شجاعت در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'امکان پذیر' به 'امکان‌پذیر'
جز (جایگزینی متن - 'jpg|22px]] 22px دین‌پرور، سید حسین، [[دانشنامه نهج البلاغه')
جز (جایگزینی متن - 'امکان پذیر' به 'امکان‌پذیر')
خط ۶۳: خط ۶۳:
== مراتب [[شجاعت]] ==
== مراتب [[شجاعت]] ==
# [[برتری]] پیدا کردن بر دیگران در امور [[دنیایی]] و مادی: حال این [[غلبه]] در [[جنگ]] باشد یا در موضوعی [[علمی]] و یا در [[ورزش]] و.... در این مرتبه، [[انسان]] [[شجاع]] با [[ثبات]] [[قلب]] و به‌کارگیری امکانات می‌‌تواند بر کسی دیگر [[غلبه]] کند: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ}}<ref>«در حقيقت، خدا او را بر شما برترى داده، و او را در دانش و [نيروى‏] بدن بر شما برترى بخشيده است» سوره بقره، آیه ۲۴۷.</ref>.<ref>ر. ک: [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ص ۴۰۴. </ref>
# [[برتری]] پیدا کردن بر دیگران در امور [[دنیایی]] و مادی: حال این [[غلبه]] در [[جنگ]] باشد یا در موضوعی [[علمی]] و یا در [[ورزش]] و.... در این مرتبه، [[انسان]] [[شجاع]] با [[ثبات]] [[قلب]] و به‌کارگیری امکانات می‌‌تواند بر کسی دیگر [[غلبه]] کند: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ}}<ref>«در حقيقت، خدا او را بر شما برترى داده، و او را در دانش و [نيروى‏] بدن بر شما برترى بخشيده است» سوره بقره، آیه ۲۴۷.</ref>.<ref>ر. ک: [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ص ۴۰۴. </ref>
# [[غلبه]] بر [[نفس اماره]]: [[پیامبر اکرم]] {{صل}} می‌‌فرمایند: «شجاعترین [[مردمان]] کسی است که بر [[هوای نفس]] خود [[غلبه]] کند»<ref>{{متن حدیث|أَشْجَعُ النَّاسِ مَنْ غَلَبَ هَوَاهُ}}؛ نهج الفصاحة، حدیث ۲۹۹.</ref>. در این مرتبه، چیزی که مقابل [[انسان]] [[شجاع]] قرار دارد [[حقیقت]] و واقعیّت خود [[انسان]] است: {{متن قرآن|إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّي}}<ref>«و من نفس خویش را تبرئه نمی‌کنم که نفس به بدی بسیار فرمان می‌دهد» سوره یوسف، آیه ۵۳.</ref>، از این‌رو، [[غلبه]] بر آن بسیار دشوار است و بدون [[فضل]] و [[رحمت]] [[خداوند]] امکان پذیر نیست<ref>ر. ک: [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ص ۴۰۴-۴۰۵. </ref>.
# [[غلبه]] بر [[نفس اماره]]: [[پیامبر اکرم]] {{صل}} می‌‌فرمایند: «شجاعترین [[مردمان]] کسی است که بر [[هوای نفس]] خود [[غلبه]] کند»<ref>{{متن حدیث|أَشْجَعُ النَّاسِ مَنْ غَلَبَ هَوَاهُ}}؛ نهج الفصاحة، حدیث ۲۹۹.</ref>. در این مرتبه، چیزی که مقابل [[انسان]] [[شجاع]] قرار دارد [[حقیقت]] و واقعیّت خود [[انسان]] است: {{متن قرآن|إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّي}}<ref>«و من نفس خویش را تبرئه نمی‌کنم که نفس به بدی بسیار فرمان می‌دهد» سوره یوسف، آیه ۵۳.</ref>، از این‌رو، [[غلبه]] بر آن بسیار دشوار است و بدون [[فضل]] و [[رحمت]] [[خداوند]] امکان‌پذیر نیست<ref>ر. ک: [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ص ۴۰۴-۴۰۵. </ref>.
# [[غلبه]] بر [[مشکلات]]، در [[امتحانات الهی]]: [[آیات قرآن]]، [[سنّت]] [[معصومین]] {{ع}} و [[تاریخ]] بیانگر آن است که اگر [[انسان]] مورد [[رحمت]] [[خداوند]] قرار نگیرد، در امتحانات به [[سختی]] [[شکست]] می‌‌خورد به گونه ای که ممکن است شخص ماهیّت [[انسانی]] خود را از [[دست]] بدهد: {{متن قرآن|أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ}}<ref>«آیا مردم پنداشته‌اند همان بگویند ایمان آورده‌ایم وانهاده می‌شوند و آنان را نمی‌آزمایند؟ و بی‌گمان پیشینیان آنان را (نیز) آزموده‌ایم، و همانا خداوند راستگویان را خوب می‌شناسد و دروغگویان را (نیز) نیک می‌شناسد» سوره عنکبوت، آیه ۲ ـ ۳</ref>.
# [[غلبه]] بر [[مشکلات]]، در [[امتحانات الهی]]: [[آیات قرآن]]، [[سنّت]] [[معصومین]] {{ع}} و [[تاریخ]] بیانگر آن است که اگر [[انسان]] مورد [[رحمت]] [[خداوند]] قرار نگیرد، در امتحانات به [[سختی]] [[شکست]] می‌‌خورد به گونه ای که ممکن است شخص ماهیّت [[انسانی]] خود را از [[دست]] بدهد: {{متن قرآن|أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ}}<ref>«آیا مردم پنداشته‌اند همان بگویند ایمان آورده‌ایم وانهاده می‌شوند و آنان را نمی‌آزمایند؟ و بی‌گمان پیشینیان آنان را (نیز) آزموده‌ایم، و همانا خداوند راستگویان را خوب می‌شناسد و دروغگویان را (نیز) نیک می‌شناسد» سوره عنکبوت، آیه ۲ ـ ۳</ref>.
# [[غلبه]] بر [[رذایل اخلاقی]]: بالاترین مرتبه ای که برای [[شجاعت]] بیان شده، مرتبۀ [[غلبه]] بر [[صفات رذیله]] و [[اخلاق ناپسند]] است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ وَمَنْ يَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَكَى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا وَلَكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! گام‌های شیطان را پی نگیرید و هر کس گام‌های شیطان را پی بگیرد (بداند که) بی‌گمان او به کار زشت و ناپسند فرمان می‌دهد و اگر بخشش خداوند و بخشایش وی بر شما نبود هرگز هیچ یک از شما پاک نمی‌ماند اما خداوند هر که را بخواهد پاک می‌دارد و خداوند شنوا و داناست» سوره نور، آیه ۲۱.</ref>.<ref>ر. ک: [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ص ۴۰۶. </ref>
# [[غلبه]] بر [[رذایل اخلاقی]]: بالاترین مرتبه ای که برای [[شجاعت]] بیان شده، مرتبۀ [[غلبه]] بر [[صفات رذیله]] و [[اخلاق ناپسند]] است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ وَمَنْ يَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَكَى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا وَلَكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! گام‌های شیطان را پی نگیرید و هر کس گام‌های شیطان را پی بگیرد (بداند که) بی‌گمان او به کار زشت و ناپسند فرمان می‌دهد و اگر بخشش خداوند و بخشایش وی بر شما نبود هرگز هیچ یک از شما پاک نمی‌ماند اما خداوند هر که را بخواهد پاک می‌دارد و خداوند شنوا و داناست» سوره نور، آیه ۲۱.</ref>.<ref>ر. ک: [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ص ۴۰۶. </ref>
۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش