ابن ام‌مکتوم در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' آن‌که ' به ' آنکه '
جز (جایگزینی متن - ' آن‌که ' به ' آنکه ')
خط ۲۲: خط ۲۲:
== [[هجرت به مدینه]] ==
== [[هجرت به مدینه]] ==
ابن ام‌مکتوم از [[اصحاب]] [[مهاجر]] بود<ref>ریحانة الادب، مدرس تبریزی، ج۷، ص۳۹۲.</ref> که پس از وقوع [[جنگ بدر]] به [[مدینه]] [[هجرت]] کرد و در [[خانه]] [[مخرمة بن نوفل]] که به [[خانه]] [[قاریان]] [[قرآن]] معروف بود، [[منزل]] کرد<ref>سیرت رسول الله، قاضی ابرقوه، ج۲، ص۵۴۴؛ امتاع الأسماع، مقریزی، ج۱۰، ص۱۳۳.</ref>. بعضی گفته‌اند که وی قبل از آنکه [[رسول خدا]] {{صل}} به [[مدینه]] [[هجرت]] کند، به [[دستور]] آن [[حضرت]] برای [[ارشاد]] [[مردم]] به همراه مصعب عمیر به [[مدینه]] آمد<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۱، ص۱۸۱.</ref>.
ابن ام‌مکتوم از [[اصحاب]] [[مهاجر]] بود<ref>ریحانة الادب، مدرس تبریزی، ج۷، ص۳۹۲.</ref> که پس از وقوع [[جنگ بدر]] به [[مدینه]] [[هجرت]] کرد و در [[خانه]] [[مخرمة بن نوفل]] که به [[خانه]] [[قاریان]] [[قرآن]] معروف بود، [[منزل]] کرد<ref>سیرت رسول الله، قاضی ابرقوه، ج۲، ص۵۴۴؛ امتاع الأسماع، مقریزی، ج۱۰، ص۱۳۳.</ref>. بعضی گفته‌اند که وی قبل از آنکه [[رسول خدا]] {{صل}} به [[مدینه]] [[هجرت]] کند، به [[دستور]] آن [[حضرت]] برای [[ارشاد]] [[مردم]] به همراه مصعب عمیر به [[مدینه]] آمد<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۱، ص۱۸۱.</ref>.
[[محمد بن سعد]] می‌گوید: "برای ما روایتی [[نقل]] شده که [[ابن ام مکتوم]] پیش از آن‌که [[پیامبر]] {{صل}} به [[مدینه]] [[هجرت]] فرمایند، [[هجرت]] کرده و این مدت‌ها پیش از [[جنگ بدر]] بوده است"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۵؛ امتاع الأسماع، مقریزی، ج۱۰، ص۱۳۳؛ الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۴۹۵.</ref>.
[[محمد بن سعد]] می‌گوید: "برای ما روایتی [[نقل]] شده که [[ابن ام مکتوم]] پیش از آنکه [[پیامبر]] {{صل}} به [[مدینه]] [[هجرت]] فرمایند، [[هجرت]] کرده و این مدت‌ها پیش از [[جنگ بدر]] بوده است"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۵؛ امتاع الأسماع، مقریزی، ج۱۰، ص۱۳۳؛ الاصابه، ابن حجر، ج۴، ص۴۹۵.</ref>.
در [[تأیید]] این گفته از [[براء بن عازب]] [[نقل]] شده است: نخستین کسانی که از [[مهاجرین]] بر ما وارد شدند، [[مصعب بن عمیر]] و سپس [[ابن ام مکتوم]] [[نابینا]]، [[برادر]] أبی‌فهر و سپس [[عمر بن الخطاب]] با بیست سوار بودند<ref>مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۱، ص۳.</ref>. اما برخی منابع [[نقل]] می‌کنند که بعد از ابن ام‌مکتوم، [[عمار یاسر]]، سعد، [[بلال]] و [[عمر]] آمدند<ref>دلائل النبوة، بیهقی (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۲، ص۱۶۹.</ref>.
در [[تأیید]] این گفته از [[براء بن عازب]] [[نقل]] شده است: نخستین کسانی که از [[مهاجرین]] بر ما وارد شدند، [[مصعب بن عمیر]] و سپس [[ابن ام مکتوم]] [[نابینا]]، [[برادر]] أبی‌فهر و سپس [[عمر بن الخطاب]] با بیست سوار بودند<ref>مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۱، ص۳.</ref>. اما برخی منابع [[نقل]] می‌کنند که بعد از ابن ام‌مکتوم، [[عمار یاسر]]، سعد، [[بلال]] و [[عمر]] آمدند<ref>دلائل النبوة، بیهقی (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۲، ص۱۶۹.</ref>.
او و [[مصعب بن عمیر]] [[قرآن]] را برای [[مردم مدینه]] می‌خواندند و [[دستورات اسلام]] را به آنها می‌آموختند. علاوه بر این [[وظیفه]] عمومی، آن دو [[قبل از هجرت]] [[رسول خدا]] {{صل}} فعالیت‌های دیگری داشتند؛ از جمله کسانی را که [[اسلام]] نیاورده بودند به [[اسلام]] [[دعوت]] می‌کردند و به کسانی که قبلاً [[اسلام]] آورده بودند، [[احکام دین]] می‌آموختند<ref>التنبیه و الاشراف، مسعودی (ترجمه: پاینده)، ص۲۳۵؛ السیرة الحلبیه، حلبی، ج۲، ص۱۶۳؛ امتاع الأسماع، مقریزی، ص۵۲- ۵۳.</ref>.
او و [[مصعب بن عمیر]] [[قرآن]] را برای [[مردم مدینه]] می‌خواندند و [[دستورات اسلام]] را به آنها می‌آموختند. علاوه بر این [[وظیفه]] عمومی، آن دو [[قبل از هجرت]] [[رسول خدا]] {{صل}} فعالیت‌های دیگری داشتند؛ از جمله کسانی را که [[اسلام]] نیاورده بودند به [[اسلام]] [[دعوت]] می‌کردند و به کسانی که قبلاً [[اسلام]] آورده بودند، [[احکام دین]] می‌آموختند<ref>التنبیه و الاشراف، مسعودی (ترجمه: پاینده)، ص۲۳۵؛ السیرة الحلبیه، حلبی، ج۲، ص۱۶۳؛ امتاع الأسماع، مقریزی، ص۵۲- ۵۳.</ref>.
خط ۳۷: خط ۳۷:
اما درباره مؤذن بودن [[ابن ام مکتوم]] آمده است که او و [[بلال مؤذن پیامبر]] {{صل}} بودند و حتی گفته شده گاهی اوقات [[بلال]]، [[اذان]] و [[ابن ام مکتوم]] اقامه را می‌گفت و گاهی [[بلال]]، اقامه و [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] را می‌گفت.
اما درباره مؤذن بودن [[ابن ام مکتوم]] آمده است که او و [[بلال مؤذن پیامبر]] {{صل}} بودند و حتی گفته شده گاهی اوقات [[بلال]]، [[اذان]] و [[ابن ام مکتوم]] اقامه را می‌گفت و گاهی [[بلال]]، اقامه و [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] را می‌گفت.


از بعضی [[روایات]] به دست می‌آید که [[ابن ام مکتوم]] با آن‌که [[نابینا]] بود کاملاً وقت‌شناس بوده است؛ چنان که [[سالم بن عبدالله]] می‌گوید: [[پیامبر]] فرمود: "[[بلال]]، زود [[اذان]] می‌گوید، موقعی که او [[اذان]] می‌گوید از [[خوردن و آشامیدن]] [[دست]] نکشید، مگر وقتی که [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] بگوید"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۶.</ref>. در [[تأیید]] همین سخن، [[روایت]] ابن [[عمر]] است که می‌گفت: [[بلال بن رباح]] و [[ابن ام مکتوم]] هر دو برای [[پیامبر]] {{صل}} [[اذان]] می‌گفتند و معمولاً [[بلال]]، سپیده ندمیده [[اذان]] می‌گفت و [[مردم]] را بیدار می‌کرد ولی [[ابن ام مکتوم]] درست هنگام سپیده‌دم [[اذان]] می‌گفت، و [[پیامبر]] {{صل}} می‌فرمودند: "بخورید و بیاشامید تا هنگامی که [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] بگوید"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۸؛ صحیح البخاری، بخاری، ج۱، ص۱۵۳؛ صحیح مسلم، مسلم، ج۳، ص۱۲۹؛ کتاب المسند، شافعی، ص۳۰؛ سنن الدارمی، دارمی، ج۱، ص۲۷۰؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۲۷، ص۴۰۶.</ref> و وقتی [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] می‌گفت [[مردم]] می‌گفتند: {{عربی|أَصْبَحَتْ}}؛ صبح شد<ref>صحیح البخاری، بخاری، ج۱، ص۳۸۰؛ مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۲، ص۱۲۳؛ السنن الکبری، بیهقی، ج۱، ص۳۸۰؛ امتاع الأسماع، مقریزی، ج۳، ص۴۸.</ref>.
از بعضی [[روایات]] به دست می‌آید که [[ابن ام مکتوم]] با آنکه [[نابینا]] بود کاملاً وقت‌شناس بوده است؛ چنان که [[سالم بن عبدالله]] می‌گوید: [[پیامبر]] فرمود: "[[بلال]]، زود [[اذان]] می‌گوید، موقعی که او [[اذان]] می‌گوید از [[خوردن و آشامیدن]] [[دست]] نکشید، مگر وقتی که [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] بگوید"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۶.</ref>. در [[تأیید]] همین سخن، [[روایت]] ابن [[عمر]] است که می‌گفت: [[بلال بن رباح]] و [[ابن ام مکتوم]] هر دو برای [[پیامبر]] {{صل}} [[اذان]] می‌گفتند و معمولاً [[بلال]]، سپیده ندمیده [[اذان]] می‌گفت و [[مردم]] را بیدار می‌کرد ولی [[ابن ام مکتوم]] درست هنگام سپیده‌دم [[اذان]] می‌گفت، و [[پیامبر]] {{صل}} می‌فرمودند: "بخورید و بیاشامید تا هنگامی که [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] بگوید"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۸؛ صحیح البخاری، بخاری، ج۱، ص۱۵۳؛ صحیح مسلم، مسلم، ج۳، ص۱۲۹؛ کتاب المسند، شافعی، ص۳۰؛ سنن الدارمی، دارمی، ج۱، ص۲۷۰؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۲۷، ص۴۰۶.</ref> و وقتی [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] می‌گفت [[مردم]] می‌گفتند: {{عربی|أَصْبَحَتْ}}؛ صبح شد<ref>صحیح البخاری، بخاری، ج۱، ص۳۸۰؛ مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۲، ص۱۲۳؛ السنن الکبری، بیهقی، ج۱، ص۳۸۰؛ امتاع الأسماع، مقریزی، ج۳، ص۴۸.</ref>.
ولی روایتی که از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده عکس این مطلب را بیان می‌کند؛ [[راوی]] می‌گوید: "از [[امام صادق]] {{ع}} پرسیدم: منظور و مقصود از گفته [[خداوند متعال]] در این [[آیه]] {{متن قرآن|حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ}}<ref>«تا سپیدی سپیده‌دم از سیاهی (شب) برای شما آشکار شود (می‌توانید) بخورید و بیاشامید» سوره بقره، آیه ۱۸۷.</ref>، چیست؟ [[حضرت]] فرمود: "مراد، تمییز دادن سفیدی صبح از [[تاریکی]] [[شب]] است"، و فرمود: [[بلال]] و [[ابن ام مکتوم]] برای [[پیامبر]] {{صل}} [[اذان]] می‌گفتند؛ [[ابن ام مکتوم]] چون [[نابینا]] بود پیش از [[طلوع فجر]] [[اذان]] می‌گفت و به همین [[دلیل]] [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "هر گاه صدای [[بلال]] را شنیدید از [[خوردن و آشامیدن]] [[دست]] بکشید". [[محمد بن عمر واقدی]] نیز همین مطلب را [[تأیید]] می‌کند و می‌گوید: "ابن ام مکتوم وقتی هنوز [[شب]] بود، [[اذان]] می‌گفته است"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۸؛ السنن الکبری، بیهقی، ج۱، ص۳۸۲.</ref>.
ولی روایتی که از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده عکس این مطلب را بیان می‌کند؛ [[راوی]] می‌گوید: "از [[امام صادق]] {{ع}} پرسیدم: منظور و مقصود از گفته [[خداوند متعال]] در این [[آیه]] {{متن قرآن|حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ}}<ref>«تا سپیدی سپیده‌دم از سیاهی (شب) برای شما آشکار شود (می‌توانید) بخورید و بیاشامید» سوره بقره، آیه ۱۸۷.</ref>، چیست؟ [[حضرت]] فرمود: "مراد، تمییز دادن سفیدی صبح از [[تاریکی]] [[شب]] است"، و فرمود: [[بلال]] و [[ابن ام مکتوم]] برای [[پیامبر]] {{صل}} [[اذان]] می‌گفتند؛ [[ابن ام مکتوم]] چون [[نابینا]] بود پیش از [[طلوع فجر]] [[اذان]] می‌گفت و به همین [[دلیل]] [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "هر گاه صدای [[بلال]] را شنیدید از [[خوردن و آشامیدن]] [[دست]] بکشید". [[محمد بن عمر واقدی]] نیز همین مطلب را [[تأیید]] می‌کند و می‌گوید: "ابن ام مکتوم وقتی هنوز [[شب]] بود، [[اذان]] می‌گفته است"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۸؛ السنن الکبری، بیهقی، ج۱، ص۳۸۲.</ref>.


۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش