توحید افعالی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

توحید افعالی در [[عرفان]] جایگاه مهمی دارد و بر عکس [[فلسفه]] که از توحید ذاتی و صفاتی آغاز کرده و به توحید افعالی می‌رسد، در عرفان از توحید افعالی آغاز شده و به توحید صفاتی و ذاتی منتهی می‌شود. توحید افعالی از نظر [[اهل عرفان]] آن است که کسی که روحش [[صفا]] یافت، می‌بیند که هر کاری کار خداست و فاعل‌های دیگر ابزاری بیش نیستند، کسی که در پشت پرده اسباب، [[جهان]] را می‌چرخاند و هر چیزی را در جای خود [[آفریده]] و قرار می‌دهد، دست [[قدرتمند]] [[الهی]] است<ref>مصباح یزدی، محمدتقی، معارف قرآن، ج۳-۱، ص۸۲.</ref>. [[توحید افعالی]] [[عرفانی]]، اولین مرتبه از مراتب سه‌گانه [[توحید]] [[شهودی]] است، یعنی [[حضرت حق]] به تجلی افعالی بر سالک متجلی می‌شود و سالک جمیع [[افعال]] و اشیا را در افعال [[حق]] فانی می‌یابد و در هیچ مرتبه، غیر از [[حق تعالی]] را فاعل ندیده و غیر او را مؤثر نشناسد و این [[مقام]] را «محو» می‌نامند<ref>سجادی، جعفر، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، ص۲۶۹.</ref>.

در [[علم اخلاق]] نیز به مناسبت بحث از [[حکمت]] به عنوان یکی از [[فضایل اخلاقی]]، درباره توحید سخن به میان آمده است. [[عالمان]] [[اخلاق]] از اقسام سه گانه [[توحید ذاتی]]، صفاتی و افعالی یاد کرده و بر توحید افعالی تأکید ورزیده‌اند. یعنی [[اعتقاد]] به این که مؤثر [[حقیقی]] در وجود، منحصر در [[پروردگار متعال]] است<ref>نراقی، احمد، معراج السعادة، ص۱۰۳؛ نراقی، محمد مهدی، جامع السعادات، ج۱، ص۱۲۸.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[توحید افعالی - ربانی گلپایگانی (مقاله)|مقاله «توحید افعالی»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۳ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی، ج۳]] ص ۵۱.</ref>

== منابع ==