دلایل شخص معین بودن دجال چیست؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۳:۱۱
، ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲وظیفهٔ شمارهٔ ۳، بخش دوم
جز (جایگزینی متن - '== منبع‌شناسی جامع مهدویت ==↵{{منبع جامع}}↵* کتاب‌شناسی مهدویت؛↵* مقاله‌شناسی مهدویت؛↵* پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.↵{{پایان منبع جامع}}' به '') |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات پرسش | {{جعبه اطلاعات پرسش | ||
| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]] | | موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]] | ||
| تصویر = 7626626268.jpg | | تصویر = 7626626268.jpg | ||
| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[مقدمات ظهور امام مهدی]] / [[نشانه‌های ظهور امام مهدی]] | | مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[مقدمات ظهور امام مهدی]] / [[نشانه‌های ظهور امام مهدی]] | ||
| مدخل اصلی = [[مسیح دجال]] | | مدخل اصلی = [[مسیح دجال]] | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۳: | ||
حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[کاوس روحی برندق]]''' و دیگر نویسندگان مقاله ''«[[دجال در نگاه احادیث فریقین (مقاله)|دجال در نگاه احادیث فریقین]]»'' در این‌باره گفته‌اند: | حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[کاوس روحی برندق]]''' و دیگر نویسندگان مقاله ''«[[دجال در نگاه احادیث فریقین (مقاله)|دجال در نگاه احادیث فریقین]]»'' در این‌باره گفته‌اند: | ||
«موضوع [[دجال]] از پردامنه‌ترین موضوعات [[آخرالزمان]] و علائم الظهور از نظر حجم روایات به شمار می‌آید و احادیث فراوان در جوامع روایی فریقین بدان اختصاص داده شده است<ref>نک: صدری، سحر، بررسی تطبیقی روایات شیعه و [[اهل تسنن]] درباره ماهیت [[دجال]] (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۹۱ش.</ref>. بنابراین، روایاتی که در استدلال بر اثبات نماد یا شخص بودن [[دجال]]، عنوان خواهد شد، تنها بخشی از احادیث مربوط به [[دجال]] است؛ لکن هر آن‌چه از میان این احادیث به سود نظریه نماد بدان استدلال شده و بعضاً می‌توان بهره جست، ذکر خواهد شد. ولی آوردن روایات مربوط به یکایک ویژگی‌های [[دجال]] که به حوزه‌های مختلف مربوط می‌شود - مانند انذار همه [[پیامبران]] نسبت به فتنه [[دجال]]، اظهار نگرانی [[پیامبر]]{{صل}} بر امت نسبت به فتنه [[دجال]]، استعاذه [[پیامبر]]{{صل}} از شر [[دجال]]، وقایع زمان [[خروج دجال]]، خصوصیات چشم [[دجال]]، نوشته میان دو چشم [[دجال]]، معرفی [[دجال]] به نام افراد خاص، مکان [[خروج دجال]]، زمان [[خروج دجال]]، ادعای [[ربوبیت]] [[دجال]]، غذای مؤمنان هنگام [[خروج دجال]]، ویژگی‌های مرکب [[دجال]]، همراه داشتن چیزهای متضاد، مکان‌های ایمن از فتنه [[دجال]]، محل کشته شدن [[دجال]]، پیروان [[دجال]]، کشنده [[دجال]] و راه‌های در امان ماندن از فتنه [[دجال]] در روایات - و نقد و بررسی آن‌ها، نه‌تنها از گنجایش یک مقاله، که از گنجایش یک کتاب فراتر است؛ اما نکته‌ای که در این‌جا باید گفته شود این است که این احادیث قطعاً [[ظهور]] در شخص بودن [[دجال]] دارند. بنابراین یکایک این روایات دلیل بر شخص بودن هستند و این مسئله آن‌چنان روشن است که طرف‌داران نظریه نماد با وسواس در گزینش روایات علیه نظریه شخص بودن [[دجال]]، تنها بخش‌هایی از این احادیث را برگزیده و به سود نظریه خود استدلال کرده‌اند. بااین حال، برخی از طرف‌داران نظریه شخص بودن [[دجال]]، به چند دسته از این احادیث تمسک جسته‌اند که همراه با نقد در ادامه ذکر می‌شود. این دلایل عبارت‌اند از: در دسته‌ای از جوامع روایی فریقین مطالبی درباره مکان [[خروج دجال]] ذکر شده است. این روایات به تفکیک روایات [[شیعه]] و [[اهل‌سنت]] به این قرار است: | «موضوع [[دجال]] از پردامنه‌ترین موضوعات [[آخرالزمان]] و علائم الظهور از نظر حجم روایات به شمار می‌آید و احادیث فراوان در جوامع روایی فریقین بدان اختصاص داده شده است<ref>نک: صدری، سحر، بررسی تطبیقی روایات شیعه و [[اهل تسنن]] درباره ماهیت [[دجال]] (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۹۱ش.</ref>. بنابراین، روایاتی که در استدلال بر اثبات نماد یا شخص بودن [[دجال]]، عنوان خواهد شد، تنها بخشی از احادیث مربوط به [[دجال]] است؛ لکن هر آن‌چه از میان این احادیث به سود نظریه نماد بدان استدلال شده و بعضاً می‌توان بهره جست، ذکر خواهد شد. ولی آوردن روایات مربوط به یکایک ویژگی‌های [[دجال]] که به حوزه‌های مختلف مربوط می‌شود - مانند انذار همه [[پیامبران]] نسبت به فتنه [[دجال]]، اظهار نگرانی [[پیامبر]] {{صل}} بر امت نسبت به فتنه [[دجال]]، استعاذه [[پیامبر]] {{صل}} از شر [[دجال]]، وقایع زمان [[خروج دجال]]، خصوصیات چشم [[دجال]]، نوشته میان دو چشم [[دجال]]، معرفی [[دجال]] به نام افراد خاص، مکان [[خروج دجال]]، زمان [[خروج دجال]]، ادعای [[ربوبیت]] [[دجال]]، غذای مؤمنان هنگام [[خروج دجال]]، ویژگی‌های مرکب [[دجال]]، همراه داشتن چیزهای متضاد، مکان‌های ایمن از فتنه [[دجال]]، محل کشته شدن [[دجال]]، پیروان [[دجال]]، کشنده [[دجال]] و راه‌های در امان ماندن از فتنه [[دجال]] در روایات - و نقد و بررسی آن‌ها، نه‌تنها از گنجایش یک مقاله، که از گنجایش یک کتاب فراتر است؛ اما نکته‌ای که در این‌جا باید گفته شود این است که این احادیث قطعاً [[ظهور]] در شخص بودن [[دجال]] دارند. بنابراین یکایک این روایات دلیل بر شخص بودن هستند و این مسئله آن‌چنان روشن است که طرف‌داران نظریه نماد با وسواس در گزینش روایات علیه نظریه شخص بودن [[دجال]]، تنها بخش‌هایی از این احادیث را برگزیده و به سود نظریه خود استدلال کرده‌اند. بااین حال، برخی از طرف‌داران نظریه شخص بودن [[دجال]]، به چند دسته از این احادیث تمسک جسته‌اند که همراه با نقد در ادامه ذکر می‌شود. این دلایل عبارت‌اند از: در دسته‌ای از جوامع روایی فریقین مطالبی درباره مکان [[خروج دجال]] ذکر شده است. این روایات به تفکیک روایات [[شیعه]] و [[اهل‌سنت]] به این قرار است: | ||
در روایات [[اهل تسنن]]، مکان‌های زیر به عنوان مکان [[خروج دجال]] یاد شده‌اند: | در روایات [[اهل تسنن]]، مکان‌های زیر به عنوان مکان [[خروج دجال]] یاد شده‌اند: | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۳: | ||
'''نقد:''' در متن ادعای یادشده، دو دلیل بر شخص بودن [[دجال]] ذکر شده است؛ دلیل نخست بر این‌که مراد از [[دجال]] در این احادیث شخص معین است، این است که مکان‌های یاد شده هیچ کدام از سرزمین غرب نیستند. بنابراین اگر مقصود از [[دجال]] سمبل باشد، فرهنگ غرب نخواهد بود، لکن به نظر می‌رسد این استدلال اخص از مدعاست؛ زیرا تنها سمبل نبودن [[دجال]] برای فرهنگ غرب از آن استفاده می‌شود و نه سمبل هر فرهنگ الحادی بودن. و اما دلیل دوم و ادامه سخن که در واقع تنزل از مدعاست، درصدد شخص معین بودن [[دجال]]، البته به عنوان رهبر و جلودار است، ولی در هر حال سمبل بودن [[دجال]] را نفی نمی‌کند. به عبارت دیگر، سخن در مفاد روایات است که آیا از این روایات برمی‌آید که [[دجال]] شخص است یا نماد یک فرهنگ، نه این‌که هر فرهنگی به رهبری نیاز دارد که نظریه‌پرداز از این جهت اظهار نظر نکرده است. بنابراین روایات یادشده می‌تواند هم به فرد معین اشاره داشته باشد و هم به فرهنگ. اما ممکن است به وجه دیگری گفته شود: از این روایات به لحاظ این‌که مکان‌های متعدد برای یک نفر ذکر شده است، قطعاً منظور از آن‌ها نماد فرهنگ است و نه شخص معین؛ زیرا شخص معین نمی‌تواند از چند جا خروج کند. در پاسخ این ایده می‌توان گفت: روایات چندین جا را مشخص نکرده‌اند، بلکه هر کدام از یک مکان نام برده‌اند. از این‌رو بنابر هر روایتی، فقط خصوص همان مکان که در آن روایت ذکر شده، محل خروج [[دجال]] باشد یا این‌که بنا بر جمع روایات، ممکن است یک مکان به عنوان مرکز خروج یا نقطه آغاز خروج باشد و مکان‌های دیگر شعاع‌های حرکت [[دجال]] یا مراحل حرکت و نقطه‌های استقرار بعدی او و یا محل استقرار برخی از فرماندهان زیر دست او باشد. بنابراین با استدلال یادشده نمی‌توان دلالت روایات مورد بحث بر نماد فرهنگ و جریان بودن را از آن‌ها استفاده کرد. از سوی دیگر، همان‌گونه که محل خروج شخص می‌تواند بنا بر توجیه‌هایی که ذکر شد، چند مکان به شمار آید، تعدد محل فرهنگ را نیز می‌توان با محل آغاز یا مرکز ثقل بودن فرهنگ و نقطه‌های بعدی یا محل استقرار شاخه‌های آن توجیه کرد. بر این اساس هرگز نمی‌توان از این احادیث خصوص فرد معین و یا نماد فرهنگ بودن [[دجال]] را اثبات کرد»<ref>[[کاوس روحی برندق|روحی برندق، کاوس]]، [[نصرت نیل‌ساز|نیل‌ساز، نصرت]]، [[سحر صدری|صدری،سحر]]؛ [[دجال در نگاه احادیث فریقین (مقاله)|دجال در نگاه احادیث فریقین]]، ص127-159.</ref>. | '''نقد:''' در متن ادعای یادشده، دو دلیل بر شخص بودن [[دجال]] ذکر شده است؛ دلیل نخست بر این‌که مراد از [[دجال]] در این احادیث شخص معین است، این است که مکان‌های یاد شده هیچ کدام از سرزمین غرب نیستند. بنابراین اگر مقصود از [[دجال]] سمبل باشد، فرهنگ غرب نخواهد بود، لکن به نظر می‌رسد این استدلال اخص از مدعاست؛ زیرا تنها سمبل نبودن [[دجال]] برای فرهنگ غرب از آن استفاده می‌شود و نه سمبل هر فرهنگ الحادی بودن. و اما دلیل دوم و ادامه سخن که در واقع تنزل از مدعاست، درصدد شخص معین بودن [[دجال]]، البته به عنوان رهبر و جلودار است، ولی در هر حال سمبل بودن [[دجال]] را نفی نمی‌کند. به عبارت دیگر، سخن در مفاد روایات است که آیا از این روایات برمی‌آید که [[دجال]] شخص است یا نماد یک فرهنگ، نه این‌که هر فرهنگی به رهبری نیاز دارد که نظریه‌پرداز از این جهت اظهار نظر نکرده است. بنابراین روایات یادشده می‌تواند هم به فرد معین اشاره داشته باشد و هم به فرهنگ. اما ممکن است به وجه دیگری گفته شود: از این روایات به لحاظ این‌که مکان‌های متعدد برای یک نفر ذکر شده است، قطعاً منظور از آن‌ها نماد فرهنگ است و نه شخص معین؛ زیرا شخص معین نمی‌تواند از چند جا خروج کند. در پاسخ این ایده می‌توان گفت: روایات چندین جا را مشخص نکرده‌اند، بلکه هر کدام از یک مکان نام برده‌اند. از این‌رو بنابر هر روایتی، فقط خصوص همان مکان که در آن روایت ذکر شده، محل خروج [[دجال]] باشد یا این‌که بنا بر جمع روایات، ممکن است یک مکان به عنوان مرکز خروج یا نقطه آغاز خروج باشد و مکان‌های دیگر شعاع‌های حرکت [[دجال]] یا مراحل حرکت و نقطه‌های استقرار بعدی او و یا محل استقرار برخی از فرماندهان زیر دست او باشد. بنابراین با استدلال یادشده نمی‌توان دلالت روایات مورد بحث بر نماد فرهنگ و جریان بودن را از آن‌ها استفاده کرد. از سوی دیگر، همان‌گونه که محل خروج شخص می‌تواند بنا بر توجیه‌هایی که ذکر شد، چند مکان به شمار آید، تعدد محل فرهنگ را نیز می‌توان با محل آغاز یا مرکز ثقل بودن فرهنگ و نقطه‌های بعدی یا محل استقرار شاخه‌های آن توجیه کرد. بر این اساس هرگز نمی‌توان از این احادیث خصوص فرد معین و یا نماد فرهنگ بودن [[دجال]] را اثبات کرد»<ref>[[کاوس روحی برندق|روحی برندق، کاوس]]، [[نصرت نیل‌ساز|نیل‌ساز، نصرت]]، [[سحر صدری|صدری،سحر]]؛ [[دجال در نگاه احادیث فریقین (مقاله)|دجال در نگاه احادیث فریقین]]، ص127-159.</ref>. | ||
== پرسش‌های وابسته == | |||
{{پرسمان خروج دجال}} | {{پرسمان خروج دجال}} | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||