انبیای اولوالعزم چه شئونی داشتند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

* «'''[[رسالت]] [[وحی]]''': اولین [[وظیفه انبیاء]] صاحب کتاب {{عم}}، [[ابلاغ]] [[آیات]] [[کتاب آسمانی]]، بدون کم وکاست، به [[امت]] خود بوده است. بیان اکید [[خداوند]] درباره شدت اهتمام به [[حفاظت]] از [[قرآن]]، از مرحله [[نزول]] تا [[تبلیغ]] به امت توسط [[رسول خدا]] {{صل}}، بیانگر اهمیت این مسئله است:

بر این اساس، [[وظیفه]] اولیه همه [[رسولان الهی]] {{عم}}، ابلاغ آیات کتاب آسمانی بدون کم و کاست به امت خود است. {{متن قرآن|الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَيَخْشَوْنَهُ وَلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا}}<ref>«همان کسانی که پیام‌های خداوند را می‌رسانند و از او می‌ترسند و از هیچ کس جز خدا نمی‌ترسند و حسابرسی را خداوند بسنده است» سوره احزاب، آیه ۳۹.</ref>.

این مسئله درباره رسول خدا {{صل}} که [[پیامبر خاتم]] است، با شدت بیشتری مورد توجه قرار می‌گیرد. {{متن قرآن|فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ وَعَلَيْنَا الْحِسَابُ}}<ref>«بر تو تنها پیام رسانی و بر ما حسابرسی است» سوره رعد، آیه ۴۰.</ref>.

* '''[[ابلاغ دین]] به همه افراد [[بشر]]''': قرآن کتاب امت خاتم است و باید به همه افراد بشر به طور کامل ابلاغ شود؛ چنان که [[شعار]] رسول خدا {{صل}} در قرآن نیز [[انذار]] همه نسل‌ها بوده است. {{متن قرآن|وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَمَنْ بَلَغَ}}<ref>«و به من این قرآن وحی شده است تا با آن به شما و به هر کس که (این قرآن به او) برسد، هشدار دهم» سوره انعام، آیه ۱۹.</ref>.

واژه "بلاغ" به معنای رسانیدن امری به نهایت مرتبه‌ای است که باید به نتیجه برسد<ref>برای توضیح بیشتر ر.ک: براهین قرآنی این مجموعه، آیه تبلیغ.</ref>. پس معلوم می‌شود که مراد از [[آیه]]، رسانیدن [[پیام]] [[قرآن]] به همه نسل‌ها است. این امر، جز با وجود [[اوصیای الهی]] بعد از [[رسول خدا]] {{صل}} میسر نیست؛ چنان‌که [[آیات]] فراوان قرآن، [[وظیفه انبیاء]] {{عم}} را "بلاغ مبین" بیان می‌کنند؛ یعنی مراد [[پروردگار]]، [[تبلیغ]] کامل و [[تبیین دین]] برای همه افراد [[بشر]] بوده است. این [[وظیفه]] خطیری است که با وجود اوصیای [[انبیاء]] {{عم}} در همه زمان‌ها محقق می‌شود. {{متن قرآن|وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَاحْذَرُوا فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّمَا عَلَى رَسُولِنَا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ}}<ref>«و از خداوند فرمانبرداری کنید و از پیامبر فرمان برید و (از بدی) بپرهیزید؛ بنابراین اگر رو بگردانید بدانید که تنها پیام‌رسانی روشن بر عهده فرستاده ماست» سوره مائده، آیه ۹۲.</ref>.

* '''[[هدایت]] همه افراد بشر''': وظیفه اصلی انبیاء {{عم}}، [[هدایت به عالم ملکوت]] بوده است؛ راهنمای به [[عالم غیب]] و طریقی طیّ آن‌که جز با کمک [[هادیان الهی]] {{عم}} ممکن نیست. {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءَ الزَّكَاةِ وَكَانُوا لَنَا عَابِدِينَ}}<ref>«و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند و به آنها انجام کارهای نیک و برپا داشتن نماز و دادن زکات را وحی کردیم و آنان پرستندگان ما بودند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.</ref>.

این وظیفه اختصاص به رسول خدا {{صل}} ندارد، بلکه برای همه [[رهبران]] معصومی است که به [[حکم الهی]]، [[رهبری]] [[امت]] در هدایت را بر عهده دارند؛ لذا {{متن قرآن|أَئِمَّةً}} در آیه، شامل انبیاء [[اولوالعزم]] واوصیای آنان {{عم}} به طور کلی می‌شود؛ چنان که در [[سیاق آیه]] مذکور، اسامی انبیاء [[صاحب شریعت]] و اوصیای آنان {{عم}} که [[تبلیغ دین]] آنان را می‌کردند، در کنار هم ذکر شده؛ مثلاً [[حضرت موسی]] {{ع}} به همراه [[هارون]] {{ع}} وحضرت [[ابراهیم]] {{ع}} در کنار حضرات [[لوط]] و [[اسحاق]] و [[یعقوب]] {{عم}} ذکر گردیده است. آن حضرات، خود صاحب شریعت نبودند و تبلیغ دین ابراهیمی {{ع}} را می‌کردند؛ لذا واژه [[امام]] در [[آیه شریفه]]، شامل همه [[اولیاء الهی]]، اعم از انبیاء و اوصیای آنان {{عم}} می‌گردد و از جمله، [[امامان معصوم]] {{عم}} بعد از [[رسول خدا]] {{صل}} را نیز دربر می‌گیرد. {{متن قرآن|وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ}}<ref>«و چون شکیب ورزیدند و به آیات ما یقین داشتند برخی از آنان را پیشوایانی گماردیم که به فرمان ما (مردم را) رهنمایی می‌کردند» سوره سجده، آیه ۲۴.</ref>.

* '''[[تبیین دین]] و جلوگیری از [[اختلاف]] در [[امت]]''': [[وظیفه]] اصلی [[انبیاء]] {{عم}} در [[ابلاغ شریعت]]، بیان [[قانون الهی]] برای [[رفع ظلم]] و [[خصومت]] از [[جامعه]] است. با [[رحلت]] ایشان، به واسطه بروز قرائت‌های مختلف از [[دین]]، باب اختلاف در امت باز می‌شود. افراد غیر [[معصوم]]، هرگز نمی‌توانند [[اختلافات]] را به طور مبنایی حل کنند؛ چون تبیین [[دینی]] آنان، برگرفته از اطلاعات ناقص آنها از دین است؛ لذا [[خداوند]] وظیفه اصلی انبیاء {{عم}} را تبیین دین بیان می‌فرماید؛ وظیفه‌ای که با رحلت آنان خاتمه نمی‌یابد و بر عهده اوصیای معصوم ایشان {{عم}} قرار می‌گیرد. {{متن قرآن|بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ}}<ref>«(آنان را) با برهان‌ها (ی روشن) و نوشته‌ها (فرستادیم) و بر تو قرآن را فرو فرستادیم تا برای مردم آنچه را که به سوی آنان فرو فرستاده‌اند روشن گردانی و باشد که بیندیشند» سوره نحل، آیه ۴۴.</ref>. {{متن قرآن|وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ إِلَّا لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُوا فِيهِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ}}<ref>«و ما این کتاب را بر تو فرو فرستادیم تا آنچه را در آن اختلاف ورزیدند برای آنها روشن گردانی و تا رهنمود و بخشایشی باشد برای گروهی که ایمان دارند» سوره نحل، آیه ۶۴.</ref>.

* '''[[حکمت بالغه]]''': خداوند از [[قرآن]] به "حکمت بالغه" تعبیر می‌فرماید: {{متن قرآن|حِكْمَةٌ بَالِغَةٌ فَمَا تُغْنِ النُّذُرُ}}<ref>«پندی است رسا اما هشدار به کار (کافران) نمی‌آید» سوره قمر، آیه ۵.</ref>. "[[حکمت]]" به [[علوم]] [[یقینی]] گفته می‌شود که صاحب آن می‌باید با [[رسوخ]] در قرآن و [[معارف توحیدی]]، بتواند آن را به دیگران منتقل کند. خداوند وظیفه [[رسول]] خویش {{صل}} را "بلاغ مبین" می‌نامد و می‌فرماید: {{متن قرآن|فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ الْمُبِينُ}}<ref>«و اگر رویگردان شوند تنها پیام‌رسانی آشکار بر عهده توست» سوره نحل، آیه ۸۲.</ref>.

بلاغ و یا بالغه، از ریشه "بلغ" به معنای رسانیدن امری به منتهای مرتبه آن است؛ خواه منتهای مکانی و یا زمانی و یا [[معنوی]] باشد<ref>المفردات: {{عربی|البلوغ و البلاغ: الانتهاء إلی أقصی المقصد و المنتهی، مکانا کان أو زمانا، أو أمرا من الأمور المقدرة}}.</ref>. در نتیجه، [[بلاغ]] مبین بودن [[پیام]] [[رسول خدا]] {{صل}} -یعنی [[قرآن]] - بدین معناست که [[معارف]] و [[اسرار]] و حکمت‌های آن می‌باید به همه اقشار نسل‌های [[امت]] خاتم، در حد استعدادشان، برسد. بر این مبنا، امکان ندارد که این [[وظیفه]] خطیر محدود به رسول خدا {{صل}} شود؛ بلکه می‌باید در میان امت پیوسته افرادی نازل منزله حضرتش حضور داشته باشند تا حکمت‌ها و معارف و [[اسرار الهی]] را به [[قلوب]] مستعدین از [[امت اسلام]] منتقل نمایند.

* '''[[حجیّت]] برای [[افعال عباد]]''': وجود رسول خدا {{صل}} برای امت حاضر در [[زمان]] حضرتش [[حجت الهی]] بود؛ که [[قول و فعل]] حضرتش [[حجت شرعی]] برای امت اسلام محسوب می‌شد. {{متن قرآن|رُسُلًا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا}}<ref>«پیامبرانی نویدبخش و هشدار دهنده تا پس از این پیامبران برای مردم بر خداوند حجتی نباشد و خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۱۶۵.</ref>.

* '''[[ولایت]] بر عباد''': اصل ولایت، تنها در [[ضرورت تشکیل حکومت دینی]] توسط [[انبیاء الهی]] {{عم}} نیست؛ بلکه همه افراد [[بشر]]، چون مخلوق پروردگارند، مملوک [[خداوند]] هستند و مملوک بدون [[اذن]] مولا، [[حق تصرف]] در [[ملک]] او را ندارد. [[ولایت خداوند]] بر [[نفوس]] و [[جان]] و [[مال]] و سایر متعلقات همه [[انسان‌ها]]، یعنی بدون اذن او، کسی حق تصرف در هیچ امری از امور شخصی و یا [[خانوادگی]] و یا [[اجتماعی]] خود را ندارد. [[ولایت الهی]] از طریق [[انبیاء]] {{عم}} به [[مردم]] تنفیذ می‌شود. بنابراین، همیشه مردم نیازمند [[ولی خدا]] در میان خود هستند تا اذن در [[تصرف در امور]] گوناگون خود را داشته باشند. انبیاء {{عم}} در [[زمان]] خود این [[وظیفه]] را انجام می‌دهند و بعد از [[رحلت]] آنان، همیشه باید [[ولی امر]] [[معصوم]] زنده و حاضری در میان مردم باشد تا اذن در [[تصرف]] را به آنان بدهد.

نتیجه نهایی آنکه: [[رسول خدا]] {{صل}}، بنابر [[مقام رسالت]]، وظیفه‌ای انحصاری از طرف [[پروردگار]] داشتند و آن [[ابلاغ وحی]] و بیان [[قرآن]] برای [[امت اسلام]] بود. پس از [[ارتحال]] حضرتش، گرچه این مهم انجام شده است؛ اما سایر [[وظایف]] آن [[حضرت]]، که به جنبه [[مقام ولایت]] و [[امامت]] (به معنای عام) ایشان باز می‌گردد، همچنان باقی است؛ وظایفی که باید توسط اوصیای معصوم ایشان تا [[قیامت]] انجام گیرد»<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۳ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۳ ص ۳۸-۴۳.</ref>