|
|
خط ۲۱: |
خط ۲۱: |
| ==ادلۀ روایی علم شأنی معصوم== | | ==ادلۀ روایی علم شأنی معصوم== |
| <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{همچنین| آیا علم معصوم شأنی است یا فعلی؟ (پرسش)}}</div> | | <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:right; font-size: 90%; font-weight: normal;">{{همچنین| آیا علم معصوم شأنی است یا فعلی؟ (پرسش)}}</div> |
| *کسانی که قائل به علم اشائی و ارادی معصوم هستند به چهار دسته از روایات استدلال کرده اند<ref>ر.ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟؛ قدردان قراملکی، محمدحسن، امامت، ص 462؛ مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی ها ابعاد و مبادی آن، ص 218 ـ 224</ref> و مضمون آنها این است، اهل بیت{{عم}}هر گاه بخواهند، خداوند آنان را آگاه میسازد،<ref>ر.ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟</ref> اما اگر مصلحت در ندانستن چیزی باشد کاری نمیکنند که آن را بدانند.<ref>ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی، شرح دعای 45 صحیفۀ سجادیه، وبگاه آیت الله مصباح</ref> | | *کسانی که قائل به علم اشائی و ارادی معصوم هستند به برخی از روایات استدلال کرده اند<ref>ر.ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟؛ قدردان قراملکی، محمدحسن، امامت، ص 462</ref> و مضمون آنها این است: اهل بیت(علیهم السلام) هر گاه بخواهند، خداوند آنان را آگاه میسازد،<ref>ر.ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟</ref> اما اگر مصلحت در ندانستن چیزی باشد، کاری نمیکنند که آنرا بدانند.<ref>ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی، شرح دعای 45 صحیفۀ سجادیه، وبگاه آیت الله مصباح</ref> سه روایت مختلف از امام صادق(علیه السلام)<ref>هر سه روایت در: کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 258</ref> که فرمودند: «إِنَّ الْإِمامَ إِذَا شَاءَ أَنْ یَعْلَمَ عُلِّم»، «إِنَّ الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ يَعْلَمَ أُعْلِم» و «إِذَا أَرَادَ الْإِمَامُ أَنْ یَعْلَمَ شَیْئاً أَعْلَمَهُ اللَّهُ ذَلِكَ».<ref>ر.ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟؛ قدردان قراملکی، محمدحسن، امامت، ص 462؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟؛ سبحانی، سیدمحمدجعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 80؛ رفیعی، ناصر، علم غیب ائمه، ص دو فصلنامۀ مطالعات اهل بیت شناسی، ص 17 و 18؛ لطیفی، رحیم، علم غیب معصوم، ماهنامۀ معرفت، ش 48، صفحه؟؟؟</ref> این روایات علم امام را منوط بر تعلیم الهی کرده اند.<ref>ر.ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟</ref> و یا اینکه در روایتی دیگر از امام صادق(علیه السلام) آمده است:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 257</ref> «عمار ساباطی از حضرت سؤال کرد: آیا امام علم غیب میداند؟ "فرمود: نه، امام علم غیب را ذاتا نمی داند ولی هنگامی که اراده کند چیزی را بداند خدا به او تعلیم میدهد.»<ref>ر.ک. مکارم شیرازی، ناصر، نمونه، ج 17، ص 100</ref> |
| #دستۀ اول، سه روایت مختلف از امام صادق(علیه السلام)<ref>هر سه روایت در: کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 258</ref> که فرمودند: "امام هر گاه بخواهد میداند و یا هر وقت بخواهد خداوند آگاهش میکند":<ref>ر.ک. مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی ها ابعاد و مبادی آن، ص 218 ـ 224</ref> «إِنَّ الْإِمامَ إِذَا شَاءَ أَنْ یَعْلَمَ عُلِّم»، «إِنَّ الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ يَعْلَمَ أُعْلِم» و «إِذَا أَرَادَ الْإِمَامُ أَنْ یَعْلَمَ شَیْئاً أَعْلَمَهُ اللَّهُ ذَلِكَ».<ref>ر.ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟؛ قدردان قراملکی، محمدحسن، امامت، ص 462؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟؛ سبحانی، سیدمحمدجعفر، منابع علم امامان شیعه، ص 80</ref> این روایات علم امام را منوط بر تعلیم الهی کرده اند.<ref>ر.ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟؟</ref>
| |
| #دستۀ دوم، روایاتی که مسئله قبض و بسط علم اهل بیت{{عم}}را مطرح میکنند. معمر بن خلاد از امام کاظم{{ع}}پرسید آیا شما علم غیب میدانید؟ امام در پاسخ فرمودند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 256</ref> «امام باقر{{ع}}فرموده است: علم برای ما گشایش مییابد و ما آگاهی مییابیم و گرفتگی مییابد و دیگر آگاهی نمییابیم.»<ref>ر.ک. مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی ها ابعاد و مبادی آن، ص 218 ـ 224</ref> ملامحمد صالح مازندرانی در شرح این روایت می نویسد:<ref>مازندرانی، ملاصالح، شرح اصول الکافی، ج ۶، ص ۳۱</ref> "منظور از بسط علم، فعلی بودن آن است و مراد از قبض عدم فعلیت علم، گرچه با توجه و التفات میداند.<ref>ر.ک. مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی ها ابعاد و مبادی آن، ص 218 ـ 224</ref>
| |
| #دستۀ سوم، روایاتی که مربوط به افزایش علوم آنان است و اگر علوم آنان فعلی بود، افزایش آن معنای معقولی نداشت. زراره می گوید از امام باقر{{ع}}شنیدم می فرمود:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج ۱، ص ۲۵۵</ref> «اگر علم ما فزونی نمییافت، پایان میپذیرفت.» عرض کردم: "چیزی بر شما افزوده میشود که پیامبر خدا{{صل}} آنرا نمیدانست؟" فرمود: «هر گاه بنای افزایش علم باشد، نخست بر پیامبر خدا{{صل}} و سپس بر امامان{{عم}}عرضه میشود تا به ما میرسد.» امام صادق{{ع}}نیز میفرماید:<ref>بصائر الدرجات ص ۳۶ و بحار الانوار، ج ۲۲، ص ۵۵۲ و ج ۲۶، ص ۹۰</ref> «شب جمعهای نیست مگر اینکه اولیای خدا سرور ویژهای دارند، هنگامی که شب جمعه فرا میرسد رسول خدا{{صل}} با عرش ارتباط برقرار میکند و من نیز همراه او با عرش تماس حاصل میکنم و در نتیجه با علمی که از آنجا بهره بردم باز میگردم و اگر این نبود قطعاً آنچه در نزد ماست پایان میپذیرفت.» در تبیین این روایت چنین گفته شده است:<ref>در محضر علامۀ طباطبایی، ص 148</ref> "اشکال ندارد که "اذا شاءوا علموا" از راه صعود ارواح آنها در شبهای جمعه باشد.<ref>ر.ک. مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی ها ابعاد و مبادی آن، ص 218 ـ 224</ref>
| |
| #دستۀ چهارم، روایاتی که نشانگر عدم آگاهی اهل بیت{{عم}}به برخی موضوعات است و چون جهل و ناآگاهی با اصل علم اهل بیت{{عم}}منافات دارد، بنابراین توجیه صحیح اینها عدم فعلیت و إرادی بودن علم آنان است. در روایتی عمار ساباطی از امام صادق{{ع}}پرسید:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 257</ref> آیا امام علم غیب می داند؟ امام فرمودند: «نه، اما هر گاه بخواهد بر چیزی آگاهی یابد، خداوند او را بدان آگاه میگرداند.»<ref>ر.ک. مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی ها ابعاد و مبادی آن، ص 218 ـ 224</ref>
| |
|
| |
|
| ==نقد علم شأنی== | | ==نقد علم شأنی== |