؛ انوار الملکوت فی شرح الیاقوت، ص۲۱۴؛ تقریب المعارف، ص۱۳۷-۱۳۵؛ قواعد المرام فی علم الکلام، ص۱۸۷؛ المنقذ من التقلید، ج۲، ص۳۱۱-۳۱۰؛ کشف المراد، ص۴۹۷؛ اللوامع الالهیة، ص۳۳۵؛ ارشاد الطالبین، ص۳۳۹؛ المسلک فی اصولالدین، ص۲۲۱؛ گوهر مراد، ص۴۸۶.</ref>.

# یکی از [[نصوص جلی]] [[امامت امیرالمؤمنین]] {{ع}} در منابع اهل سنت “حدیث الدار” است که در فصل بعدی به [[تبیین]] آن خواهیم پرداخت<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۱۱۱.</ref>

# اگر از منظر تاریخی به این مسئله بنگریم این [[واقعیت]] را خواهیم یافت که عده‌ای از مسلمانان در نخستین ساعات پس از [[رحلت پیامبر اکرم]] {{صل}} در [[سقیفه بنی‌ساعده]] گرد آمدند و پس از مجادله‌هایی که میان آنان رخ داد [[ابوبکر]] را به‌عنوان [[خلیفه پیامبر]] برگزیدند، و با نقشه‌ها و تلاش‌هایی، از دیگران نیز [[بیعت]] گرفتند و با [[مخالفان]] به شدت تمام برخورد کردند و تا آنجا پیش رفتند که [[خانه]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} و [[فاطمه زهرا]] {{س}} را -که جمعی از مخالفان در آن تحصن کرده بودند- محاصره و [[تهدید]] کردند که در صورت [[امتناع]] از [[بیعت با ابوبکر]] آن را [[آتش]] خواهند زد<ref>الإمامة و السیاسة، ج۱، ص۱۹؛ تاریخ طبری، ج۳، ص۱۹۸؛ حوادث سال یازدهم هجری، شرح ابن ابی‌الحدید، ج۲، ص۵؛ مسند فاطمة، جلال‌الدین سیوطی، ص۷۵، حدیث۳۲؛ نیز ر. ک: الحجّة الغراء علی شهادة الزهراء، تألیف آیت اللّه جعفر سبحانی.</ref>. روشن است که نقل [[نصوص امامت علی]] {{ع}} با چنین اقدامی [[سازگاری]] نداشت، با وجود چنین انگیزه‌های جدی بر عدم نقل [[نصوص امامت]] چگونه می‌توان آن را با نقل نصوص مربوط به [[نماز]]، [[روزه]]، [[زکات]]، [[حج]] و گزارش‌های [[تاریخی]] مربوط به [[جنگ‌ها]] و حوادث دیگر مقایسه کرد<ref>ر. ک: الشافی فی الامامة، ج۲، ص۸۱.</ref>؟!

'''اشکال: فرضیه [[کتمان]] [[نصوص امامت]] و [[رفتار صحابه]]''': لازمه فرضیه کتمان و عدم [[نقل]] [[نصوص امامت علی]] {{ع}} به [[دلیل]] [[ناسازگاری]] آن با خواست مدعیان [[خلافت]] و [[رهبری امت اسلامی]] پس از [[پیامبر]] {{صل}} این است که بسیاری از [[صحابه پیامبر]] {{صل}} را به [[ضعف ایمان]] و [[بی‌اعتنایی]] به دستورهای پیامبر {{صل}} متهم کنیم، در حالی‌که عملکرد آنان در دوران [[رسالت]]، گویای این [[واقعیت]] است که آنان در [[پیروی]] از [[دستورات]] [[رسول خدا]] {{صل}} کوتاهی نمی‌کردند، بلکه تا پای [[جان]] از او [[اطاعت]] می‌کردند، بنابراین، [[رفتار]] صحابه پیامبر {{صل}} در دوران رسالت، خود [[گواه]] روشنی بر [[نادرستی]] فرضیه [[منصوص بودن]] [[امامت امیرالمؤمنین]] {{ع}} است<ref>المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ج‌۲۰، جزء اول، ص۱۱۹- ۱۲۰؛ شرح المقاصد، ج۵، ص۲۶۱.</ref>.

[[امام]] [[شرف الدین عاملی]] در این‌باره [[تحقیق]] و تحلیل دقیق و روشن‌گری دارد<ref>شایان ذکر است که پیش از وی، ابوجعفر یحیی بن محمد بن زید، از علمای زیدیه این تحقیق را به‌طور اجمال بیان کرده است. ر. ک: شرح ابن ابی الحدید، ج۱۲، ص۶۵-۷۱.</ref> که خلاصه آن را می‌آوریم:

'''اشکال: پی‌آمد [[نادرست]] فرضیه [[کتمان]] [[نصوص امامت]]''': اگر فرضیه کتمان و عدم [[نقل]] [[نصوص امامت علی]] {{ع}} را بپذیریم، [[مخالفان اسلام]] می‌توانند آن را درباره معارضه‌های موفق با [[قرآن کریم]] مطرح کنند و بگویند: در [[عصر پیامبر]] {{صل}} و پس از آن کسانی به معارضه با [[قرآن]] برخاستند و توانستند سخنانی هم‌طراز با قرآن بگویند، و دعوی [[معجزه]] بودن قرآن را [[باطل]] سازند، ولی [[مسلمانان]] آنها را کتمان کرده و از نقل آنها خودداری کرده‌اند. قبول چنین فرضیه‌ای، مستلزم بطلان [[آیین اسلام]] خواهد بود<ref>الارشاد الی قواطع الأدلّة فی اصول الإعتقاد، ص۱۶۷-۱۶۸.</ref>.

اگر کسانی توانسته بودند با قرآن به معارضه برخیزند و سخنانی همانند قرآن –بدون [[تقلید]] از قرآن- بیاورند، [[مخالفان]] و [[دشمنان اسلام]] که برای مقابله با [[اسلام]] از هیچ تلاشی کوتاهی نمی‌کردند، آن معارضه‌ها را نقل می‌کردند، همان‌گونه که درباره [[امامت]]، [[شیعیان]] که به [[منصوص بودن امامت]] [[امیر المؤمنین]] {{ع}} [[اعتقاد]] دارند، این [[نصوص]] را نقل کرده‌اند، چنان‌که پیش از این، نمونه‌هایی را بازگو کردیم. بنابراین، عدم نقل معارضه‌های موفق با قرآن کریم از سوی مخالفان و دشمنان اسلام [[دلیل]] روشنی بر نبود چنین معارضه‌هایی است و مقایسه آن با نصوص امامت، بی‌پایه است<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۱۲۷-۱۳۳.</ref>

[[رده:نصوص جلی امامت]]