←تحلیل کاربرد «اُمّالکتاب» در آیات
خط ۹: | خط ۹: | ||
==تحلیل کاربرد «اُمّالکتاب» در آیات== | ==تحلیل کاربرد «اُمّالکتاب» در آیات== | ||
*همانگونه که پیشتر نیز گفته شد، این اصطلاح سه بار در آیات قرآن استعمال شده است، لکن به نظر میرسد در هر سه مورد به یک مدلول دلالت ندارد و تفاوتهایی میان این کاربردها وجود دارد. در سوره رعد میفرماید: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلاً مِّن قَبْلِكَ وَجَعَلْنَا لَهُمْ أَزْوَاجًا وَذُرِّيَّةً وَمَا كَانَ لِرَسُولٍ أَن يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَّهِ لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاء وَيُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ}}﴾}} <ref> و بیگمان پیش از تو پیامبرانی فرستادیم و به آنان همسران و فرزندانی دادیم و هیچ پیامبری را نسزد که معجزهای بیاورد مگر با اذن خداوند؛ هر سرآمدی، زمانی نگاشته دارد خداوند هر چه را بخواهد (از لوح محفوظ) پاک میکند و (یا در آن) مینویسد و لوح محفوظ نزد اوست؛ سوره رعد، آیه ۳۸ - ۳۹.</ref> در این آیه تصریح شده که أمّالکتاب نزد خداوند است. دو احتمال تفسیری در این آیه میتوان مطرح کرد، زیرا با توجه به تعدد معنایِ «کتاب» در آیات قرآن این سؤال مطرح است که أمِّ کدام کتاب، منظور آیه میباشد؟ آیا أمّالکتاب ناظر به جمله {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ}}﴾}} میباشد، یا اینکه مستقل از آن به امری دیگر اشاره دارد و اینکه نوع دلالت واژه کتاب ناظر به کتاب تکوینی است یا کتاب تشریعی. بنابراین لازم است احتمالهای گوناگون درباره واژه کتاب در جمله {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ}}﴾}} بررسی شود | *همانگونه که پیشتر نیز گفته شد، این اصطلاح سه بار در آیات قرآن استعمال شده است، لکن به نظر میرسد در هر سه مورد به یک مدلول دلالت ندارد و تفاوتهایی میان این کاربردها وجود دارد. در سوره رعد میفرماید: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلاً مِّن قَبْلِكَ وَجَعَلْنَا لَهُمْ أَزْوَاجًا وَذُرِّيَّةً وَمَا كَانَ لِرَسُولٍ أَن يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَّهِ لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاء وَيُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ}}﴾}} <ref> و بیگمان پیش از تو پیامبرانی فرستادیم و به آنان همسران و فرزندانی دادیم و هیچ پیامبری را نسزد که معجزهای بیاورد مگر با اذن خداوند؛ هر سرآمدی، زمانی نگاشته دارد خداوند هر چه را بخواهد (از لوح محفوظ) پاک میکند و (یا در آن) مینویسد و لوح محفوظ نزد اوست؛ سوره رعد، آیه ۳۸ - ۳۹.</ref> در این آیه تصریح شده که أمّالکتاب نزد خداوند است. دو احتمال تفسیری در این آیه میتوان مطرح کرد، زیرا با توجه به تعدد معنایِ «کتاب» در آیات قرآن این سؤال مطرح است که أمِّ کدام کتاب، منظور آیه میباشد؟ آیا أمّالکتاب ناظر به جمله {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ}}﴾}} میباشد، یا اینکه مستقل از آن به امری دیگر اشاره دارد و اینکه نوع دلالت واژه کتاب ناظر به کتاب تکوینی است یا کتاب تشریعی. بنابراین لازم است احتمالهای گوناگون درباره واژه کتاب در جمله {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ}}﴾}} بررسی شود: | ||
#یک احتمال این است که مراد از کتاب در جمله {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ}}﴾}}، کتاب وحیانی و نازل شده بر پیامبران باشد. به دیگر سخن، مراد از کتاب در این آیه، کتاب تشریعی است که این معنی کمتر مورد توجه واقع شده است.<ref>فخاری، علیرضا، نسبیت معنایی در کاربرد قرآنی ام الکتاب، مجلۀ سراج منیر، ش 2، ص 31 ـ 46</ref> | #یک احتمال این است که مراد از کتاب در جمله {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ}}﴾}}، کتاب وحیانی و نازل شده بر پیامبران باشد. به دیگر سخن، مراد از کتاب در این آیه، کتاب تشریعی است که این معنی کمتر مورد توجه واقع شده است.<ref>فخاری، علیرضا، نسبیت معنایی در کاربرد قرآنی ام الکتاب، مجلۀ سراج منیر، ش 2، ص 31 ـ 46</ref> | ||
#احتمال دوم آن است که کتاب در این جمله به مجموعه تقدیر هر قوم و ملّت در مقاطع مختلف زمانی دلالت مینماید که میتوان از آن، با عنوان کتاب تکوینی یاد کرد. | #احتمال دوم آن است که کتاب در این جمله به مجموعه تقدیر هر قوم و ملّت در مقاطع مختلف زمانی دلالت مینماید که میتوان از آن، با عنوان کتاب تکوینی یاد کرد. |