دفاع در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۳۴۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۴ دسامبر ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۹: خط ۹:


== مقدمه ==
== مقدمه ==
[[دفاع]] از ریشه "د ـ ف ـ ع" به معنای باز داشتن، پس زدن، دور کردن، [[حمایت]] کردن و مانع شدن است<ref>مفردات، ص۳۱۶؛ لسان العرب، ج ۴، ص۳۶۹، "دفع"؛ لغت‌نامه، ج، ص۱۰۹۴۰ ـ ۱۰۹۴۱، "دفاع".</ref>. در اصطلاح [[فقه]] و [[متون دینی]]، از اقسام [[جهاد]] و به معنای [[جنگی]] است که [[انسان]] در مقابل [[حمله]] [[دشمن]] و برای جلوگیری و [[پیشگیری]] از [[هجوم]] [[دشمن]] به [[مسلمانان]] و [[اساس اسلام]] انجام می‌دهد<ref>دفاع مشروع در حقوق جزای ایران، ص۲۴؛ اصطلاحات فقهی، ص۲۲۴. </ref>؛ همچنین پس زدن [[متجاوز]] به [[جان]]، [[مال]]، [[آبرو]] و [[ناموس]] و [[مبارزه]] برای [[اثبات حق]]، گرفتن [[مال]] یا [[حفظ آبرو]] و [[ناموس]] [[دفاع]] نامیده می‌شود<ref>جواهر الکلام، ج ۴۱، ص۶۵۰؛ فرهنگ معارف اسلامی، ج ۲، ص۸۵۲؛ مصطلحات الفقه؛ ص۲۴۵.</ref>. در اصطلاح [[حقوقی]] نیز [[دفاع]] به همین معناست و به پاسخ هر یک از دو طرف دعوا در [[محکمه]] به یکدیگر یا ایرادات متقابل هریک به ادعای دیگری، [[دفاع]] گفته می‌شود<ref>نک: محاضرات فی فقه الامامیه، ج ۴، ص۲۳ ـ ۲۴؛ نیز نک: ترمینولوژی حقوق، ص۳۰۳. </ref>.
[[دفاع]] از ریشه "د ـ ف ـ ع" به معنای باز داشتن، پس زدن، دور کردن، [[حمایت]] کردن و مانع شدن است<ref>مفردات، ص۳۱۶؛ لسان العرب، ج ۴، ص۳۶۹، "دفع"؛ لغت‌نامه، ج، ص۱۰۹۴۰ ـ ۱۰۹۴۱، "دفاع".</ref>. در [[قرآن کریم]]، ریشه دفع نیز به معنا [[حمله]] و [[هجوم]] نظامی وارد شده است: {{متن قرآن|وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ}}<ref>«و اگر خداوند برخی مردم را به دست برخی دیگر از میان برنمی‌داشت بی‌گمان دیرها (ی راهبان) و کلیساها (ی مسیحیان) و کنشت‌ها (ی یهودیان) و مسجدهایی که نام خداوند را در آن بسیار می‌برند ویران می‌شد و بی‌گمان خداوند به کسی که وی را یاری کند یاری خواهد رساند که خداوند توانمندی پیروز است» سوره حج، آیه ۴۰.</ref>.<ref>[[نجف علی غلامی|غلامی، نجف علی]]، [[نظام امنیتی دفاعی اسلام - غلامی (مقاله)|مقاله «نظام امنیتی دفاعی اسلام»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲]] ص ۱۰۰۱.</ref>
 
در اصطلاح [[فقه]] و [[متون دینی]]، از اقسام [[جهاد]] و به معنای [[جنگی]] است که [[انسان]] در مقابل [[حمله]] [[دشمن]] و برای جلوگیری و [[پیشگیری]] از [[هجوم]] [[دشمن]] به [[مسلمانان]] و [[اساس اسلام]] انجام می‌دهد<ref>دفاع مشروع در حقوق جزای ایران، ص۲۴؛ اصطلاحات فقهی، ص۲۲۴. </ref>؛ همچنین پس زدن [[متجاوز]] به [[جان]]، [[مال]]، [[آبرو]] و [[ناموس]] و [[مبارزه]] برای [[اثبات حق]]، گرفتن [[مال]] یا [[حفظ آبرو]] و [[ناموس]] [[دفاع]] نامیده می‌شود<ref>جواهر الکلام، ج ۴۱، ص۶۵۰؛ فرهنگ معارف اسلامی، ج ۲، ص۸۵۲؛ مصطلحات الفقه؛ ص۲۴۵.</ref>. در اصطلاح [[حقوقی]] نیز [[دفاع]] به همین معناست و به پاسخ هر یک از دو طرف دعوا در [[محکمه]] به یکدیگر یا ایرادات متقابل هریک به ادعای دیگری، [[دفاع]] گفته می‌شود<ref>نک: محاضرات فی فقه الامامیه، ج ۴، ص۲۳ ـ ۲۴؛ نیز نک: ترمینولوژی حقوق، ص۳۰۳. </ref>.


بسیاری از [[فقیهان]] [[جهاد]] را به دوگونه ابتدایی و [[دفاعی]] قسمت کرده و در تفاوت میان آن دو گفته‌اند: "[[دفاع]]" [[جنگی]] است که پس از [[حمله]] و تعرض مهاجم و برای بازداشتن [[متجاوز]] از [[تجاوز]] انجام می‌گیرد و "[[جهاد ابتدایی]]" پیکاری است که آغازگرش جنگجویان [[مسلمان]] و هدفش [[دعوت]] [[کافران]] به [[اسلام]]، [[توحید]] و [[عدالت]] است<ref>الروضة البهیه، ج ۲، ص۳۷۹؛ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۴؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ج ۱، ص۱۱۵.</ref>. در مقابل، به [[باور]] برخی، اساس [[جنگ‌های اسلامی]] [[دفاعی]] است<ref>المنار، ج ۲، ص۲۱۵.</ref>، زیرا [[نبرد]] در [[اسلام]] برای یکی از سه [[هدف]] [[دفاع از کیان اسلام]]، [[حمایت از مستضعفان]] و جلوگیری از [[فساد]] و رفع موانع از [[دعوت الهی]] است<ref>تفسیر جامع آیات الاحکام، ج ۶، ص۳۴۵ ـ ۳۴۶؛ المیزان، ج ۲، ص۶۵ ـ ۶۷؛ المنار، ج ۲، ص۲۱۵.</ref>. براین پایه می‌توان [[جهاد ابتدایی]] را زیرمجموعه [[جهاد دفاعی]] دانست؛ زیرا [[جهاد ابتدایی]]، [[دفاع از حقوق الهی]] و [[فطری]] [[انسان]] ([[خداجویی]]) است که [[اساس دین]] بر آن دو [[استوار]] شده است<ref>دراسات فی ولایة الفقیه، ج ۱، ص۱۱۵؛ مجموعه آثار، ج ۲۰، ص۲۴۰ ـ ۲۴۳، "جهاد".</ref>. به هر روی، [[فقها]] [[دفاع]] را به دوگونه قسمت کرده‌اند: "[[دفاع]] عام" که [[دفاع از کیان اسلام]] و [[کرامت انسانی]] است<ref>جواهرالکلام، ج ۲۱، ص۱۴. ۱۸؛ مصطلحات الفقه، ص۲۴۵؛ مجموعه آثار، ج ۲۰، ص۲۴۳ ـ ۲۴۴، "جهاد".</ref> و "[[دفاع]] خاص" که [[دفاع از جان]] و [[مال]] و [[ناموس]] شخص مدافع است<ref>مصطلحات الفقه، ص۲۴۵؛ اصطلاحات فقهی، ص۲۲۴.</ref>.<ref>[[سید احمد سادات|سادات، سید احمد]]؛ [[دفاع (مقاله)|مقاله «دفاع»]]؛ [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۳، ص۱۲۲.</ref>
بسیاری از [[فقیهان]] [[جهاد]] را به دوگونه ابتدایی و [[دفاعی]] قسمت کرده و در تفاوت میان آن دو گفته‌اند: "[[دفاع]]" [[جنگی]] است که پس از [[حمله]] و تعرض مهاجم و برای بازداشتن [[متجاوز]] از [[تجاوز]] انجام می‌گیرد و "[[جهاد ابتدایی]]" پیکاری است که آغازگرش جنگجویان [[مسلمان]] و هدفش [[دعوت]] [[کافران]] به [[اسلام]]، [[توحید]] و [[عدالت]] است<ref>الروضة البهیه، ج ۲، ص۳۷۹؛ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۴؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ج ۱، ص۱۱۵.</ref>. در مقابل، به [[باور]] برخی، اساس [[جنگ‌های اسلامی]] [[دفاعی]] است<ref>المنار، ج ۲، ص۲۱۵.</ref>، زیرا [[نبرد]] در [[اسلام]] برای یکی از سه [[هدف]] [[دفاع از کیان اسلام]]، [[حمایت از مستضعفان]] و جلوگیری از [[فساد]] و رفع موانع از [[دعوت الهی]] است<ref>تفسیر جامع آیات الاحکام، ج ۶، ص۳۴۵ ـ ۳۴۶؛ المیزان، ج ۲، ص۶۵ ـ ۶۷؛ المنار، ج ۲، ص۲۱۵.</ref>. براین پایه می‌توان [[جهاد ابتدایی]] را زیرمجموعه [[جهاد دفاعی]] دانست؛ زیرا [[جهاد ابتدایی]]، [[دفاع از حقوق الهی]] و [[فطری]] [[انسان]] ([[خداجویی]]) است که [[اساس دین]] بر آن دو [[استوار]] شده است<ref>دراسات فی ولایة الفقیه، ج ۱، ص۱۱۵؛ مجموعه آثار، ج ۲۰، ص۲۴۰ ـ ۲۴۳، "جهاد".</ref>. به هر روی، [[فقها]] [[دفاع]] را به دوگونه قسمت کرده‌اند: "[[دفاع]] عام" که [[دفاع از کیان اسلام]] و [[کرامت انسانی]] است<ref>جواهرالکلام، ج ۲۱، ص۱۴. ۱۸؛ مصطلحات الفقه، ص۲۴۵؛ مجموعه آثار، ج ۲۰، ص۲۴۳ ـ ۲۴۴، "جهاد".</ref> و "[[دفاع]] خاص" که [[دفاع از جان]] و [[مال]] و [[ناموس]] شخص مدافع است<ref>مصطلحات الفقه، ص۲۴۵؛ اصطلاحات فقهی، ص۲۲۴.</ref>.<ref>[[سید احمد سادات|سادات، سید احمد]]؛ [[دفاع (مقاله)|مقاله «دفاع»]]؛ [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۳، ص۱۲۲.</ref>
۱۱۲٬۸۶۰

ویرایش